Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

allanadúra , nf: lanadura Definition lanedha birde chi ponet a sa cosa po s'umidore; sa lana chi faet in is orrocas Synonyms e antonyms lanaritzu, lanidura Etymon srd. Translations French moisissure, mousse English musk, mould Spanish moho, musgo Italian muffa, mùschio German Schimmel, Moos.

annarbaméntu , nm Definition su annarbai, sa lanedha chi creschet in sa cosa isciusta Synonyms e antonyms afungori, afungu, ammucoradura, imbucore, lanedha, morighinu, mucore, mugheru, nabra Scientific Terminology atn, Botrytis cinerea Etymon srd. Translations French moisissure English mould Spanish moho Italian muffa German Schimmel.

bugiardàre , vrb Definition trebballare calecuna cosa a iscrapedhu po dhi giare una bisura Synonyms e antonyms aggarbai Sentences est bugiardendhe sa zente essendhe bia Translations French modeler, sculpter English to mould, to sculpt Spanish moldear, esculpir Italian modellare, scolpire German modellieren, behauen.

fòlma , nf, prep: forma, fromma Definition is línias, is oros chi giaent assimbígiu distintu a totu is cosas, ma fintzes su chi bastat po giare una bisura a calecuna cosa; genia de aina o istrégiu chi si ponet a segare o a fàere cosa sèmpere oguale (es. pasta, biscotos, pabassinos); trastu po mantènnere firma calecuna cosa a manera de pigare una bisura o mannària diferente; coment'e prep. si narat po istabbilire unu límite / forma chi… = apenas chi…, comente…, a manu a manu chi… Synonyms e antonyms figura, modellu, mógliu / cufromma Sentences custa poesia est posta in forma de chistionu ◊ cussa picioca portat is formas e sa caminada de una bagadia ◊ su tziu est ispinghendhe unu carredhu a forma de casseta 2. su mastru ponet in fromma sas iscarpas ◊ nci funt is formas po fai figuras de terra o de ghísciu 3. atendiai su pei forma su lentzolu ◊ forma su stampu su babballoti ◊ fromm'a s'intentu meu mi recreo (Piras)◊ mi ant arrestau, ma fio ispetandhe de dha finire forma s'innotzéntzia ◊ forma a s'ispesa depiat èssere su balanzu! 4. cumentzant illuegus a si fai burlas de issu forma chi si funt sétzius ◊ s’est cuau in s’ortu a fosili parau po isparai su furoni forma chi s'iat a èssiri pesau in su muru ◊ in domu seu pagu trancuilla, forma ca imbèciu crescit su dolori (G.Zedda) Surnames and Proverbs smb: Forma Scientific Terminology ans Etymon ltn. forma Translations French forme, moule English mould Spanish forma, molde Italian fórma, stampo German Form.

modéllu , nm Definition css. figura, faina fata, ma fintzes cumportamentu, persona, o àteru, chi si pigat coment'e ghia, po dhi assimbigiare Synonyms e antonyms folma, mógliu Sentences tui ses istétiu sèmpiri modellu in sa poética faina ◊ cristianos, l'azis su modellu! Translations French modèle English model, mould, pattern Spanish modelo Italian modèllo German Vorbild, Muster.

mógliu , nm: molle, mollo, mollu Definition sestadura o forma de paperi po traperis, forma de linna po sabbateris chi serbit a fàere bestimentu o cartzamenta, de làuna po fàere druches; genia de istrégiu, o fintzes aina, fatu segundhu sa figura chi depet essire, ue si betat su metallu iscagiau po pigare sa forma comente intostat ifridandho (in cobertantza fintzes conca); persona o cumportamentu chi faet de ghia, chi si cricat de assimbigiare; in sa màchina de fàere macarrones est unu discu cun is istampos segundhu sa genia de macarrone chi depet fàere essire / pàrrere betadu a mollu = èssere bene fatu, bellu, fatu coment'e chi siat essidu de una fromma Synonyms e antonyms càlibbru, folma, modellu 2. trinta pilos no giughet in mógliu! ◊ su mollo chi amus connotu po fàghere ballas de prumu fit a ghisa de tenatza 3. isse li fit babbu e frade, mastru e mollu ◊ custa de antiga cantada est unu mollu (F.Onnis)◊ sa Sardigna est difítzili de redusi a mòglius furisteris (G.Lilliu)◊ oi is leis me in Sardigna dhas faint asuba de is mollus de s'istadu italianu ◊ custa poesia mustrat molles de vida chi sos giòvanos como ant irbandhonadu 4. a provégliu mi narant Padre Solle: sos versos chi mi bessint dae buca parent esser betados a su molle Etymon ctl. mottlo, mottle Translations French moule, forme, modèle English mould Spanish molde Italian stampo, fórma, mòdano, modèllo German Form, Modell, Schnittmuster.

