Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

adduràe, addurài, adduràre , vrb Definition tratènnere, sighire e istare in su matessi logu; istentare, lassare passare tropu tempus Synonyms e antonyms abarrai, afrimai, aturai, imbarare, tratèniri / istentae, tricare | ctr. andai, tocai 1 Sentences addura, no ti che andhes! ◊ pentzat chi su meri addurat a torrai ◊ si adduras drommida e preitosa, a manu tua ti ses iscavendhe pro cantu durat mundhu úmida losa! (Prantaferru) ◊ cudhu si ch'est andhadu e isse s'est adduradu inie ◊ serra: chie est intro addurat intro, chie est fora addurat fora! ◊ addura frimmu! 2. addurat a si ndi arregordai ◊ apu addurau tropu a mi cumbinci Etymon ctl. aturar-se Translations French rester, tarder English to stay, to be late Spanish tardar, demorar Italian restare, tardare German bleiben, aufhalten.

arreàre , vrb Definition abbarrare in su logu chi unu est, istare firmu; abbarrare ibertandho Synonyms e antonyms abarrai, firmai, tratèniri / abertai, aisetare | ctr. andai Sentences arrea inoghe fintzas a torrare mamma tua! ◊ ello no mi arreo a intèndhere sos machines tuos! ◊ triballendhe tota die, si arreiant solu a si leare unu mossu ◊ su trenu arreiat in donzi contonera pro irbarriare s'ispesa a sos contoneris 2. mama ti at arreatu chin su mànicu cotu ◊ Matzeu li at natu de no l'arreare antes de mesudie ◊ si nch'est andhatu chene arreare resposta Etymon srd. Translations French rester English to stay Spanish quedar Italian restare German bleiben.

aturài, aturàre , vrb Definition su istare o abbarrare in su matessi logu o de unu matessi betu o manera Synonyms e antonyms abarrai, addurae, afrimai, imbarare | ctr. andai, tocai 1 Sentences est aturara sola in pratza ◊ depit aturai atentu ◊ po totu su merí est aturada citia ◊ si su trémulu est giagadu meda, aturat pitzigadu in sa tassita (G.Addis) 2. mi funt aturaus cuatru sodhus Surnames and Proverbs prb: aturai in sa pinta giusta, in sa pinta ereta Etymon ctl. aturar-se Translations French rester English to stay Spanish quedarse Italian restare, rimanére German bleiben.

coigiàre , vrb: acogiai, coigliai, coillai, coizari, coizare, cuillai, cuizare Definition lassare, lassare a s'assegus, a parte de apalas, a una parte, agoa; abbarrare o istare agoa de is àteros in d-unu andhare / coillai úrtimu = abbarrare úrtimu Synonyms e antonyms abarrai, acadiare, acojanare, apaltare, cambare, codiare, cogiai, incoizare, lassai | ctr. pigai, furai Sentences beta unu pagu lestru ca sinono s'isterzu coizat e ti che ruet su late a terra! ◊ est pentzendu a si fai cuillai su civraxu, ca tenit fàmini 2. de su prochedhu no ndhe ant coigiau mancu unu biculedhedhu ◊ no ses mortu ma ti coillant pagus minutus de vida ◊ portanci is cuatru marengus chi ti funt coillaus ◊ si est postu a curri cun totu is fortzas chi dhi coillànt ◊ s'arveghe chi si fut coizada est torrendhe a su cuile 3. mi che sunt furendhe totu in s'ortu: no bi coizant mancu foza, no de si che collire sa cosa! ◊ cussu no coígiat un'ispistoru de casu Etymon srd. Translations French laisser ou rester en arrière English to leave, to stay back Spanish dejar, quedar atrás Italian lasciare, accantonare, restare indiètro German lassen, beiseitelegen, zurückbleiben

firmài , vrb: afrimai, firmare, flimmare, frimai, frimmare Definition prus che àteru, acabbare su movimentu o unu fàere, arreare; mantènnere o pònnere de no si mòvere, de no sighire a camminare o fàere; tènnere firmesa, mantènnere su foedhu, sa promissa; istare ibertandho, chentza fàere, chentza trebballare Synonyms e antonyms abarrai, addurare, aturai, arrèghere, arremai 1, arressare, imbarare, prèndhere, rèzere | ctr. andai, mòere Idioms csn: pònnere su "Frimma!, Firmu!" = ghetai su pretzetu, dare a unu s'intima de si frimmare; firmai sa petza = dàreli unu bullu, còghere unu pagu su tantu de no si guastare; andhare a su frimma frimma = firmendisí de tretu in tretu Sentences candho imbucat a faedhare no si frimmat prus! ◊ in campu fit a frimmare tota die solu ◊ totus si firmant a fuedhai ◊ frimma cue, arguai chi ti moas unu passu! ◊ frimma inoghe cantu isto a torrare! ◊ si ti frimmas a chenare che tenimus cosa chi ti piaghet ◊ frimma ca mànigas cun nois, no ti che andhes como! ◊ s'autobbus andhat a su frimma frimma pro pigare e falare sa zente 2. firma sa gianna! ◊ fit a cadhu fuindhe chentza lu pòdere frimmare!◊ dh'apu firmau in s'arruga po dhu chistionai ◊ frimmabbila cun carchi vite cussa tauledha a sa zannita! 3. si no firmas sa paràula no balet chi promitas!◊ cussu est ómine chi no firmat in peràula Etymon ltn. firmare Translations French arrêter, bloquer English to stop Spanish parar, fijar, quedar Italian fermare, sostare, bloccare, fissare, stabilizzare, restare German anhalten, befestigen, bleiben, standhalten.

imbatiàre , vrb: ingatiare Definition abbarrare chentza pobidhu o chentza pobidha po sa morte de s’unu o de s’àtera (tempos cumpostos cun aus. èssere e àere) Synonyms e antonyms agatiare, ifiudare, sciudai, sviurai Sentences de candho aiat imbatiadu no li fit mai mancada de manos sa ruca e su fusu ◊ custu li fit capitau apustis chi si fit ingatiaa Etymon srd. Translations French être veuf English to be left a widow (er) Spanish enviudar Italian restare védovi German verwitwen.