arremazàre , vrb Definition
coment'e mazare torra, a tantas bortas, acropandho po fàere sa conca a unu crau o cosas deasi
Synonyms e antonyms
arrabronai,
arramaciai*,
rebbaire
Translations
French
rebattre
English
to rivet
Spanish
remachar
Italian
ribàttere
German
wieder schlagen.
assabiàdu , agt, nm Definition
chi o chie at cagiau a crebedhu, si est fatu sàbiu
Synonyms e antonyms
acabadu,
acuntzentau,
atinadu
Etymon
srd.
Translations
French
assagi,
devenu sage
English
become sane again
Spanish
que ha recobrado el juicio
Italian
rinsavito
German
wieder zu Verstand gekommen.
imbirdadúra , nf Definition
su imbirdare, su si fàere de colore birde
Etymon
srd.
Translations
French
reverdissement
English
becoming green again
Spanish
reverdecimiento
Italian
rinverdiménto
German
wieder Grünen.
imbirdèssi, imbirdèssiri , vrb Definition
essire de colore bidre, nau de su logu, naschire erba, prènnere de erba
Synonyms e antonyms
imbidrigai,
imbirdire
Etymon
spn.
Translations
French
reverdir
English
to make green again
Spanish
reverdecer
Italian
rinverdire
German
wieder grün machen.
incidài , vrb: incidiare,
incirai 1,
insidai 1,
intzediare,
intzidare,
intzidiare,
intziliare,
intzirai 1,
intzitai,
intzitare Definition
mòvere o fàere mòvere s'àteru atzitzandhodhu, naendho e faendho e ofendhendho puru, ponendho s'unu contras a s'àteru / incirai su logu = pònnere sa zente, sos àteros, o fintzas solu s'àteru in buluzu, fàghere pessare in su malu
Synonyms e antonyms
aciopai,
ateneae,
atiare,
auntzare,
imbriscare,
incirigare,
inciulai,
insissiligai,
intrulliare,
intzifrire,
intzigare,
intzudie,
intzullire,
issolociare,
pretzipitare,
sotae,
tzintzigare,
ubetzare,
umprigare
/
intriscare,
mincidiare,
suberiare,
purruntzare,
tinghitare
Sentences
un'ora ses intzidiendhe: ma si ti aferro ti ndhe passo sa gana! ◊ a filla mia est sa cumpàngia chi dha incidat a fai cussas cosas ◊ ti pregu chi no insidis de fronti a custa disputa, chi no fatzas su disconnotu! (Pani)◊ prus de unu l'intzediaiat pro la cherrer fàghere cantare ◊ non m'intzédies: menzus mudu ti abbarra!◊ no dhi neris cosa, a su pipiu, ca dh'incidas, ca est dormendisí!
2.
at incidau totu su logu chi depit andai a s'èstero ◊ su piciochedhu est incirendi is fradis a pedí dinai a sa mama ◊ ant iscambillau is pipius… funt giogus de natura…: ita bollis intzirai?!
Etymon
itl.
incitare
Translations
French
provoquer
English
to cause
Spanish
provocar,
atizar
Italian
provocare,
rinfocolare
German
provozieren,
wieder entzünden.
isveltudídu , agt Definition
nau de unu immadoinau, chi si est coment'e ischidau, torrau in bidórios
Synonyms e antonyms
irvertudadu
Translations
French
qui est revenu à soi,
réveillé
English
to come to,
to awake
Spanish
reanimado
Italian
rinvenuto,
risvegliato
German
wieder zu sich gekommen.
medràre , vrb Definition
mediare in is maneras de fàere, in su cumportamentu, callai a cerbedhu, imparare a èssere méngius
Synonyms e antonyms
afrenai,
arregulai,
insabiai,
medrire,
moderai
Etymon
spn.
medrar
Translations
French
s'assagir,
revenir à la raison
English
to recover one's wits
Spanish
sentar la cabeza
Italian
rinsavire
German
wieder vernünftig werden.
rampudhàre , vrb: rempudhare Definition
bogare pigionatzos, nau de is linnas; bogare, essire (nau fintzes de àteru)
Synonyms e antonyms
piglionai,
rampudhire
Sentences
s'àrbure at rampudhadu sos briones
2.
sa limba est benale chi deretu benit dae s'ànima sarda e rampudhat friscu (Z.A.Cappai)
Etymon
ltn.
