abbiabbía , avb Definition
a bortas, a bias, a borta a borta, una borta deosi una borta deasi
Sentences
ndi essiat unu filóngiu abbiabbia grussu e afinigau
Etymon
srd.
Translations
French
alternativement
English
alternately
Spanish
una vez… y otra vez
Italian
alternativaménte
German
abwechselnd.
assíet! , bvrb Definition
como siat, puru, chi!…
Synonyms e antonyms
intemore
Translations
French
peut-être
English
maybe
Spanish
quizás,
tal vez
Italian
fórse
German
vielleicht.
bía 1 , nf: via 1 Definition
su foedhu inditat una parte de su tempus pentzau pruschetotu coment'e momentu chi si faet o acontesset una cosa e chi podet bènnere torra
Synonyms e antonyms
bolta
Idioms
csn:
fàghere una cosa a duas bias = a duas bortas, o, nadu a murrunzu, in nudha; èssere duas bias una cosa = a su dópiu (sèmenant a duas bias de orzu chi no de trigu); figu de duas bias = figu chi lompit in duus mesis diferentis (làmpadas e austu)
Sentences
madixedha de su coru, cantus bias de is alas tuas mi lassàst tantis pinnias! ◊ a bias andhat bene e a bias male ◊ funt giai duas bias chi ndi apu fatu notóriu
2.
- Fatu l'at cussu triballu? - Ello nono… a duas bias!…
Translations
French
fois
English
time
Spanish
vez
Italian
vòlta
German
Mal.
bòlta , avb, nf: borta,
bota 1,
volta Definition
su foedhu giaet un'idea de tempus, coment'e de una parte, unu momentu chi podet torrare o chi dhue podet èssere torra: si ponet fintzes po cantidade chi si arrepitit
Synonyms e antonyms
bia 1
Idioms
csn:
a bolta a bolta, a borta ’orta = una borta perómine, itl. alternativaménte; sas piús bortas = su prus de is bortas; a bortas = candho ei e candho nono; a bortas chi… = no siat chi…, de is bortas chi…; a duas bortas… = (nadu a befe o a murrunzu) nudha, mai; fàghere una cosa in duas bortas = parti una borta e parti un'àtera borta; fàghere sa cosa a duas bortas = torraidha a fai una segunda borta puru; totu a una borta = totu paris, cambiamentu chi faghet impessare a cosa pagu de bonu; àteras bortas!, a s'àtera borta! = zenia de ringratziamentu (coment'e nendhe "A ti lu torrare deo, si cumbinat!") rispondhindhe a chie ringràtziat; a bortas torradas = fatuvatu, a sa sighida
Sentences
custa est cosa fata a duas, a tres, a tantas bortas ◊ maridu e muzere andhaiant a bolta a bolta a cadhu a s'àinu ◊ tantu za la faghet, sa cosa: a duas bortas!…◊ duas bortas deghe faghet vinti ◊ cussu papat a duas bortas de mimi
2.
a bortas triballat e a bortas no triballat
3.
bae a bider ite b'at, a bortas chi bi apet bisonzu de azudu! ◊ gei seu castiendi, de is bortas chi tui mi coglionis! ◊ ita est totu custu schinnitzu chi t'est pigau totu a una borta?!
Surnames and Proverbs
prb:
a bortas a bortas tocat su casu
Etymon
itl.
Translations
French
fois
English
time
Spanish
vez
Italian
vòlta
German
Mal.
fatuvàtu , avb Definition
luego, deretu apustis, avatu; dónnia pagu tempus, dónnia tanti, tanti bortas, a físciu (itl. fintzes periodicamente)
Synonyms e antonyms
ifatu
/
atoratora,
fissientementi,
otora
Sentences
s'undha andhat e benit e paret chi li apat mandhadu fatuvatu s'ànima de su fizu emigradu ◊ at leadu prémiu Fulanu e fatuvatu Fulana ◊ caminaiat fatuvatu a sa mama
2.
fatuvatu mi ndhe la bido in domo ◊ fatuvatu andaus a bíngia a candu po una cosa a candu po un’àtera ◊ sos lampos fatuvatu allumant de fiama s'orizonte ◊ fit una candhela a carburu e fatuvatu mi lassaiat a s'iscuru ◊ fatuvatu mi torras a sa mente
Etymon
srd.
