àbra , nf: ara,
arba 1,
arva 1,
avra Definition
bentighedhu fridu meda, dannosu pruschetotu a su frutuàriu / min. abredha
Synonyms e antonyms
abrina,
araghe,
atza 1,
frina,
livrina,
saniete
/
cdh. spunzina
Idioms
csn:
pònnere a unu in s'ara = genia de frastimu; famiu che avra = famidu che ruga, meda (su bentu fridu abbruxat s'erba)
Sentences
sos duos zòvanos si secabant de linna bona e no fit una note de abra chi lis poniat pagura ◊ in tempos malos camminei che a s'avra mala ◊ un'avra punghinosa de bidhighia demozat custa terra catigada ◊ s'avra mi che at sicau s'ortu
Scientific Terminology
tpm
Etymon
ltn.
aura
Translations
French
bise
English
very cold,
wind (air)
Spanish
gris
Italian
sizza,
vènto gèlido
German
eisiger Wind.
culibbiàncu , nm: culubbiancu Definition
genia de pigione chi portat is alas niedhas, ma est totu biancu in bentre e in petorras e mescamente in su tretu de sa coa (chi però est in parte niedha puru); un'àtera arratza est niedhu deunudotu, foras su tretu de sa coa, chi est bianca ma no totu
Scientific Terminology
pzn, oenanthe oenanthe, o. leucura
Translations
French
motteux,
cul-blanc,
traquet
English
wheatear
Spanish
collalba gris,
collalba negra
Italian
culbianco,
monachèlla néra
German
Trauersteinschmätzer.
ferulàtu , agt: fiurratzu Definition
chi est in colore de su truncu de sa feurra (orrubiasta candho est sicada)
Synonyms e antonyms
múgiu
Sentences
su macioni fiurratzu bendint a noi arrialis…
Scientific Terminology
clr
Etymon
ltn.
ferulaceus
Translations
French
gris foncé
English
dark grey
Spanish
gris marengo
Italian
grìgio scuro
German
dunkelgrau.
mudéciu , nm: mudecru,
mudégiu,
mudegu,
mudeju,
mudexu,
mudrecu,
mudrégiu,
mudregu,
mudreju,
muldegu,
muntecru,
muntrecu,
murdegu,
murdeju,
muregu,
mutrecu Definition
genia de linna prus che àteru fine, a tupighedha bàscia, de tantas calidades (biancu, burdu, cabadhinu, niedhu, óinu, picigosu, vúvulu, prantaritinu): faet meda in logos de terra làngia
Synonyms e antonyms
múciu 1
Idioms
csn:
mudregu bragadinu = zenia de m. minudu, nanu; pudha de mudeju = caboni de murdegu, itl. beccàccia; cachedha de murdegu = corrorinu de m. (Boletus sardous)
Sentences
sos trempiles cucuzaos de chessa e de mudéciu mi torrant a sa mente bisiones de candho fipo minore ◊ su muntecru at partoridu chisina, doda istrumada de sa natura traita ◊ profumu de fiores de armutu e de mudégiu ◊ fatzo un'iscovighedha de mudegu
Scientific Terminology
mt, Cistus albidus, C. incanus, C. monspeliensis, C. salviifolius
Etymon
srdn.
Translations
French
ciste
English
cistus
Spanish
estepa,
jara gris,
estepa negra,
jara negra
Italian
cisto
German
Zistrose,
Ziströschen.
mughéru , nm: mulgheru,
murgheru Definition
genia de lanedha chi ponet a is cosas mescamente úmidas o lassadas de meda in isserru, a frutuàriu guastandhosi
Synonyms e antonyms
afungori,
afungu,
annarbamentu,
imbucore,
morighinu,
mucore,
nabra
Sentences
in s'órriu de sos piuerosos sónnios calchi ranu, cobertu de mulgheru, nos contat sos beranos chi no torrant (L.Brozzu)
Scientific Terminology
atn, Botrytis cinerea, Penicillium expansum
Translations
French
moisissure
English
mildew
Spanish
moho,
podredumbre gris (botrytis)
Italian
muffa
German
Schimmel.
múrru 1 , agt Definition
chi est coment'e in colore de chinisu: si narat mescamente de pilos, de intinas de animales candho su pilu est de colores ammesturaos, parte de unu colore e parte biancu incanindho; si narat fintzes de frutuàriu cumenciandho a còere, a inniedhigare coendho / figu murra = una creze de figu chi assemizat a sa figu cana de colore e de fatura (tundhatza), ma est premedia (e de duas bias), prus abbosa, prus madura e prus gustosa; bíderendhe murras e bajas = de dónnia colori, provai cosas (e malis) de dónnia genia
Synonyms e antonyms
chijinatu,
cinixali,
múrinu
/
imbarjau,
murrinau
Sentences
gei no as a bolli chi filla tua fetzat pius murrus in domu?!◊ gei no aspetas a fai pius murrus, no! ◊ po chi portis sa conca murra, lah no ti acontessat de arregolli surra!
Scientific Terminology
clr
Etymon
ltn.
murinus
Translations
French
gris
English
grey
Spanish
gris
Italian
grìgio
German
grau.
pargherínu , agt Definition
nau de colore de chinisu iscurosu
Sentences
craba pargherina
Scientific Terminology
clr
Translations
French
gris foncé,
céruléen
English
dark grey
Spanish
gris oscuro
Italian
grìgio scuro,
o cerulino
German
dunkelgrau,
blaugrau.
passalidòlta, passalidòrta, passalitòrta , nf, nm: passaridorta,
passaridortu,
passaridrota,
passaritolta,
passaritorta,
passiridrota Definition
genia de pigione chi essit iscurigandho
Synonyms e antonyms
atapanote,
giagaragadhos,
istracapunteri,
palitorta,
passaridroxa,
sughelate
/
cdh. passalitolta
Sentences
su bobboi chi l’aiat fatu erpilare fit una passalitorta chi si li fit sétia in brenugos (G.Brocca)
Scientific Terminology
pzn, caprimulgus europaeus
Etymon
srd.
Translations
French
engoulevent
English
goatsucker
Spanish
chotacabras gris
Italian
caprimulgo,
nottolóne
German
Ziegenmelker.