arreàre , vrb Definition
abbarrare in su logu chi unu est, istare firmu; abbarrare ibertandho
Synonyms e antonyms
abarrai,
firmai,
tratèniri
/
abertai,
aisetare
| ctr.
andai
Sentences
arrea inoghe fintzas a torrare mamma tua! ◊ ello no mi arreo a intèndhere sos machines tuos! ◊ triballendhe tota die, si arreiant solu a si leare unu mossu ◊ su trenu arreiat in donzi contonera pro irbarriare s'ispesa a sos contoneris
2.
mama ti at arreatu chin su mànicu cotu ◊ Matzeu li at natu de no l'arreare antes de mesudie ◊ si nch'est andhatu chene arreare resposta
Etymon
srd.
Translations
French
rester
English
to stay
Spanish
quedar
Italian
restare
German
bleiben.
coigiàre , vrb: acogiai,
coigliai,
coillai,
coizari,
coizare,
cuillai,
cuizare Definition
lassare, lassare a s'assegus, a parte de apalas, a una parte, agoa; abbarrare o istare agoa de is àteros in d-unu andhare / coillai úrtimu = abbarrare úrtimu
Synonyms e antonyms
abarrai,
acadiare,
acojanare,
apaltare,
cambare,
codiare,
cogiai,
incoizare,
lassai
| ctr.
pigai,
furai
Sentences
beta unu pagu lestru ca sinono s'isterzu coizat e ti che ruet su late a terra! ◊ est pentzendu a si fai cuillai su civraxu, ca tenit fàmini
2.
de su prochedhu no ndhe ant coigiau mancu unu biculedhedhu ◊ no ses mortu ma ti coillant pagus minutus de vida ◊ portanci is cuatru marengus chi ti funt coillaus ◊ si est postu a curri cun totu is fortzas chi dhi coillànt ◊ s'arveghe chi si fut coizada est torrendhe a su cuile
3.
mi che sunt furendhe totu in s'ortu: no bi coizant mancu foza, no de si che collire sa cosa! ◊ cussu no coígiat un'ispistoru de casu
Etymon
srd.
Translations
French
laisser ou rester en arrière
English
to leave,
to stay back
Spanish
dejar,
quedar atrás
Italian
lasciare,
accantonare,
restare indiètro
German
lassen,
beiseitelegen,
zurückbleiben
firmài , vrb: afrimai,
firmare,
flimmare,
frimai,
frimmare Definition
prus che àteru, acabbare su movimentu o unu fàere, arreare; mantènnere o pònnere de no si mòvere, de no sighire a camminare o fàere; tènnere firmesa, mantènnere su foedhu, sa promissa; istare ibertandho, chentza fàere, chentza trebballare
Synonyms e antonyms
abarrai,
addurare,
aturai,
arrèghere,
arremai 1,
arressare,
imbarare,
prèndhere,
rèzere
| ctr.
andai,
mòere
Idioms
csn:
pònnere su "Frimma!, Firmu!" = ghetai su pretzetu, dare a unu s'intima de si frimmare; firmai sa petza = dàreli unu bullu, còghere unu pagu su tantu de no si guastare; andhare a su frimma frimma = firmendisí de tretu in tretu
Sentences
candho imbucat a faedhare no si frimmat prus! ◊ in campu fit a frimmare tota die solu ◊ totus si firmant a fuedhai ◊ frimma cue, arguai chi ti moas unu passu! ◊ frimma inoghe cantu isto a torrare! ◊ si ti frimmas a chenare che tenimus cosa chi ti piaghet ◊ frimma ca mànigas cun nois, no ti che andhes como! ◊ s'autobbus andhat a su frimma frimma pro pigare e falare sa zente
2.
firma sa gianna! ◊ fit a cadhu fuindhe chentza lu pòdere frimmare!◊ dh'apu firmau in s'arruga po dhu chistionai ◊ frimmabbila cun carchi vite cussa tauledha a sa zannita!
3.
si no firmas sa paràula no balet chi promitas!◊ cussu est ómine chi no firmat in peràula
Etymon
ltn.
firmare
Translations
French
arrêter,
bloquer
English
to stop
Spanish
parar,
fijar,
quedar
Italian
fermare,
sostare,
bloccare,
fissare,
stabilizzare,
restare
German
anhalten,
befestigen,
bleiben,
standhalten.
improssimàre , vrb Definition
bènnere príngia, prena de unu fedu nou, nau de sa fémina o de s'animale fémina; nau de s'ómine o de s'animale mascu, fàere impringiare; imprènnere de ccn. cosa, fintzes fàere sa terra bona a prodúere; nau de is frores, ingendrare po efetu de su podhibodhi de su frore mascu
Synonyms e antonyms
aprossimare,
imprignare,
ingrabidare
| ctr.
iglierare,
iscendiai
Sentences
cuss'animale no bi at improssimadu mancari li apant betadu su mascru
3.
su chinisu de su fogu de Sant'Antoni impróssimat sa terra
Scientific Terminology
ssl
Etymon
srd.
Translations
French
engrosser
English
to make pregnant
Spanish
quedar embarazada,
preñar
Italian
ingravidare
German
schwängern.
iscroniài, iscronniàre , vrb: isgroniare,
isgruniare Definition
segare a matzigadura cun is serros (fórtighes); fàere a befa, fàere abbarrare male, fàere iscrónniu, figura metzana; fintzes pònnere istrúpiu faendho faina, fàere male sa faina, fàere dannu o guastu a sa bisura; pistare su sede de su laore, s'ispiga, a manera de ndh'essire su granu
Synonyms e antonyms
scumpàrriri
/
bisestrare,
immelmare,
iscariolare,
iscrentiare,
sbisuriai
/
iscravigai
2.
ita làstima de piciocu: no dhu fatzas iscroniai!
3.
ti podet digollare iscronniàndheti su tratu bellu de sa carena (A.Mura)◊ pòvera gama, a su puntu chi l'ant iscronniada, tundhendhe temperaos a binu!
4.
in sa triulera, in s'arzola si fragassat s'ispiga e s'isgróniat su ranu ◊ su ranu chi no est bene isgruniadu si narat cuguzadu
Etymon
itl.
scornare
Translations
French
défigurer
English
to disfigure
Spanish
hacer quedar mal,
desfigurar
Italian
sfigurare
German
verunstalten.