*repullare
Translations
French
pulluler de nouveau
English
to spring up again
Spanish
brotar
Italian
ripullulare
German
wieder hervorsprießen.
recuberài , vrb: arreguberare,
recuperai,
recuperare Definition
torrare in podere de calecuna cosa chi si fut pérdia, andhada male, fintzes aconciandhodha de torrare a serbire; rfl. pigare fortza / recuberaisí de unu dismaju = torrare àlidu, torrare sos atuamentos
Translations
French
récupérer
English
to recover
Spanish
recuperar,
recobrar
Italian
recuperare
German
wiedererlangen,
sich wieder erholen.
remíntere , vrb: arremíntiri,
remítere,
rimítere Definition
semenare o prantare torra sa cosa chi no at tentu o no est naschia (in nudha o in parte)/ pps. remíntidu, remítiu
Synonyms e antonyms
arremíssiri 1,
remendhare
Sentences
sunt remintindhe su pàstinu ◊ cheret remíntidu su basolu ca bi ndhe at nàschidu pagu
Etymon
ltn.
remittere
Translations
French
replanter
English
to replant
Spanish
replantar
Italian
ripiantare
German
wieder pflanzen.
seguzàre , vrb: siguzare,
suguzare Definition
mòvere, pesare, cumenciare a andhare, fàere mòvere, fàere pesare gente o bestiàmene, ischidare, fintzes fàere naschire sentidos o ideas; nau mescamente de pegus fémina, bènnere in more, cricare mascu / suguzàrendhe una cosa = bogaindhedha de ue est allogada, pònniri a tretu ca serbit o ca podit serbiri
Synonyms e antonyms
birbillare,
inciulai,
insuai,
tzuntzullare
/
ischidare,
pesare,
sciumbullai,
simudhire,
subuzare*,
sumbuzare
| ctr.
achedare
Sentences
sa terra pariat tremendhe che candho si suguzat su vulcanu ◊ eo siguzo chito onzi manzanu, in chirca de achipire ◊ su pastore est suguzendhe sa robba ◊ cussas nues chi ant forma de gigante, e si bident su sole suguzendhe, ista certu chi sunt assinetendhe una tempesta (P.Serra)◊ su pitzinnu fit drommidu ma apustis de duas oras at siguzadu
2.
cantas boltas sa terra chi apeuto in s'ànima suguzat sos ammentos!…◊ sas campanas a repicu mi sunt suguzendhe fiotos de ammentos ◊ est chin s'aficu chi torret su beranu a suguzare ancora isperas noas (G.A.Salis)
3.
a sa sue, si suguzat, li cheret betadu su berre ◊ sa sue est suguzada e no faghet a la bochire como
4.
ndhe cheret suguzada sa frullana ca su fenu est de messare
Translations
French
réveiller,
mouvementer
English
to awake,
to enliven
Spanish
despertar,
animar
Italian
destare,
risvegliare,
movimentare
German
aufwecken,
wieder erwecken,
bewegen.
sfoghigiài , vrb Definition
coment'e pigare fogu, èssere abbruxandho
Synonyms e antonyms
afocazare,
brugiare,
scallentai
2.
sa Sardigna est dogna istadi sa própiu cosa, sfoghigiada
Etymon
srd.
Translations
French
brûler,
prendre feu
English
to revive
Spanish
quemar
Italian
rinfocolarsi
German
sich wieder erhitzen.
solbèschere , vrb: sulbèschere,
surbèschere Definition
torrare, ischidare apustis de unu disimaju, pigare torra fortza apustis de si èssere inténdhios male; ischidare de su sonnu
Synonyms e antonyms
abbeltudare
| ctr.
dilmagiare,
disimainai,
ildimajare
/
ischidare
Sentences
apustis chi si est dilmajadu si est sulbéschidu ◊ cudha trota, canno che l'apo torrada a s'abba, a lenu a lenu si est surbéschida (N.Molinero)
2.
su bagamunneri fut crocadu in sa panchina e comente dh'ant tocadu si fuit solbéschidu e aiat apertu sos ogos
Translations
French
reprendre connaissence,
réanimer
English
to recover one’s senses,
to reanimate
Spanish
reanimar
Italian
rinvenire,
rianimare
German
wieder zu sich kommen.
tòrra , avb Definition
un'àtera borta, àteras bortas
Sentences
beni torra in bratzos mios! ◊ Gesús si arritirat torra a pregai ◊ torra pianghendhe ses?! ◊ bae a bídere, torra, si est bénnidu babbu! ◊ Gesuinu fiat perdendi torra sa gana de papai ◊ torra inoghe ses?!
Etymon
srd.
Translations
French
nouvellement,
de nouveau
English
again
Spanish
de nuevo,
otra vez
Italian
nuovaménte,
daccapo
German
wieder.