dispertàre , vrb Definitzione
ischidare, mòvere, acutzare s'atentzione, fàere spertu, atentu, cabosu
Sinònimos e contràrios
abbibare,
intzidiare,
ischidare,
ispeltare,
ispipigliare
| ctr.
ammammalucare
2.
si no lu dispertas, no si ndhe pesat a sa sola
Ètimu
ctl., spn.
Tradutziones
Frantzesu
éveiller,
exciter
Ingresu
to wake up
Ispagnolu
despertar
Italianu
destare
Tedescu
wecken,
erwecken.
incrosirài , vrb: ingrusirai Definitzione
fàere bènnere disígiu de ischire
Frases
no fiat dógnia chistioni chi arrennesciat a ingrusirai o fai arriri
Tradutziones
Frantzesu
intéresser,
intriguer
Ingresu
to make curious
Ispagnolu
despertar la curiosidad
Italianu
incuriosire
Tedescu
neugierig machen.
insutzuligài , vrb Definitzione
batire fàmene, apetitu, disígiu, gana; fàere inchietare su cane
Sinònimos e contràrios
agganire,
alluscai
/
airai,
arrannegai,
collobbiare,
inchietae,
inciulai,
infuterare,
intziminire,
suberiare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
aiguiser l'appétit,
donner l'envie (de),
agacer
Ingresu
to irritate,
to whet s. o.'s appetite
Ispagnolu
despertar el apetito
Italianu
stuzzicare l'appetito,
inuzzolire,
irritare
Tedescu
den Appetit reizen,
begierig machen,
reizen.
ischidàda , nf: iscidada,
scidada Definitzione
su ischidare; s'ora chi unu s'ischidat / avb. (fàere cosa) a s'i. = sendhe ischidados, a ogros abbertos; tempus, candho unu si ndhe ischidat
Sinònimos e contràrios
isvizúliu,
scidadura
| ctr.
drommida
Frases
a s'ischidada tocat a pesare luego ca depimus tucare ◊ custos si furint dormios e a s'ischidada ant agatau apresu insoro unu burricu
2.
isto pensendhe a tie a s'ischidada e a sa drommida ◊ fato sónnios a s'ischidada
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
réveil
Ingresu
awakening
Ispagnolu
despertar
Italianu
risvéglio,
svéglia
Tedescu
Erwachen,
Aufwachen.
ischidàre , vrb: ischitare 1,
iscidae,
iscidai,
ischirae,
issidare,
schidai Definitzione
acabbare de dormire; fàere passare o leare su sonnu, cricare de èssere prus abbistos, prus atentos / ind. imp. 1ˆ p. pl. ischidaemus
Sinònimos e contràrios
abbeltudare,
abbitzare,
irvertudare,
isvizuliare,
sciambullai,
seguzare
| ctr.
dormire
Frases
tocat a ischidare chito su manzanu pro fàghere faina ◊ l'ant drommidu pro lu operare, s'iscuru, ma no bi at ischidadu ◊ si ndh'est ischidadu assuconadu ◊ su pitzinnu pariat ischidannesinne ◊ su pipiu paret iscidandhosindhe ◊ su megnanu mi ne issidant is pudhos cantanno
2.
est arrivada s'ora de ti ndhe ischidare e de mustrare sa cara! ◊ prova a ti ndhe ischidare, o terra mia: promissas e isperas no isetes! ◊ fàghedi pagos passos ca t'ischidas!
Ètimu
ltn.
excitare
Tradutziones
Frantzesu
réveiller
Ingresu
to wake up
Ispagnolu
despertar
Italianu
svegliare
Tedescu
wecken.
seguzàre , vrb: siguzare,
suguzare Definitzione
mòvere, pesare, cumenciare a andhare, fàere mòvere, fàere pesare gente o bestiàmene, ischidare, fintzes fàere naschire sentidos o ideas; nau mescamente de pegus fémina, bènnere in more, cricare mascu / suguzàrendhe una cosa = bogaindhedha de ue est allogada, pònniri a tretu ca serbit o ca podit serbiri
Sinònimos e contràrios
birbillare,
inciulai,
insuai,
tzuntzullare
/
ischidare,
pesare,
sciumbullai,
simudhire,
subuzare*,
sumbuzare
| ctr.
