afésiu , agt Definition
chi istat male de prupas, làngiu, indebbilitau
Synonyms e antonyms
cagancinu,
ceghixedhu,
immarriu,
lepuciu,
mabagrabiu,
marriu,
scalarxiu,
scariatzu,
surgiu 1
Translations
French
maigre
English
lean
Spanish
agotado
Italian
sparuto,
deperito
German
schmächtig,
heruntergekommen.
arremài 1 , vrb: arremare 1,
arrimai,
arrimare Definition
pònnere in terra, a una parte o fintzes chistia calecuna cosa chi si portat in manos o ananti; firmare, mescamente a pausare cicios o acostios a calecuna cosa, o fintzes in letu o in domo po maladia; bogare de cabu o cessare de fàere una cosa, una faina (fintzes abbandhonare deunudotu, iscabudare), de unu bestimentu; fintzes firmare a unu andhandho
Synonyms e antonyms
afrimai,
arrambare,
arressare,
imbarare,
incarrutzai,
pònnere
/
corcare,
pasiai
| ctr.
andai,
fàchere,
picare
Idioms
csn:
arrimai su càrrigu, is armas, unu triballu, su zogu = pònnere, lassare istare, tasire; arrimaisí a ccn. = chircare apozos, acotzus, piagheres; a soli arrimau = pustis chi si ch'est intradu su sole; zúghere una cosa a s'arrima arrima = ponendidha e portendidha de unu tretu a s'àteru foras de su postu suu
Sentences
su mucadori dh'apu arrimau in sa cadira ◊ no poto agatare sos ochiales: ello inue los apo arrimados? ◊ su dinai de su trabballu tú no dh'arrimas tui?
2.
si nch'est arrimau a su muru ◊ in crésia si ponit sempri arrimau a su lacu de s'àcua santa ◊ ndi arribbant assuentaus duus gopais e si arrimant unu pagu ◊ sa pedra trodhulana si arremat e ponet lana (G.Cossu)◊ mi arrimu a su truncu de unu bellu imbragu (E.Pintor Sirigu)◊ fut cantzau e si est arremau in su crocadorxu ◊ a betzu unu si che arrimat deunudotu
3.
arrima su chi ses faghindhe ca azuas a mie! ◊ a mesudie arrimamus pro manigare
4.
una die l'at arrimada e li at nau: Ello, comà, s'óciu bos ndhe apo tirau chi colaes frita che nive?
Etymon
ctl., spn.
Translations
French
appuyer,
poser
English
to lean
Spanish
apoyar,
arrimar
Italian
poggiare,
adagiare,
depórre,
depositare,
disméttere
German
legen,
niederlegen.
imbarài , vrb: imbarare,
imbarari,
immarare Definition
istare firmos, abbarrare fintzes ibertandho; pònnere acanta, in pitzu o coment’e acostiu a calecuna cosa o logu po pausare o àteru; incrubare, abbasciare coment’e orruendho a un’ala
Synonyms e antonyms
abarrai,
abertai,
addurae,
afrimai,
arremai 1,
aturai,
tratèniri
/
acotzai,
afacai,
arrambare,
imbarrigare,
pònnere
/
ispendhentare,
parangai,
tambulare
Idioms
csn:
imbarare sa zanna = serràrela ma no dereta, a manera chi istet pagu pagu iscanzada o a donzi modu chentza la friscare; i. de assentu = abarrai de acórdiu
Sentences
nàrali ch'imbaret a candho passat sa fioca ◊ a imbaras un'iscuta? ◊ su pisedhu fit duos meses imbarendhe su fúbbaru de pedhe ◊ s'imbaraiat in faedhadas longas (A.Paba)◊ o un'iscusa o s'àtera, fateit imbarare a tiu Nigola finas a su sero ◊ su catziadore isparat e su puzone imbarat mortu ◊ no cherjo èssere unu trastu imbarau in mesu de cosas betzas ◊ sa cumpagna tua ti est imbarendhe cun su coro allutu
2.
