aghedhósu , agt Definizione
nau de cosa modhe, chi est unu pagu tostada solu segundhu su tretu o segundhu sa calidade
Sinonimi e contrari
cadhosu
/
duraghe
Frasi
su lardu de su súmene est aghedhosu ◊ sa ua litàchina est calidade aghedhosa, bona a pabassa ◊ su péssighe duraghe zughet sa purpa aghedhosa
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
pavie
Inglese
clingstone
Spagnolo
duro (dicho de algo que suele ser blando)
Italiano
duràcino
Tedesco
hartfleischig.
allinnài, allinnàre , vrb rfl Definizione
fàere a linna; fàere o segare linna; pònnere linna, comente faent is matas creschendho
Sinonimi e contrari
intostare
/
linnai
2.
issus teniant diritu de allinnai in is arrius
3.
su fenu mi allinnat apetotu - naràt su burricu -
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
lignifier
Inglese
to become wood,
hardening of a grass
Spagnolo
hacerse duro como madera
Italiano
farsi légna,
indurirsi di un'èrba
Tedesco
holzig werden.
apisidhíu , pps, agt Definizione
de apisidhiri
Sinonimi e contrari
apisidhau,
intostadu,
tostu
2.
totus si funt bolaus e fuius a coru istrintu e apisidhiu (G.Melis)
Traduzioni
Francese
rassis
Inglese
stale
Spagnolo
duro
Italiano
rafférmo
Tedesco
altbacken.
chídrinu , agt: chírdinu,
cídrinu,
círdinu,
crídinu,
crítinu Definizione
nau de materiale, chi est sugetu meda a si fàere a farinos, a si segare; chi est tostau, o si est intostau e abbarrat téteru; nau de gente, chi essit deretu, lestru, a s'immurrada o iscontróriu, o chi est téteru in sa persona, chi no faet contu de is àteros
Sinonimi e contrari
àrridu,
bídrinu,
fracadinu,
gríghine,
stocatzinu,
trajadu,
tzacaditu
/
càdriu,
crispu
/
téteru
| ctr.
lentu
Modi di dire
csn:
andhare a passu crídinu = andhare a passu cràdiu, lestru; círdinu che fusti, che tzinníbiri, che bacagliari = téteru che fuste; nàrrere una cosa a chírdinu = nàrrere, dare órdine cun frimmesa e severidade
Frasi
sa cosa crídina comente la tocas si faghet a cantos ◊ su zuncu est chírdinu candho est sicadu meda ◊ est círdinu che incibixiau
2.
fiat círdinu, pariat mortu ◊ dhu portat a su costau cídrinu che unu fusti! ◊ fiat unu sennori langinu, círdinu che furconi, incilliu e umbrosu ◊ tèngiu is manus círdinas de su frius ◊ su cuadhu fut sèmpere cun sa coa in artu e chídrina, currendho
3.
s'incapat chi est essidu crídinu: no at nadu mancu "Bah"! ◊ che esseit chídrinu chena saludare a nesciunu
Etimo
ltn.
citrinus
Traduzioni
Francese
rigide et fragile
Inglese
rigid
Spagnolo
duro y frágil
Italiano
rìgido e fràgile
Tedesco
starr und zerbrechlich.
lessoíni , nm Definizione
calidades diferentes de una matessi erba chi faent in logu de terra salamata
Sinonimi e contrari
sassoini*
Terminologia scientifica
rba, Sarcocornia fruticosa, Salicornia europaea
Traduzioni
Francese
salicorne
Inglese
salt-worth
Spagnolo
sosa alacranera,
salicor duro
Italiano
salicòrnia
Tedesco
Salicornie.
orijibesànte , agt Definizione
chi pecat a origas, chi intendhet pagu
Sinonimi e contrari
surdànciu,
surdatzu,
surdíghinu
| ctr.
orijilébiu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
un peu dur d'oreille
Inglese
hard of hearing
Spagnolo
duro de oído
Italiano
sordastro
Tedesco
schwerhörig.
