dispertàre , vrb Definizione
ischidare, mòvere, acutzare s'atentzione, fàere spertu, atentu, cabosu
Sinonimi e contrari
abbibare,
intzidiare,
ischidare,
ispeltare,
ispipigliare
| ctr.
ammammalucare
2.
si no lu dispertas, no si ndhe pesat a sa sola
Etimo
ctl., spn.
Traduzioni
Francese
éveiller,
exciter
Inglese
to wake up
Spagnolo
despertar
Italiano
destare
Tedesco
wecken,
erwecken.
incrosirài , vrb: ingrusirai Definizione
fàere bènnere disígiu de ischire
Frasi
no fiat dógnia chistioni chi arrennesciat a ingrusirai o fai arriri
Traduzioni
Francese
intéresser,
intriguer
Inglese
to make curious
Spagnolo
despertar la curiosidad
Italiano
incuriosire
Tedesco
neugierig machen.
insutzuligài , vrb Definizione
batire fàmene, apetitu, disígiu, gana; fàere inchietare su cane
Sinonimi e contrari
agganire,
alluscai
/
airai,
arrannegai,
collobbiare,
inchietae,
inciulai,
infuterare,
intziminire,
suberiare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
aiguiser l'appétit,
donner l'envie (de),
agacer
Inglese
to irritate,
to whet s. o.'s appetite
Spagnolo
despertar el apetito
Italiano
stuzzicare l'appetito,
inuzzolire,
irritare
Tedesco
den Appetit reizen,
begierig machen,
reizen.
ischidàda , nf: iscidada,
scidada Definizione
su ischidare; s'ora chi unu s'ischidat / avb. (fàere cosa) a s'i. = sendhe ischidados, a ogros abbertos; tempus, candho unu si ndhe ischidat
Sinonimi e contrari
isvizúliu,
scidadura
| ctr.
drommida
Frasi
a s'ischidada tocat a pesare luego ca depimus tucare ◊ custos si furint dormios e a s'ischidada ant agatau apresu insoro unu burricu
2.
isto pensendhe a tie a s'ischidada e a sa drommida ◊ fato sónnios a s'ischidada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
réveil
Inglese
awakening
Spagnolo
despertar
Italiano
risvéglio,
svéglia
Tedesco
Erwachen,
Aufwachen.
ischidàre , vrb: ischitare 1,
iscidae,
iscidai,
ischirae,
issidare,
schidai Definizione
acabbare de dormire; fàere passare o leare su sonnu, cricare de èssere prus abbistos, prus atentos / ind. imp. 1ˆ p. pl. ischidaemus
Sinonimi e contrari
abbeltudare,
abbitzare,
irvertudare,
isvizuliare,
sciambullai,
seguzare
| ctr.
dormire
Frasi
tocat a ischidare chito su manzanu pro fàghere faina ◊ l'ant drommidu pro lu operare, s'iscuru, ma no bi at ischidadu ◊ si ndh'est ischidadu assuconadu ◊ su pitzinnu pariat ischidannesinne ◊ su pipiu paret iscidandhosindhe ◊ su megnanu mi ne issidant is pudhos cantanno
2.
est arrivada s'ora de ti ndhe ischidare e de mustrare sa cara! ◊ prova a ti ndhe ischidare, o terra mia: promissas e isperas no isetes! ◊ fàghedi pagos passos ca t'ischidas!
Etimo
ltn.
excitare
Traduzioni
Francese
réveiller
Inglese
to wake up
Spagnolo
despertar
Italiano
svegliare
Tedesco
wecken.
seguzàre , vrb: siguzare,
suguzare Definizione
mòvere, pesare, cumenciare a andhare, fàere mòvere, fàere pesare gente o bestiàmene, ischidare, fintzes fàere naschire sentidos o ideas; nau mescamente de pegus fémina, bènnere in more, cricare mascu / suguzàrendhe una cosa = bogaindhedha de ue est allogada, pònniri a tretu ca serbit o ca podit serbiri
Sinonimi e contrari
birbillare,
inciulai,
insuai,
tzuntzullare
/
ischidare,
pesare,
sciumbullai,
simudhire,
subuzare*,
sumbuzare
| ctr.