mucòre , nm: mucori 1, mugore, mulgore, murgone, murgore, murgori Definition genia de lanedha chi ponet a is cosas mescamente úmidas o lassadas de meda in isserru, o chi ponet a su frutuàriu Synonyms e antonyms afungori, afungu, annarbamentu, imbucore, mudhore, mugheru, nabra, sumore / ttrs. mugori Sentences in domo, ube corcat bi est su mucore ◊ sa zente tuncunia est isetandhe su beranu pro si nche dogare su mucore de s'iberru dae ossos ◊ inoghe ite che fato, inchesuradu a frazados impreos e a nadas cobertas de murgone? (G.Fiori)◊ fit in beranu, un'istajone bella, ma in sos muros bei fit sa lana, fiagu de inserru e de mugore (B.Serra)◊ s’olia cunfitendi in su ziru portat una tzilla de nabra, pillu de mucori (L.Melis) Scientific Terminology atn, Penicillium expansum Etymon ltn. mucore(m) Translations French moisissure English mould Spanish moho Italian muffa German Schimmel.

nàbra , nf: anarba, narba 1 Definition genia de lanedha chi faet in sa cosa isciusta, fintzes sa lanedha chi faet in is orrocas Synonyms e antonyms afungori, afungu, annarbamentu, imbucore, morighinu, mucore, mulgheru Translations French moisissure English mould Spanish moho Italian muffa German Schimmel.

séstu , nm Definition su sestare, s'arte o sa capacidade de sestare; su mógliu a ue betare calecuna cosa po essire de sa matessi figura e forma (fintzes cussu po fàere su casu); genia de forma po fàere calecuna cosa a betu giustu, o fintzes dissignu, idea, intentzione de fàere calecuna cosa e sa bisura de custa; fintzes sa parte de fora de sa natura de sa fémina po cantu assimbígiat a una segada Synonyms e antonyms festu / mógliu / aiscu / dessignu, idea / guarnícia / cunnu Idioms csn: èssiri o essiri de su própiu s. = totugantos guales (nadu de zente, èssere totugantos a un'origra, de sas matessi ideas, de sas matessi maneras de fàghere), che postos in fromma; pònnere in s. = pònnere in sa fromma; bogare de s. = iscumbinare, iscontzare; èssere fora de s. (nau de ccn.)= cunfusionau; a s. de… = fatu a zisa de… (es. a s. tundhurinu = tundhu, tundhatzu, prus longu chi no largu); pane sestu = a zisa de lóriga; rúghere a s. = andhare bene meda, èssere própiu zustu, dèghere; s. de lardu, de peta = cantrexali, arrogu mannu de lardu, de petza; s. de unu cuadru, de una pintura = guarnissa Sentences innantis faghet su sestu in su pabilu, pustis segat sa robba ◊ sos sacones fint gai chena sestu ◊ un'imbustu as de remeju in cosinzu e in sestu, siat tou o anzenu (P.Pisurzi)◊ si bidies su sestu de su cartzone, est unu mannu e unu curtzu! ◊ ant fatu una làpide a sestu tundhu ◊ a su pane de Pasca mamma li daiat sestos divèscios: rosas, cadhitos, líbberos, fozas e gai 2. po fai pistoncus si fait sa pasta e si ghetat a is sestus e apustis si ponint in su forru ◊ impastànt sa terra cun sa palla e dha ghetànt a is sestus po fai su làdrini ◊ no as a crei ca funt diferentis: parint essius totus de su própiu sestu! ◊ pro fàghere sa màniga a sas lepas sos mastros faghent innanti su sestu 3. su sestu fit chi isse si che depiat picare abbandhas su tzeracu naràndheli contulàntzias 4. fit unu cuadru antigu, bi fit pintada Nostra Segnora, bella meda, e finas su sestu fit nódidu, lalgu, de linna tribagliada a fiores e fozas (P.Gajas)◊ cussu proégliu a custu pitzinnu li rughet a sestu! Surnames and Proverbs smb: Sestu Etymon itl. sesto Translations French coupe, moule, projet, vulve English cut, mould, plan, vulva Spanish corte, molde, proyecto, vulva Italian tàglio, stampo, sàgoma, progètto, configurazióne, vulva German Schnitt, Form, Plan, Vulva.

terrichèdha , nf Definition min. de terra: terrenu piticu, pagu pagu de terra Translations French peu de terre English mould Spanish terreno pequeño Italian terrìccio German Bodenkrume.