arremazàre , vrb Definizione
coment'e mazare torra, a tantas bortas, acropandho po fàere sa conca a unu crau o cosas deasi
Sinonimi e contrari
arrabronai,
arramaciai*,
rebbaire
Traduzioni
Francese
rebattre
Inglese
to rivet
Spagnolo
remachar
Italiano
ribàttere
Tedesco
wieder schlagen.
assabiàdu , agt, nm Definizione
chi o chie at cagiau a crebedhu, si est fatu sàbiu
Sinonimi e contrari
acabadu,
acuntzentau,
atinadu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
assagi,
devenu sage
Inglese
become sane again
Spagnolo
que ha recobrado el juicio
Italiano
rinsavito
Tedesco
wieder zu Verstand gekommen.
imbirdadúra , nf Definizione
su imbirdare, su si fàere de colore birde
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
reverdissement
Inglese
becoming green again
Spagnolo
reverdecimiento
Italiano
rinverdiménto
Tedesco
wieder Grünen.
imbirdèssi, imbirdèssiri , vrb Definizione
essire de colore bidre, nau de su logu, naschire erba, prènnere de erba
Sinonimi e contrari
imbidrigai,
imbirdire
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
reverdir
Inglese
to make green again
Spagnolo
reverdecer
Italiano
rinverdire
Tedesco
wieder grün machen.
incidài , vrb: incidiare,
incirai 1,
insidai 1,
intzediare,
intzidare,
intzidiare,
intziliare,
intzirai 1,
intzitai,
intzitare Definizione
mòvere o fàere mòvere s'àteru atzitzandhodhu, naendho e faendho e ofendhendho puru, ponendho s'unu contras a s'àteru / incirai su logu = pònnere sa zente, sos àteros, o fintzas solu s'àteru in buluzu, fàghere pessare in su malu
Sinonimi e contrari
aciopai,
ateneae,
atiare,
auntzare,
imbriscare,
incirigare,
inciulai,
insissiligai,
intrulliare,
intzifrire,
intzigare,
intzudie,
intzullire,
issolociare,
pretzipitare,
sotae,
tzintzigare,
ubetzare,
umprigare
/
intriscare,
mincidiare,
suberiare,
purruntzare,
tinghitare
Frasi
un'ora ses intzidiendhe: ma si ti aferro ti ndhe passo sa gana! ◊ a filla mia est sa cumpàngia chi dha incidat a fai cussas cosas ◊ ti pregu chi no insidis de fronti a custa disputa, chi no fatzas su disconnotu! (Pani)◊ prus de unu l'intzediaiat pro la cherrer fàghere cantare ◊ non m'intzédies: menzus mudu ti abbarra!◊ no dhi neris cosa, a su pipiu, ca dh'incidas, ca est dormendisí!
2.
at incidau totu su logu chi depit andai a s'èstero ◊ su piciochedhu est incirendi is fradis a pedí dinai a sa mama ◊ ant iscambillau is pipius… funt giogus de natura…: ita bollis intzirai?!
Etimo
itl.
incitare
Traduzioni
Francese
provoquer
Inglese
to cause
Spagnolo
provocar,
atizar
Italiano
provocare,
rinfocolare
Tedesco
provozieren,
wieder entzünden.
isveltudídu , agt Definizione
nau de unu immadoinau, chi si est coment'e ischidau, torrau in bidórios
Sinonimi e contrari
irvertudadu
Traduzioni
Francese
qui est revenu à soi,
réveillé
Inglese
to come to,
to awake
Spagnolo
reanimado
Italiano
rinvenuto,
risvegliato
Tedesco
wieder zu sich gekommen.
medràre , vrb Definizione
mediare in is maneras de fàere, in su cumportamentu, callai a cerbedhu, imparare a èssere méngius
Sinonimi e contrari
afrenai,
arregulai,
insabiai,
medrire,
moderai
Etimo
spn.
medrar
Traduzioni
Francese
s'assagir,
revenir à la raison
Inglese
to recover one's wits
Spagnolo
sentar la cabeza
Italiano
rinsavire
Tedesco
wieder vernünftig werden.
rampudhàre , vrb: rempudhare Definizione
bogare pigionatzos, nau de is linnas; bogare, essire (nau fintzes de àteru)
Sinonimi e contrari
piglionai,
rampudhire
Frasi
s'àrbure at rampudhadu sos briones
2.
sa limba est benale chi deretu benit dae s'ànima sarda e rampudhat friscu (Z.A.Cappai)
Etimo
ltn.
