acajonàre , vrb: cajonare Definition betare a unu is curpas de unu dannu; fàere dannu, fàere a manera chi unu tèngiat dannu Synonyms e antonyms acriminai, acrupai, acusai, imputai, incrupai, incausai / causai Sentences ahi, mi acajonas, tue, e mi das tragos frecuente: mi acusas barbaramente chi ti apo amore afaltzadu! ◊ pustis chi a faedhare mi as fortzadu mi acajonas de aer faedhadu?! (P.Mossa) 2. tantu dannu reparade chi mi azis acajonadu! Etymon itl. accagionare Translations French accuser English to accuse Spanish inculpar, culpar, perjudicar Italian incolpare, cagionare German beschuldigen, schaden.
addagnài , vrb: addannae, addannai, addannare, addanniai, dannai Definition fàere dannu, dannos; fàere male, guastu / denti addagnada = mantzada Synonyms e antonyms guastai, indomaxai, nòcere, scalabrai | ctr. sanare Sentences sa cilixia at addagnau su trigu ◊ su píbiri no pistis, chi addagnat a su nasu! ◊ custus drucis no addànniant is cascialis Etymon spn? Translations French endommager English to damage Spanish perjudicar, dañar Italian danneggiare German beschädigen.
bisastràre , vrb: abbisastrare, biseltrare, bisestrare Definition pònnere bisestru, fàere istrúpiu, dannu mannu a unu, a una mata, a una cosa Synonyms e antonyms abbutinare, bistrasciare, degogliai, destrossai, iscempiai, iselmorare, istropiare Sentences s'acheta mi est ruta e si est bisestrada ◊ su bentu de sa malignidade bisastrat sos ànimos trassicos ◊ acudie pínnicos pro sarbare su restu de custa terra nostra bisastrada! ◊ cussu pisedhu si bisestrat cun cussa forramenta, si bi la lassades ◊ nachi unu terremoto at bisestradu su Giapone Etymon srd. Translations French dévaster, endommager, nuir English to devastate Spanish perjudicar, dañar Italian devastare, danneggiare German verwüsten, zerstören, beschädigen.
iscalabràre , vrb: iscalambrare, iscalavrare, iscalavriare, scalabrai Definition guastare, segare, fàere dannu, arrasigare sa pedhe Synonyms e antonyms addagnai, indomaxai / arroinare, atzimare, azinare, dissantarare, ifasciare, irderrúere, iscempiai, isciarrocai, isperrumai, strupiai / iscorazire Sentences mi ponzeint manu e mi lasseint che linu bargadadu, ma no mi ant iscalabradu e su chi fia so ◊ bi aiat tres ómines chin sa conca iscalavriata dae sos carches de sos animales ◊ cusse chin su bachedhu m’iscalavriaiat su gatile, chi giuchia sèmpere a bullones e ispilitu Etymon spn. descalabrar Translations French endommager English to damage Spanish perjudicar, dañar Italian danneggiare German beschädigen.
nòcere , vrb: nòchere, nòciri, nògere, nòghere, nògiri, noxi 1, nòxiri Definition fàere dannu o male, pònnere neghe a sa salude, a sa nedidesa de su cristianu, de sa cosa, de s'animale o matedu / pps. nóchidu, nóciu, nógiu (nó-ci-u, nó-gi-u) Synonyms e antonyms addagnai, danneficai, indomaxai, scalabrai | ctr. giuai, rechèdere Sentences is mortos no podent nògere a nemos ◊ ello chie ti est nochendhe chi no ti podes irbojare? ◊ no ti dha provis meda sa conca, no ti noxat!…◊ a isse no li noghet ne caldu e ne fritu ◊ no si at a noxi prus nisciunu ingannu ◊ su mufore noghet a sas binzas ◊ a sa màchina li noghet a la dassare fora ◊ no ti pighis ferenu ca ti nocit!◊ cust'ària ti nogit!◊ su chi apu fatu no mi est nóciu 2. fuo zente connota e logos mios, mi noghet su tocu ’e sas campanas (A.Spano) Etymon ltn. nocere Translations French nuire English to harm Spanish perjudicar, dañar Italian nuòcere, pregiudicare German schaden.
tacài 1 , vrb: tacare Definition pònnere taca, imbrutare faendho tacas; nòghere a sa salude Synonyms e antonyms ammaciae, macrare, maculai 1, punciai | ctr. smanciai / aciacai, atzacorare, inciacai, nòcere, tachignare, tunconire Sentences no bortes s'imbustu a s'infache, si no cheres a lu tacare ◊ su sutzu de sa melaeranu tacat e no ndhe andhat prus ◊ e za no tacat, mih, su mústiu!…◊ si no ti pones guantes a tirare erba ti tacat sas manos 2. su bentu fritu no ti at mai tacadu e ne fatu male ◊ su bene sou za est seguru: no siat chi bi lu tachent sos fritos de bennarzu, puru!… Etymon ctl. tacar Translations French tacher, nuire English to stain, to injure Spanish manchar, perjudicar la salud Italian macchiare, chiazzare, nuòcere German beflecken, schaden.