ortíciu , agt: antitzu,
ortiju 1,
ortitzu Definizione
chi est naschiu chentza lómpiu, chentza cumpriu: dhu narant de pipios, de animales (e de frutuàriu puru candho no lompet e ndhe orruet); si narat fintzes de cosa chi creschet pagu, a trebballu / ou ortíciu = criadu cun sa corza modhe, chena su pizu tostu
Sinonimi e contrari
agurtitu,
agurtiu
/
ingatzinau
/
agurtidura,
aurtíngiu
| ctr.
cumpridu,
lómpidu
/
imbénnidu,
losanu
Frasi
cani impressia catzedhus ortitzus
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
abortif,
grêle
Inglese
abortive,
hard
Spagnolo
abortivo,
duro,
penoso,
premioso
Italiano
abortivo,
stentato
Tedesco
abortiv,
verkümmert,
kümmerlich.
surdíghinu , agt Definizione
nau de ccn., chi pecat a origas, chi est unu pagu surdu
Sinonimi e contrari
surdànciu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
un peu dur d'oreille
Inglese
hard of hearing
Spagnolo
duro de oído
Italiano
sordastro
Tedesco
schwerhörig.
tostàdu , pps, agt: tostau Definizione
de tostare; chi si est intostau, fatu tostau (fintzes mortu), chi no si lassat púnghere e ne segare cun facilidade, chi a dhu incracare no cedet; nau de gente, chi perricat, abbétiat / min. tostaxinu / tostau che perda = tostu che balla, tostu meda
Sinonimi e contrari
istirau,
tiradu
/
intostadu,
tostu
/
abbetiosu
| ctr.
abbàmbiu,
lenu
/
gevi,
modhe
2.
bai ca in su brodu su cocòi tostau gei s'est ammodhiau! ◊ a Luisu in fàbbrica dhu poniant cun su picu a iscrostai tzúcuru chi si fiat callau e sidhau, prus tostau de su cimentu ◊ mi fatzu un'ou a tostau po cenai ◊ Pepe su pane tostau dhu bolet sèmpere a supas
3.
babbu tuu parit tostaxinu ma… su coru no dhu portat de pedra!
Traduzioni
Francese
tendu,
ferme,
dur
Inglese
strained,
hard
Spagnolo
tenso,
duro
Italiano
téso,
consistènte,
sòdo
Tedesco
straff,
fest.
tóstu , nm Definizione
nau de cosa, chi no si lassat púnghere, segare, trebballare, istrecare, incrubare; nau de gente, chi no si lassat cumbínchere, fintzes chi si credet meda e no s'indruchet a s'àteru, chi portat face manna, chi no sentit bregúngia
Sinonimi e contrari
abbadherigadu,
tostadu
/
mannósigu,
superbiosu
/
sfaciu
| ctr.
gevi,
modhe
Modi di dire
csn:
t. che balla = tostau che pedra; rispòndhere o faedhare a tostu, a sa tosta = azummai chentza chèrrere faedhare, coment'e chi sas peràulas li costent, coment'e unu chi si cret meda; ou cotu a t. = chi zughet cazados arbu e oidedhu; fàghere a tostu (nadu de su andhare de su corpus) = fai ladàmini tostau, a trabballu
Frasi
sa terra, coment'est tempus meda chentza pròere, est tosta ◊ tosta est sa pedra!
2.
a su ricu l'agatas sempre tostu ◊ at imbucadu a ríere… fit tostu de su risu!
3.
si ndhe riet a tostu a tostu poi tzinnit de oju a sa comare ◊ custu no l'at pótiu bajulare e rispondhet a tostu a s'ifachílliu de su maridu
Etimo
ltn.
tostus
Traduzioni
Francese
dur
Inglese
hard
Spagnolo
duro,
firme
Italiano
duro,
sòdo
Tedesco
fest.