achedare
Frases
sa terra pariat tremendhe che candho si suguzat su vulcanu ◊ eo siguzo chito onzi manzanu, in chirca de achipire ◊ su pastore est suguzendhe sa robba ◊ cussas nues chi ant forma de gigante, e si bident su sole suguzendhe, ista certu chi sunt assinetendhe una tempesta (P.Serra)◊ su pitzinnu fit drommidu ma apustis de duas oras at siguzadu
2.
cantas boltas sa terra chi apeuto in s'ànima suguzat sos ammentos!…◊ sas campanas a repicu mi sunt suguzendhe fiotos de ammentos ◊ est chin s'aficu chi torret su beranu a suguzare ancora isperas noas (G.A.Salis)
3.
a sa sue, si suguzat, li cheret betadu su berre ◊ sa sue est suguzada e no faghet a la bochire como
4.
ndhe cheret suguzada sa frullana ca su fenu est de messare
Tradutziones
Frantzesu
réveiller,
mouvementer
Ingresu
to awake,
to enliven
Ispagnolu
despertar,
animar
Italianu
destare,
risvegliare,
movimentare
Tedescu
aufwecken,
wieder erwecken,
bewegen.
segúzu , nm: siguzu,
suguzu Definitzione
movimentu, moida de cosa, de gente, de animales chi funt movendhosi; fintzes su petire o punnare a calecuna cosa
Sinònimos e contràrios
apeutu,
ischimuzu
/
cdh. sigúciu
/
abbatúliu,
abbolotu,
agiolotu,
mórigu,
pilisu,
subuzu*,
trambullu,
tregollu
Frases
paret chi intendhe seguzu: depet èssere benzendhe calicunu ◊ passaia oras e oras in sa bidriera de su bracone e dogni seguzu, dogni passu chi intendhia, mi pariat issu ◊ su bentu de su tempus curret chena pasu e ne suguzu ◊ como no drommis prus discuidadu, za ti l'at postu bonu su siguzu daghi oto pudhas ti at isconcadu!
2.
candho faghet die tota sa natura est in suguzu
Tradutziones
Frantzesu
réveil
Ingresu
reawakening
Ispagnolu
despertar
Italianu
risvéglio
Tedescu
Aufwachen.
spertài , vrb: ispeltare*,
spertiai 1,
spretai Definitzione
ischidare, mòvere, atirare s'atentzione, bogare s'apititu, sa gana, fàere spertu, atentu, cabosu
Sinònimos e contràrios
abbibare,
dispertare,
intzidiare,
ischidare,
ispipigliare
Maneras de nàrrere
csn:
s. sa menti, sa boxi, s'apititu = allutare sa mente, iscrarire sa boghe, fagher bènnere s'apititu; spretai su stògumu = fàghere tizirire su mànigu; spertiai su passu = illonghiare o istirare su passu, allegrare su passu, caminare de prus; vida spretada = vida unu pagu prus líbbera, prus de pessone manna
2.
spértia su passu e fai su chi ti apu nau!
3.
faiant prus vida spretada is serbidoredhas chi no is merixedhas
Tradutziones
Frantzesu
exciter,
éveiller,
causer
Ingresu
to wake up,
to prod,
to whet
Ispagnolu
despertar
Italianu
destare,
stuzzicare
Tedescu
wecken,
anregen.
suguzàda , nf Definitzione
su suguzare, s'ora de si ndhe pesare
Sinònimos e contràrios
salarzada,
supuzada,
zagarada
/
imbiatzadura
Frases
custu trabàgliu cheret èssere una suguzada a sos piús capatzes pro bi la sighire ◊ a sa suguzada, cras manzanu, faghimus custa faina
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
réveil,
ravivage
Ingresu
awakening
Ispagnolu
despertar
Italianu
risvéglio,
ravvivaménto
Tedescu
Erwachen,
Wiederaufleben.