*repullare
Traduzioni
Francese
pulluler de nouveau
Inglese
to spring up again
Spagnolo
brotar
Italiano
ripullulare
Tedesco
wieder hervorsprießen.
recuberài , vrb: arreguberare,
recuperai,
recuperare Definizione
torrare in podere de calecuna cosa chi si fut pérdia, andhada male, fintzes aconciandhodha de torrare a serbire; rfl. pigare fortza / recuberaisí de unu dismaju = torrare àlidu, torrare sos atuamentos
Traduzioni
Francese
récupérer
Inglese
to recover
Spagnolo
recuperar,
recobrar
Italiano
recuperare
Tedesco
wiedererlangen,
sich wieder erholen.
remíntere , vrb: arremíntiri,
remítere,
rimítere Definizione
semenare o prantare torra sa cosa chi no at tentu o no est naschia (in nudha o in parte)/ pps. remíntidu, remítiu
Sinonimi e contrari
arremíssiri 1,
remendhare
Frasi
sunt remintindhe su pàstinu ◊ cheret remíntidu su basolu ca bi ndhe at nàschidu pagu
Etimo
ltn.
remittere
Traduzioni
Francese
replanter
Inglese
to replant
Spagnolo
replantar
Italiano
ripiantare
Tedesco
wieder pflanzen.
seguzàre , vrb: siguzare,
suguzare Definizione
mòvere, pesare, cumenciare a andhare, fàere mòvere, fàere pesare gente o bestiàmene, ischidare, fintzes fàere naschire sentidos o ideas; nau mescamente de pegus fémina, bènnere in more, cricare mascu / suguzàrendhe una cosa = bogaindhedha de ue est allogada, pònniri a tretu ca serbit o ca podit serbiri
Sinonimi e contrari
birbillare,
inciulai,
insuai,
tzuntzullare
/
ischidare,
pesare,
sciumbullai,
simudhire,
subuzare*,
sumbuzare
| ctr.
achedare
Frasi
sa terra pariat tremendhe che candho si suguzat su vulcanu ◊ eo siguzo chito onzi manzanu, in chirca de achipire ◊ su pastore est suguzendhe sa robba ◊ cussas nues chi ant forma de gigante, e si bident su sole suguzendhe, ista certu chi sunt assinetendhe una tempesta (P.Serra)◊ su pitzinnu fit drommidu ma apustis de duas oras at siguzadu
2.
cantas boltas sa terra chi apeuto in s'ànima suguzat sos ammentos!…◊ sas campanas a repicu mi sunt suguzendhe fiotos de ammentos ◊ est chin s'aficu chi torret su beranu a suguzare ancora isperas noas (G.A.Salis)
3.
a sa sue, si suguzat, li cheret betadu su berre ◊ sa sue est suguzada e no faghet a la bochire como
4.
ndhe cheret suguzada sa frullana ca su fenu est de messare
Traduzioni
Francese
réveiller,
mouvementer
Inglese
to awake,
to enliven
Spagnolo
despertar,
animar
Italiano
destare,
risvegliare,
movimentare
Tedesco
aufwecken,
wieder erwecken,
bewegen.
sfoghigiài , vrb Definizione
coment'e pigare fogu, èssere abbruxandho
Sinonimi e contrari
afocazare,
brugiare,
scallentai
2.
sa Sardigna est dogna istadi sa própiu cosa, sfoghigiada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
brûler,
prendre feu
Inglese
to revive
Spagnolo
quemar
Italiano
rinfocolarsi
Tedesco
sich wieder erhitzen.
solbèschere , vrb: sulbèschere,
surbèschere Definizione
torrare, ischidare apustis de unu disimaju, pigare torra fortza apustis de si èssere inténdhios male; ischidare de su sonnu
Sinonimi e contrari
abbeltudare
| ctr.
dilmagiare,
disimainai,
ildimajare
/
ischidare
Frasi
apustis chi si est dilmajadu si est sulbéschidu ◊ cudha trota, canno che l'apo torrada a s'abba, a lenu a lenu si est surbéschida (N.Molinero)
2.
su bagamunneri fut crocadu in sa panchina e comente dh'ant tocadu si fuit solbéschidu e aiat apertu sos ogos
Traduzioni
Francese
reprendre connaissence,
réanimer
Inglese
to recover one’s senses,
to reanimate
Spagnolo
reanimar
Italiano
rinvenire,
rianimare
Tedesco
wieder zu sich kommen.
tòrra , avb Definizione
un'àtera borta, àteras bortas
Frasi
beni torra in bratzos mios! ◊ Gesús si arritirat torra a pregai ◊ torra pianghendhe ses?! ◊ bae a bídere, torra, si est bénnidu babbu! ◊ Gesuinu fiat perdendi torra sa gana de papai ◊ torra inoghe ses?!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
nouvellement,
de nouveau
Inglese
again
Spagnolo
de nuevo,
otra vez
Italiano
nuovaménte,
daccapo
Tedesco
wieder.