achedare
Frasi
sa terra pariat tremendhe che candho si suguzat su vulcanu ◊ eo siguzo chito onzi manzanu, in chirca de achipire ◊ su pastore est suguzendhe sa robba ◊ cussas nues chi ant forma de gigante, e si bident su sole suguzendhe, ista certu chi sunt assinetendhe una tempesta (P.Serra)◊ su pitzinnu fit drommidu ma apustis de duas oras at siguzadu
2.
cantas boltas sa terra chi apeuto in s'ànima suguzat sos ammentos!…◊ sas campanas a repicu mi sunt suguzendhe fiotos de ammentos ◊ est chin s'aficu chi torret su beranu a suguzare ancora isperas noas (G.A.Salis)
3.
a sa sue, si suguzat, li cheret betadu su berre ◊ sa sue est suguzada e no faghet a la bochire como
4.
ndhe cheret suguzada sa frullana ca su fenu est de messare
Traduzioni
Francese
réveiller,
mouvementer
Inglese
to awake,
to enliven
Spagnolo
despertar,
animar
Italiano
destare,
risvegliare,
movimentare
Tedesco
aufwecken,
wieder erwecken,
bewegen.
segúzu , nm: siguzu,
suguzu Definizione
movimentu, moida de cosa, de gente, de animales chi funt movendhosi; fintzes su petire o punnare a calecuna cosa
Sinonimi e contrari
apeutu,
ischimuzu
/
cdh. sigúciu
/
abbatúliu,
abbolotu,
agiolotu,
mórigu,
pilisu,
subuzu*,
trambullu,
tregollu
Frasi
paret chi intendhe seguzu: depet èssere benzendhe calicunu ◊ passaia oras e oras in sa bidriera de su bracone e dogni seguzu, dogni passu chi intendhia, mi pariat issu ◊ su bentu de su tempus curret chena pasu e ne suguzu ◊ como no drommis prus discuidadu, za ti l'at postu bonu su siguzu daghi oto pudhas ti at isconcadu!
2.
candho faghet die tota sa natura est in suguzu
Traduzioni
Francese
réveil
Inglese
reawakening
Spagnolo
despertar
Italiano
risvéglio
Tedesco
Aufwachen.
spertài , vrb: ispeltare*,
spertiai 1,
spretai Definizione
ischidare, mòvere, atirare s'atentzione, bogare s'apititu, sa gana, fàere spertu, atentu, cabosu
Sinonimi e contrari
abbibare,
dispertare,
intzidiare,
ischidare,
ispipigliare
Modi di dire
csn:
s. sa menti, sa boxi, s'apititu = allutare sa mente, iscrarire sa boghe, fagher bènnere s'apititu; spretai su stògumu = fàghere tizirire su mànigu; spertiai su passu = illonghiare o istirare su passu, allegrare su passu, caminare de prus; vida spretada = vida unu pagu prus líbbera, prus de pessone manna
2.
spértia su passu e fai su chi ti apu nau!
3.
faiant prus vida spretada is serbidoredhas chi no is merixedhas
Traduzioni
Francese
exciter,
éveiller,
causer
Inglese
to wake up,
to prod,
to whet
Spagnolo
despertar
Italiano
destare,
stuzzicare
Tedesco
wecken,
anregen.
suguzàda , nf Definizione
su suguzare, s'ora de si ndhe pesare
Sinonimi e contrari
salarzada,
supuzada,
zagarada
/
imbiatzadura
Frasi
custu trabàgliu cheret èssere una suguzada a sos piús capatzes pro bi la sighire ◊ a sa suguzada, cras manzanu, faghimus custa faina
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
réveil,
ravivage
Inglese
awakening
Spagnolo
despertar
Italiano
risvéglio,
ravvivaménto
Tedesco
Erwachen,
Wiederaufleben.