agghegiàre , vrb: agghejare,
aggherjare,
agghexare Definitzione
giare aggheju, fàere prus biu unu dolore, unu male, tocare una liaga, una ferida, un’arremu malàidu (de malesaura, po pagu atentzione o apostadamente po giare prus dispraxere) a manera de provare dolore torra, giare prus dispraxere, fintzes fàere inchietare; atzitzare is canes, pònnere is canes a cracare a ccn. o un’animale
Sinònimos e contràrios
abbruncai
/
aciopai,
ateneae,
atorigare,
auntzare,
incidai,
inciulai,
insissiligai,
ubetzare
/
atunchiare,
ingrazare,
intriscare,
mincidiare,
suberiare,
trubare
Frases
bi at calchi cosa de a mie chi no as apretziadu candho ndh’as tentu s’ocasione! – la fit agghegiandhe issu (M.Danese)◊ "Porcrabu, ómine preistóricu cun su cherbedhu apedradu!" – l’at agghegiadu issa ◊ pro l'agghejare fit sempre in preguntas ◊ ponet in urtu s'amore e lu trasformat in ódiu agghejèndhelu in dogni malumore ◊ fogos, traschias e sicagnas ti agghejant sas piaes ◊ ti agghejat chentu e unu male ◊ sos capos de sos Giudeos a Cristos incravadu lu fint agghejendhe giamèndhelu "re"
Tradutziones
Frantzesu
exacerber
Ingresu
to make worse
Ispagnolu
exacerbar
Italianu
esacerbare
Tedescu
erbittern,
quälen
ammalèsci , vrb: malèsciri Definitzione
fàere andhandho e impeorandho, andhare de male in peus
Sinònimos e contràrios
aggravae,
immalèsciri,
impeorai,
impeusare,
pejorare
| ctr.
imbonire,
mediare
Frases
no siast contràriu a s’onnipotenti ca s’ànima ti ammalescit! (E.Pillai)◊ is cosas funt ammalescendi!
Tradutziones
Frantzesu
s'aggraver
Ingresu
to get worse
Ispagnolu
empeorar
Italianu
aggravarsi
Tedescu
sich verschlimmern.
immalèsciri , vrb Definitzione
peorare de salude
Sinònimos e contràrios
aggravae,
ammalesci,
imbalèschere,
impeorai,
impeusare,
pejorare
| ctr.
illebiare,
mediare
Frases
sa maladia si est in pagu tempus immaléscia e Boicu at serrau is ogus po sempri
Tradutziones
Frantzesu
s'aggraver
Ingresu
to get worse
Ispagnolu
agravarse
Italianu
aggravarsi
Tedescu
sich verschlimmern.
incrudèschere , vrb: incruèschere Definitzione
provare dolore, dispràxere, fàere o essire peus, prus dolorosu; nau de cosas coendho o faendho, chi no coent o no essint bene / i. su male = impeorai
Sinònimos e contràrios
dòlere,
dispiàchere,
incrèschere,
rànchere
/
incalèschere,
incancheriare
Frases
si pecadu no atrogas su coro incrueschet ◊ cantu martirizu: su patire tou est piús incruéschidu!
2.
l'incrudeschet sa cundanna chi at iscontau
3.
su màndhicu at incrudéschiu ◊ sa pasta si est incrudéschia (G.F.Sedda)
Ètimu
spn.
encrudecer
Tradutziones
Frantzesu
regretter,
aigrir
Ingresu
to regret,
to grow worse (harsh)
Ispagnolu
doler,
exacerbar,
encrudecer
Italianu
rincréscere,
incrudire,
inasprire
Tedescu
leid tun,
sich verschlimmern.
péjus , agt, avb: peus Definitzione
foedhu chi ponet a paragone malu cun malu, male cun male: chi o cosa chi est de calidades o in cunditziones prus malas; chi andhat o faet in contràriu, male prus de cantu est o prus de innanti, in manera prus pagu bona / a/c. no càmbiat mai mancu coment’e agt. (su, sa, is, sas, sos peus + nm./nf.) e podet pigare s'avb. prus; si narat fintzes coment'e pron.
Sinònimos e contràrios
| ctr.
méglius
Maneras de nàrrere
csn:
a peus chi…, peus e peus = male e peus chi…; fai mali po peus = fàghere male e peus, malepeus
Frases
cussos fint sos annos peus de s'emigratzione ◊ tue puru, su peus chi bi fit mi ndh'as batidu! ◊ in su peus disastru che ruesti (M.Murenu)◊ cust'úrtima troga est peus de sa prima
2.
peus pro isse chi faghet gai! ◊ cristianu reberde, si li naras a si callare abbóghinat peus! ◊ si ses a dolore de mata no mànighes, no ti fetat peus! ◊ custa cosa immoi andat peus
3.
su bortaedie si fit ponendhe in pejus: tronos e lampos pariat chi cheriant isperrare sa terra ◊ apu bistu a bonu papencinci a mellus e apu agatau a malu trotoxau cun peus (F.Carlini)◊ lassa sciogai, sentza de ti nci ammesturai a su tallu, po no fai mali po peus!
4.
a peus chi mi dolet su casciale mi at essidu in sa barra unu tzuellu
Sambenados e Provèrbios
prb:
aundi dhoi est mali, aciungit peus
Ètimu
ltn.
peius
Tradutziones
Frantzesu
pire,
plus mal
Ingresu
worse
Ispagnolu
peor
Italianu
peggióre,
pèggio
Tedescu
schlechter,
schlimmer.