arreàre , vrb Definitzione
abbarrare in su logu chi unu est, istare firmu; abbarrare ibertandho
Sinònimos e contràrios
abarrai,
firmai,
tratèniri
/
abertai,
aisetare
| ctr.
andai
Frases
arrea inoghe fintzas a torrare mamma tua! ◊ ello no mi arreo a intèndhere sos machines tuos! ◊ triballendhe tota die, si arreiant solu a si leare unu mossu ◊ su trenu arreiat in donzi contonera pro irbarriare s'ispesa a sos contoneris
2.
mama ti at arreatu chin su mànicu cotu ◊ Matzeu li at natu de no l'arreare antes de mesudie ◊ si nch'est andhatu chene arreare resposta
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
rester
Ingresu
to stay
Ispagnolu
quedar
Italianu
restare
Tedescu
bleiben.
coigiàre , vrb: acogiai,
coigliai,
coillai,
coizari,
coizare,
cuillai,
cuizare Definitzione
lassare, lassare a s'assegus, a parte de apalas, a una parte, agoa; abbarrare o istare agoa de is àteros in d-unu andhare / coillai úrtimu = abbarrare úrtimu
Sinònimos e contràrios
abarrai,
acadiare,
acojanare,
apaltare,
cambare,
codiare,
cogiai,
incoizare,
lassai
| ctr.
pigai,
furai
Frases
beta unu pagu lestru ca sinono s'isterzu coizat e ti che ruet su late a terra! ◊ est pentzendu a si fai cuillai su civraxu, ca tenit fàmini
2.
de su prochedhu no ndhe ant coigiau mancu unu biculedhedhu ◊ no ses mortu ma ti coillant pagus minutus de vida ◊ portanci is cuatru marengus chi ti funt coillaus ◊ si est postu a curri cun totu is fortzas chi dhi coillànt ◊ s'arveghe chi si fut coizada est torrendhe a su cuile
3.
mi che sunt furendhe totu in s'ortu: no bi coizant mancu foza, no de si che collire sa cosa! ◊ cussu no coígiat un'ispistoru de casu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
laisser ou rester en arrière
Ingresu
to leave,
to stay back
Ispagnolu
dejar,
quedar atrás
Italianu
lasciare,
accantonare,
restare indiètro
Tedescu
lassen,
beiseitelegen,
zurückbleiben
firmài , vrb: afrimai,
firmare,
flimmare,
frimai,
frimmare Definitzione
prus che àteru, acabbare su movimentu o unu fàere, arreare; mantènnere o pònnere de no si mòvere, de no sighire a camminare o fàere; tènnere firmesa, mantènnere su foedhu, sa promissa; istare ibertandho, chentza fàere, chentza trebballare
Sinònimos e contràrios
abarrai,
addurare,
aturai,
arrèghere,
arremai 1,
arressare,
imbarare,
prèndhere,
rèzere
| ctr.
andai,
mòere
Maneras de nàrrere
csn:
pònnere su "Frimma!, Firmu!" = ghetai su pretzetu, dare a unu s'intima de si frimmare; firmai sa petza = dàreli unu bullu, còghere unu pagu su tantu de no si guastare; andhare a su frimma frimma = firmendisí de tretu in tretu
Frases
candho imbucat a faedhare no si frimmat prus! ◊ in campu fit a frimmare tota die solu ◊ totus si firmant a fuedhai ◊ frimma cue, arguai chi ti moas unu passu! ◊ frimma inoghe cantu isto a torrare! ◊ si ti frimmas a chenare che tenimus cosa chi ti piaghet ◊ frimma ca mànigas cun nois, no ti che andhes como! ◊ s'autobbus andhat a su frimma frimma pro pigare e falare sa zente
2.
firma sa gianna! ◊ fit a cadhu fuindhe chentza lu pòdere frimmare!◊ dh'apu firmau in s'arruga po dhu chistionai ◊ frimmabbila cun carchi vite cussa tauledha a sa zannita!
3.
si no firmas sa paràula no balet chi promitas!◊ cussu est ómine chi no firmat in peràula
Ètimu
ltn.
firmare
Tradutziones
Frantzesu
arrêter,
bloquer
Ingresu
to stop
Ispagnolu
parar,
fijar,
quedar
Italianu
fermare,
sostare,
bloccare,
fissare,
stabilizzare,
restare
Tedescu
anhalten,
befestigen,
bleiben,
standhalten.
improssimàre , vrb Definitzione
bènnere príngia, prena de unu fedu nou, nau de sa fémina o de s'animale fémina; nau de s'ómine o de s'animale mascu, fàere impringiare; imprènnere de ccn. cosa, fintzes fàere sa terra bona a prodúere; nau de is frores, ingendrare po efetu de su podhibodhi de su frore mascu
Sinònimos e contràrios
aprossimare,
imprignare,
ingrabidare
| ctr.
iglierare,
iscendiai
Frases
cuss'animale no bi at improssimadu mancari li apant betadu su mascru
3.
su chinisu de su fogu de Sant'Antoni impróssimat sa terra
Terminologia iscientìfica
ssl
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
engrosser
Ingresu
to make pregnant
Ispagnolu
quedar embarazada,
preñar
Italianu
ingravidare
Tedescu
schwängern.
iscroniài, iscronniàre , vrb: isgroniare,
isgruniare Definitzione
segare a matzigadura cun is serros (fórtighes); fàere a befa, fàere abbarrare male, fàere iscrónniu, figura metzana; fintzes pònnere istrúpiu faendho faina, fàere male sa faina, fàere dannu o guastu a sa bisura; pistare su sede de su laore, s'ispiga, a manera de ndh'essire su granu
Sinònimos e contràrios
scumpàrriri
/
bisestrare,
immelmare,
iscariolare,
iscrentiare,
sbisuriai
/
iscravigai
2.
ita làstima de piciocu: no dhu fatzas iscroniai!
3.
ti podet digollare iscronniàndheti su tratu bellu de sa carena (A.Mura)◊ pòvera gama, a su puntu chi l'ant iscronniada, tundhendhe temperaos a binu!
4.
in sa triulera, in s'arzola si fragassat s'ispiga e s'isgróniat su ranu ◊ su ranu chi no est bene isgruniadu si narat cuguzadu
Ètimu
itl.
scornare
Tradutziones
Frantzesu
défigurer
Ingresu
to disfigure
Ispagnolu
hacer quedar mal,
desfigurar
Italianu
sfigurare
Tedescu
verunstalten.