su carru si ch'est imbarau a su parapetus ◊ semus imbaratos a su muru ◊ dhi fut beniu un'iscimíngiu e si fut imbarau a su marroni ◊ fut sétziu, cun is manus imbaradas a is còscias ◊ candho ibbabbu istentavat a ghirare, immamma s'imbaravat a su canterile, cun sos òcios in sa mina ◊ pigat su pitariolu, si dh'imbarat a lavras e cumènciat a sonare ◊ fut imbara imbara ca no si poderàt prantau po su binu chi s'iat bufau
3.
su càrrigu est imbarau a una parti ◊ su mururdu lu peso imbarau ca aguantat de prus
4.
sos poetas lis dant su chi emmo imbarendhe de assentu de si presentare su sàpadu pro sa festa
Surnames and Proverbs
prb:
a chie li dolet sa dente sa limba s'imbarat
Translations
French
appuyer
English
to lean,
to lay
Spanish
apoyar
Italian
appoggiare
German
lehnen.
iscampiàre , vrb Definition
andhare o essire a bíere, o fintzes po si giare a bíere (nau de s'aera, ispalatare, iscrarire); bíere de atesu / iscàmpia sa conca! = boga sa conca!, incàradi a bídere!
Synonyms e antonyms
acarare,
acerare,
acherare,
acontrare,
acrarare,
afacare,
bídere,
cumparire,
essire,
imbraconare,
incarai,
inciarare,
ingiarare
/
ispalaciae
Sentences
si est aperta sa zanna e tandho est iscampiada issa ◊ erisero est iscampiada un'ànima dolimorjosa a mi nàrrere de bènnere ◊ sas crocas iscàmpiant apenas cumintzat a pròghere ◊ su sole onzi tantu iscampiabat dae palas de sas nues ◊ ti torras a iscampiare e ti amus a dare sa risposta ◊ si s'aera s'iscàmpiat in bonu essimus
2.
mai in sa vida si torret a iscampiare! ◊ mai s’iscàmpiet su triballu: como mi paso! ◊ las ant iscampiadas dae tesu, a issas
Etymon
srd.
Translations
French
se montrer,
apercevoir dans le lointain
English
to lean out,
to perceive in the distance
Spanish
asomarse,
divisar
Italian
affacciarsi,
scòrgere da lontano
German
sich zeigen,
erblicken.
iscarraínzu , agt: iscarrinzu Definition
chi portat pagu carre, pagu prupa, nau de sa carena (o de una parte)/ terra iscarrainza = romasa, chi no falat a fundhu, a pillu fine
Synonyms e antonyms
assichizonidu,
iltrízile,
scarritzinu
| ctr.
grassu
Sentences
fit unu bell'ómine, artu, iscarrainzu ma forte e sanu ◊ est unu pitzinnu iscarrainzu ◊ chirco sa cara iscarrainza de mamma
Scientific Terminology
zcrn
Etymon
srd.
Translations
French
décharné
English
lean
Spanish
descarnado
Italian
scarno
German
hager.
ispúndiri 1 , vrb: spòndiri Definition
acostire tropu, essire tropu de un'oru artu, de un'atza
Synonyms e antonyms
ispiòndiri
Sentences
issu si est ispúndiu tropu de aundi fut impostau, at postu mali su pei e nc'est arrumbulau
Translations
French
se pencher
English
to lean out
Spanish
asomarse
Italian
spòrgersi
German
sich vorbeugen.
stinghirítzu , agt: istingoritzu Definition
nau prus che àteru de sa carena de su cristianu, chi est finòngia, unu pagu coment'e làngia
Synonyms e antonyms
dílicu,
fineri,
finigosu,
finninnu,
iltrízile,
istincu,
istraitzelladu,
levecu,
marriu,
minchitu,
scarritzinu,
schirriolu,
singru 1,
stichedhu
| ctr.
introssiu
Sentences
fiat una picioca stinghiritza e aici ligera de passu chi pariat ca si badhàt (S.Vargiu)
2.
custu binu ispuntu ponidhu in cussa dimigiana stinghiritza
Scientific Terminology
zcrn
Etymon
srd.
Translations
French
fluet
English
lean
Spanish
esmirriado,
espigado
Italian
smilzo
German
schmächtig.