agghegiàre , vrb: agghejare,
aggherjare,
agghexare Definition
giare aggheju, fàere prus biu unu dolore, unu male, tocare una liaga, una ferida, un’arremu malàidu (de malesaura, po pagu atentzione o apostadamente po giare prus dispraxere) a manera de provare dolore torra, giare prus dispraxere, fintzes fàere inchietare; atzitzare is canes, pònnere is canes a cracare a ccn. o un’animale
Synonyms e antonyms
abbruncai
/
aciopai,
ateneae,
atorigare,
auntzare,
incidai,
inciulai,
insissiligai,
ubetzare
/
atunchiare,
ingrazare,
intriscare,
mincidiare,
suberiare,
trubare
Sentences
bi at calchi cosa de a mie chi no as apretziadu candho ndh’as tentu s’ocasione! – la fit agghegiandhe issu (M.Danese)◊ "Porcrabu, ómine preistóricu cun su cherbedhu apedradu!" – l’at agghegiadu issa ◊ pro l'agghejare fit sempre in preguntas ◊ ponet in urtu s'amore e lu trasformat in ódiu agghejèndhelu in dogni malumore ◊ fogos, traschias e sicagnas ti agghejant sas piaes ◊ ti agghejat chentu e unu male ◊ sos capos de sos Giudeos a Cristos incravadu lu fint agghejendhe giamèndhelu "re"
Translations
French
exacerber
English
to make worse
Spanish
exacerbar
Italian
esacerbare
German
erbittern,
quälen
ammalèsci , vrb: malèsciri Definition
fàere andhandho e impeorandho, andhare de male in peus
Synonyms e antonyms
aggravae,
immalèsciri,
impeorai,
impeusare,
pejorare
| ctr.
imbonire,
mediare
Sentences
no siast contràriu a s’onnipotenti ca s’ànima ti ammalescit! (E.Pillai)◊ is cosas funt ammalescendi!
Translations
French
s'aggraver
English
to get worse
Spanish
empeorar
Italian
aggravarsi
German
sich verschlimmern.
immalèsciri , vrb Definition
peorare de salude
Synonyms e antonyms
aggravae,
ammalesci,
imbalèschere,
impeorai,
impeusare,
pejorare
| ctr.
illebiare,
mediare
Sentences
sa maladia si est in pagu tempus immaléscia e Boicu at serrau is ogus po sempri
Translations
French
s'aggraver
English
to get worse
Spanish
agravarse
Italian
aggravarsi
German
sich verschlimmern.
incrudèschere , vrb: incruèschere Definition
provare dolore, dispràxere, fàere o essire peus, prus dolorosu; nau de cosas coendho o faendho, chi no coent o no essint bene / i. su male = impeorai
Synonyms e antonyms
dòlere,
dispiàchere,
incrèschere,
rànchere
/
incalèschere,
incancheriare
Sentences
si pecadu no atrogas su coro incrueschet ◊ cantu martirizu: su patire tou est piús incruéschidu!
2.
l'incrudeschet sa cundanna chi at iscontau
3.
su màndhicu at incrudéschiu ◊ sa pasta si est incrudéschia (G.F.Sedda)
Etymon
spn.
encrudecer
Translations
French
regretter,
aigrir
English
to regret,
to grow worse (harsh)
Spanish
doler,
exacerbar,
encrudecer
Italian
rincréscere,
incrudire,
inasprire
German
leid tun,
sich verschlimmern.
péjus , agt, avb: peus Definition
foedhu chi ponet a paragone malu cun malu, male cun male: chi o cosa chi est de calidades o in cunditziones prus malas; chi andhat o faet in contràriu, male prus de cantu est o prus de innanti, in manera prus pagu bona / a/c. no càmbiat mai mancu coment’e agt. (su, sa, is, sas, sos peus + nm./nf.) e podet pigare s'avb. prus; si narat fintzes coment'e pron.
Synonyms e antonyms
| ctr.
méglius
Idioms
csn:
a peus chi…, peus e peus = male e peus chi…; fai mali po peus = fàghere male e peus, malepeus
Sentences
cussos fint sos annos peus de s'emigratzione ◊ tue puru, su peus chi bi fit mi ndh'as batidu! ◊ in su peus disastru che ruesti (M.Murenu)◊ cust'úrtima troga est peus de sa prima
2.
peus pro isse chi faghet gai! ◊ cristianu reberde, si li naras a si callare abbóghinat peus! ◊ si ses a dolore de mata no mànighes, no ti fetat peus! ◊ custa cosa immoi andat peus
3.
su bortaedie si fit ponendhe in pejus: tronos e lampos pariat chi cheriant isperrare sa terra ◊ apu bistu a bonu papencinci a mellus e apu agatau a malu trotoxau cun peus (F.Carlini)◊ lassa sciogai, sentza de ti nci ammesturai a su tallu, po no fai mali po peus!
4.
a peus chi mi dolet su casciale mi at essidu in sa barra unu tzuellu
Surnames and Proverbs
prb:
aundi dhoi est mali, aciungit peus
Etymon
ltn.
peius
Translations
French
pire,
plus mal
English
worse
Spanish
peor
Italian
peggióre,
pèggio
German
schlechter,
schlimmer.