Translations
French
aussitôt après,
souvent,
de temps en temps
English
at once,
close,
often,
at intervals
Spanish
luego,
enseguida,
a menudo,
de vez en cuando
Italian
sùbito apprèsso,
spésso,
sovènte,
a intervalli
German
daneben,
oft,
in Abständen.
fórcis , avb: forsis,
fortzis,
fossis,
frotzis Definition
avb. chi giaet s’idea de una farta de seguresa, solu de possibbilidade
Synonyms e antonyms
abbellabbatu,
bortzis,
incàpada
Sentences
forsis gai andhat bene: bidimus! ◊ est annuendhe: fossis proet ◊ issu fortzis fiat unu pagu arrevésciu ◊ candho azis a bíere fortzis cumprendhides ◊ pobidha tua fortzis ti ponet corros! ◊ a nàrrere "pràghere" fortzis est tropu! ◊ ti pèscias forcis de mi mòrrere?! ◊ fortzis fortzis issu fait vida mellus de genti arrica ◊ non vos che apo iscoitadu forcis dae manos issoro?
Etymon
itl.
forsi
Translations
French
peut-être
English
perhaps
Spanish
tal vez,
quizás
Italian
fórse
German
vielleicht.
insàmus , prep, cng, avb: antamas,
intàmada,
intamas,
intambus,
intamen,
intames,
intamis,
intamu,
intemes,
intomas,
intramus Definition
coment’e prep. e cng. giaet s'idea de unu càmbiu, de fàere, o pònnere o nàrrere una cosa a su postu de un'àtera; podet giare fintzes s'idea de àteru, cosa in prus
Synonyms e antonyms
annotamala,
imbecis,
tamen*
/
assora,
inciandus
/
annotamala
Sentences
intamas de sa manu iat artziau su pei ◊ dispraxit a sa genti manna puru, intamis de a is pipius isceti ◊ no si fidaiat mancu de sos ojos suos intrames de sos ojos anzenos ◊ immoi is crabas no dhas faint caminai mancu a dedí insamus de a denoti
2.
intamen de ndi dhi bèniri gosu dhi fiat abarrau unu sentidu de isbuidori ◊ si abbaidaiant a ógiu tortu, intames de si faedhare ◊ mancu abba dhi at dadu, intomas de dhi dare dinari!◊ intemes de las iscríere, sas cantones, si las at registradas
3.
de custu intamas sos ambassadores no ndhe faedhant (G.Sanna)◊ intamis, una fémina si est acostada a su tziu po dhu preguntai
Translations
French
au lieu de,
au contraire
English
instead of,
on the contrary
Spanish
en vez de,
en lugar de
Italian
invéce di,
anziché
German
statt.
mentósu , agt Definition
nau de una mata, de una terra, chi fartat, chi no est dónnia annu chi portat frutu; chi giaet un'arresurtau (de frutu) chi no est su chi si ibertaiat
Synonyms e antonyms
annigosu,
annósigu
Etymon
srd.
Translations
French
fallacieux,
trompeur
English
misleading
Spanish
vecero,
de año y vez
Italian
fallace
German
nichtkeimend.
tòrra , avb Definition
un'àtera borta, àteras bortas
Sentences
beni torra in bratzos mios! ◊ Gesús si arritirat torra a pregai ◊ torra pianghendhe ses?! ◊ bae a bídere, torra, si est bénnidu babbu! ◊ Gesuinu fiat perdendi torra sa gana de papai ◊ torra inoghe ses?!
Etymon
srd.
Translations
French
nouvellement,
de nouveau
English
again
Spanish
de nuevo,
otra vez
Italian
nuovaménte,
daccapo
German
wieder.