aghedhósu , agt Definition
nau de cosa modhe, chi est unu pagu tostada solu segundhu su tretu o segundhu sa calidade
Synonyms e antonyms
cadhosu
/
duraghe
Sentences
su lardu de su súmene est aghedhosu ◊ sa ua litàchina est calidade aghedhosa, bona a pabassa ◊ su péssighe duraghe zughet sa purpa aghedhosa
Etymon
srd.
Translations
French
pavie
English
clingstone
Spanish
duro (dicho de algo que suele ser blando)
Italian
duràcino
German
hartfleischig.
allinnài, allinnàre , vrb rfl Definition
fàere a linna; fàere o segare linna; pònnere linna, comente faent is matas creschendho
Synonyms e antonyms
intostare
/
linnai
2.
issus teniant diritu de allinnai in is arrius
3.
su fenu mi allinnat apetotu - naràt su burricu -
Etymon
srd.
Translations
French
lignifier
English
to become wood,
hardening of a grass
Spanish
hacerse duro como madera
Italian
farsi légna,
indurirsi di un'èrba
German
holzig werden.
apisidhíu , pps, agt Definition
de apisidhiri
Synonyms e antonyms
apisidhau,
intostadu,
tostu
2.
totus si funt bolaus e fuius a coru istrintu e apisidhiu (G.Melis)
Translations
French
rassis
English
stale
Spanish
duro
Italian
rafférmo
German
altbacken.
chídrinu , agt: chírdinu,
cídrinu,
círdinu,
crídinu,
crítinu Definition
nau de materiale, chi est sugetu meda a si fàere a farinos, a si segare; chi est tostau, o si est intostau e abbarrat téteru; nau de gente, chi essit deretu, lestru, a s'immurrada o iscontróriu, o chi est téteru in sa persona, chi no faet contu de is àteros
Synonyms e antonyms
àrridu,
bídrinu,
fracadinu,
gríghine,
stocatzinu,
trajadu,
tzacaditu
/
càdriu,
crispu
/
téteru
| ctr.
lentu
Idioms
csn:
andhare a passu crídinu = andhare a passu cràdiu, lestru; círdinu che fusti, che tzinníbiri, che bacagliari = téteru che fuste; nàrrere una cosa a chírdinu = nàrrere, dare órdine cun frimmesa e severidade
Sentences
sa cosa crídina comente la tocas si faghet a cantos ◊ su zuncu est chírdinu candho est sicadu meda ◊ est círdinu che incibixiau
2.
fiat círdinu, pariat mortu ◊ dhu portat a su costau cídrinu che unu fusti! ◊ fiat unu sennori langinu, círdinu che furconi, incilliu e umbrosu ◊ tèngiu is manus círdinas de su frius ◊ su cuadhu fut sèmpere cun sa coa in artu e chídrina, currendho
3.
s'incapat chi est essidu crídinu: no at nadu mancu "Bah"! ◊ che esseit chídrinu chena saludare a nesciunu
Etymon
ltn.
citrinus
Translations
French
rigide et fragile
English
rigid
Spanish
duro y frágil
Italian
rìgido e fràgile
German
starr und zerbrechlich.
lessoíni , nm Definition
calidades diferentes de una matessi erba chi faent in logu de terra salamata
Synonyms e antonyms
sassoini*
Scientific Terminology
rba, Sarcocornia fruticosa, Salicornia europaea
Translations
French
salicorne
English
salt-worth
Spanish
sosa alacranera,
salicor duro
Italian
salicòrnia
German
Salicornie.
orijibesànte , agt Definition
chi pecat a origas, chi intendhet pagu
Synonyms e antonyms
surdànciu,
surdatzu,
surdíghinu
| ctr.
orijilébiu
Etymon
srd.
Translations
French
un peu dur d'oreille
English
hard of hearing
Spanish
duro de oído
Italian
sordastro
German
schwerhörig.
ortíciu , agt: antitzu,
ortiju 1,
ortitzu Definition
chi est naschiu chentza lómpiu, chentza cumpriu: dhu narant de pipios, de animales (e de frutuàriu puru candho no lompet e ndhe orruet); si narat fintzes de cosa chi creschet pagu, a trebballu / ou ortíciu = criadu cun sa corza modhe, chena su pizu tostu
Synonyms e antonyms
agurtitu,
agurtiu
/
ingatzinau
/
agurtidura,
aurtíngiu
| ctr.
cumpridu,
lómpidu
/
imbénnidu,
losanu
Sentences
cani impressia catzedhus ortitzus
Etymon
srd.
Translations
French
abortif,
grêle
English
abortive,
hard
Spanish
abortivo,
duro,
penoso,
premioso
Italian
abortivo,
stentato
German
abortiv,
verkümmert,
kümmerlich.
surdíghinu , agt Definition
nau de ccn., chi pecat a origas, chi est unu pagu surdu
Synonyms e antonyms
surdànciu
Etymon
srd.
Translations
French
un peu dur d'oreille
English
hard of hearing
Spanish
duro de oído
Italian
sordastro
German
schwerhörig.
tostàdu , pps, agt: tostau Definition
de tostare; chi si est intostau, fatu tostau (fintzes mortu), chi no si lassat púnghere e ne segare cun facilidade, chi a dhu incracare no cedet; nau de gente, chi perricat, abbétiat / min. tostaxinu / tostau che perda = tostu che balla, tostu meda
Synonyms e antonyms
istirau,
tiradu
/
intostadu,
tostu
/
abbetiosu
| ctr.
abbàmbiu,
lenu
/
gevi,
modhe
2.
bai ca in su brodu su cocòi tostau gei s'est ammodhiau! ◊ a Luisu in fàbbrica dhu poniant cun su picu a iscrostai tzúcuru chi si fiat callau e sidhau, prus tostau de su cimentu ◊ mi fatzu un'ou a tostau po cenai ◊ Pepe su pane tostau dhu bolet sèmpere a supas
3.
babbu tuu parit tostaxinu ma… su coru no dhu portat de pedra!
Translations
French
tendu,
ferme,
dur
English
strained,
hard
Spanish
tenso,
duro
Italian
téso,
consistènte,
sòdo
German
straff,
fest.
tóstu , nm Definition
nau de cosa, chi no si lassat púnghere, segare, trebballare, istrecare, incrubare; nau de gente, chi no si lassat cumbínchere, fintzes chi si credet meda e no s'indruchet a s'àteru, chi portat face manna, chi no sentit bregúngia
Synonyms e antonyms
abbadherigadu,
tostadu
/
mannósigu,
superbiosu
/
sfaciu
| ctr.
gevi,
modhe
Idioms
csn:
t. che balla = tostau che pedra; rispòndhere o faedhare a tostu, a sa tosta = azummai chentza chèrrere faedhare, coment'e chi sas peràulas li costent, coment'e unu chi si cret meda; ou cotu a t. = chi zughet cazados arbu e oidedhu; fàghere a tostu (nadu de su andhare de su corpus) = fai ladàmini tostau, a trabballu
Sentences
sa terra, coment'est tempus meda chentza pròere, est tosta ◊ tosta est sa pedra!
2.
a su ricu l'agatas sempre tostu ◊ at imbucadu a ríere… fit tostu de su risu!
3.
si ndhe riet a tostu a tostu poi tzinnit de oju a sa comare ◊ custu no l'at pótiu bajulare e rispondhet a tostu a s'ifachílliu de su maridu
Etymon
ltn.
tostus
Translations
French
dur
English
hard
Spanish
duro,
firme
Italian
duro,
sòdo
German
fest.