agghegiàre , vrb: agghejare,
aggherjare,
agghexare Definizione
giare aggheju, fàere prus biu unu dolore, unu male, tocare una liaga, una ferida, un’arremu malàidu (de malesaura, po pagu atentzione o apostadamente po giare prus dispraxere) a manera de provare dolore torra, giare prus dispraxere, fintzes fàere inchietare; atzitzare is canes, pònnere is canes a cracare a ccn. o un’animale
Sinonimi e contrari
abbruncai
/
aciopai,
ateneae,
atorigare,
auntzare,
incidai,
inciulai,
insissiligai,
ubetzare
/
atunchiare,
ingrazare,
intriscare,
mincidiare,
suberiare,
trubare
Frasi
bi at calchi cosa de a mie chi no as apretziadu candho ndh’as tentu s’ocasione! – la fit agghegiandhe issu (M.Danese)◊ "Porcrabu, ómine preistóricu cun su cherbedhu apedradu!" – l’at agghegiadu issa ◊ pro l'agghejare fit sempre in preguntas ◊ ponet in urtu s'amore e lu trasformat in ódiu agghejèndhelu in dogni malumore ◊ fogos, traschias e sicagnas ti agghejant sas piaes ◊ ti agghejat chentu e unu male ◊ sos capos de sos Giudeos a Cristos incravadu lu fint agghejendhe giamèndhelu "re"
Traduzioni
Francese
exacerber
Inglese
to make worse
Spagnolo
exacerbar
Italiano
esacerbare
Tedesco
erbittern,
quälen
ammalèsci , vrb: malèsciri Definizione
fàere andhandho e impeorandho, andhare de male in peus
Sinonimi e contrari
aggravae,
immalèsciri,
impeorai,
impeusare,
pejorare
| ctr.
imbonire,
mediare
Frasi
no siast contràriu a s’onnipotenti ca s’ànima ti ammalescit! (E.Pillai)◊ is cosas funt ammalescendi!
Traduzioni
Francese
s'aggraver
Inglese
to get worse
Spagnolo
empeorar
Italiano
aggravarsi
Tedesco
sich verschlimmern.
immalèsciri , vrb Definizione
peorare de salude
Sinonimi e contrari
aggravae,
ammalesci,
imbalèschere,
impeorai,
impeusare,
pejorare
| ctr.
illebiare,
mediare
Frasi
sa maladia si est in pagu tempus immaléscia e Boicu at serrau is ogus po sempri
Traduzioni
Francese
s'aggraver
Inglese
to get worse
Spagnolo
agravarse
Italiano
aggravarsi
Tedesco
sich verschlimmern.
incrudèschere , vrb: incruèschere Definizione
provare dolore, dispràxere, fàere o essire peus, prus dolorosu; nau de cosas coendho o faendho, chi no coent o no essint bene / i. su male = impeorai
Sinonimi e contrari
dòlere,
dispiàchere,
incrèschere,
rànchere
/
incalèschere,
incancheriare
Frasi
si pecadu no atrogas su coro incrueschet ◊ cantu martirizu: su patire tou est piús incruéschidu!
2.
l'incrudeschet sa cundanna chi at iscontau
3.
su màndhicu at incrudéschiu ◊ sa pasta si est incrudéschia (G.F.Sedda)
Etimo
spn.
encrudecer
Traduzioni
Francese
regretter,
aigrir
Inglese
to regret,
to grow worse (harsh)
Spagnolo
doler,
exacerbar,
encrudecer
Italiano
rincréscere,
incrudire,
inasprire
Tedesco
leid tun,
sich verschlimmern.
péjus , agt, avb: peus Definizione
foedhu chi ponet a paragone malu cun malu, male cun male: chi o cosa chi est de calidades o in cunditziones prus malas; chi andhat o faet in contràriu, male prus de cantu est o prus de innanti, in manera prus pagu bona / a/c. no càmbiat mai mancu coment’e agt. (su, sa, is, sas, sos peus + nm./nf.) e podet pigare s'avb. prus; si narat fintzes coment'e pron.
Sinonimi e contrari
| ctr.
méglius
Modi di dire
csn:
a peus chi…, peus e peus = male e peus chi…; fai mali po peus = fàghere male e peus, malepeus
Frasi
cussos fint sos annos peus de s'emigratzione ◊ tue puru, su peus chi bi fit mi ndh'as batidu! ◊ in su peus disastru che ruesti (M.Murenu)◊ cust'úrtima troga est peus de sa prima
2.
peus pro isse chi faghet gai! ◊ cristianu reberde, si li naras a si callare abbóghinat peus! ◊ si ses a dolore de mata no mànighes, no ti fetat peus! ◊ custa cosa immoi andat peus
3.
su bortaedie si fit ponendhe in pejus: tronos e lampos pariat chi cheriant isperrare sa terra ◊ apu bistu a bonu papencinci a mellus e apu agatau a malu trotoxau cun peus (F.Carlini)◊ lassa sciogai, sentza de ti nci ammesturai a su tallu, po no fai mali po peus!
4.
a peus chi mi dolet su casciale mi at essidu in sa barra unu tzuellu
Cognomi e Proverbi
prb:
aundi dhoi est mali, aciungit peus
Etimo
ltn.
peius
Traduzioni
Francese
pire,
plus mal
Inglese
worse
Spagnolo
peor
Italiano
peggióre,
pèggio
Tedesco
schlechter,
schlimmer.