abbrossàre , vrb Definizione
bogare o fare pigionatzos, cambos noos
Sinonimi e contrari
abbrabai,
chimire,
frunzire 1,
inceurrare,
ingrilliri,
tidhire,
tzirriotire
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bourgeonner
Inglese
to germinate
Spagnolo
brotar
Italiano
germogliare
Tedesco
sprießen.
abbuturàre , vrb Definizione
pònnere o ammadurare is butones, is ogos de is cambos, po bogare fògia e linna noa
Sinonimi e contrari
aoghire,
aportzedhare,
butonire
Frasi
s'ispalghent in s'aera sos dulches fiagos de sas méndhulas abbuturendhe ◊ sos isfraones sunt abbuturendhe
2.
fiore abbuturadu, su fizu meu caru!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
pousser des bourgeons
Inglese
to gemmate
Spagnolo
brotar
Italiano
gemmare
Tedesco
knospen.
afroghedhàre , vrb: froghedhare Definizione
bogare cambos noos, fàere pigionatzos
Sinonimi e contrari
afrunzedhare,
apillonai,
brotai,
puzonire
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bourgeonner
Inglese
to bud
Spagnolo
brotar
Italiano
rampollare
Tedesco
hervorsprießen.
annoài 1, annoàre , vrb: annovare Definizione
fàere a nou, fàere una cosa torra; nau de su matedu, bogare sida, cambos noos, linna noa
Sinonimi e contrari
arrennoare
| ctr.
imbecrare
Frasi
sos fiados annoant su pilu, sas àrbures annoant sa foza ◊ in montes si annoant sos élighes de sida ◊ si annoant sas isperas che tràmula in s'olia (G.M.Cherchi)◊ no so prus in zoventura, no si m'est annovandhe sa sanna! ◊ sos ammentos mi annoant sentimentos delicados ◊ annoade s'abbonamentu!
2.
candho de s'isventura sa trobea isorves e annoas chizu e usos?
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
renouveler,
mettre à jour
Inglese
to renew,
to update
Spagnolo
renovar,
brotar
Italiano
rinnovare,
aggiornare
Tedesco
erneuern,
aufs laufende bringen.
aportzedhàre , vrb Definizione
fàere o pònnere portzedhos, nau de is linnas, bogare e ammanniare is ogos acanta a si apèrrere
Sinonimi e contrari
abbuturare,
aoghire,
butonire
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bourgeonner
Inglese
to gemmate
Spagnolo
brotar
Italiano
gemmare
Tedesco
Knospen treiben.
asserionàre , vrb Definizione
nau de sèmenes, bogare su sirione, sa tzéurra
Sinonimi e contrari
inceurrare,
ingrilliri,
serionire,
tidhire,
tzirriotire
Frasi
si asserionat s'azu, sa chipudha
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bourgeonner
Inglese
to germinate
Spagnolo
germinar,
brotar
Italiano
germogliare
Tedesco
sprießen.
benài , vrb: benare,
venai Definizione
su essire s'abba de una vena, nau fintzes de su pèrdere sàmbene
Sinonimi e contrari
mizai
/
bundhare,
essire
Frasi
andaus a biri sa miza de aundi benat s'àcua ◊ custas mizas benant àcuas bonas ◊ is sentidus prus bellus benant sintzillus de is intragnas de su coru (S.Mossa)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
jaillir
Inglese
to gush (out)
Spagnolo
brotar,
manar
Italiano
sgorgare
Tedesco
sprudeln,
strömen.
brioníre , vrb Definizione
bogare pigionatzos, cambos noos, nau de is linnas, de naes segadas in tretu grussu
Sinonimi e contrari
apillonai,
brionare,
briorare,
broculare,
brotai,
brundhire,
incorumedhai,
pigionaciare,
puzonire
/
nàschere
Frasi
sos bentos malos ti ant irratada, ma deves brionire torra! ◊ inue su sole ispalghet grinas de incantu totu brionit e prendhet a oro che pispiadu de càlighe santu (G.Stara)
2.
candho iscumparint sas furas e brionit s'onestade torro a bolare ◊ brionit s'aficu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bourgeonner,
pousser des bourgeons
Inglese
to sprout
Spagnolo
brotar,
germinar
Italiano
germogliare
Tedesco
sprossen.
brotài, brotàre , vrb Definizione
su essire o bogare is cambos noos de is matas; su essire fora de s'abba de una vena
Sinonimi e contrari
afroghedhare,
apillonai,
brionare,
brionire,
broculare,
brundhire,
ibbrotare,
incorumedhai,
puzonire,
rebbrotai
/
benai,
bundhare,
tzurruare
Frasi
est che àlvure chena piús brotare fruas ◊ sas àrbures sunt brotendhe linna noa ◊ bi at unu fiore brotendhe ◊ sas fruedhas sunt brotendhe torra
2.
s'abba budhindhe ndhe brotat su bullu dae su labiolu ◊ ndhe brotat de abba frisca, cussa funtana!…◊ li brotaiat su sàmbene dae nares
3.
e cantas curreladas ti faghias cantendhe cantu in coro brotaias! ◊ li brotat dae coro s'augúriu prus bellu ◊ incantos divinos brotat sa terra
Etimo
ctl., spn.
Traduzioni
Francese
jaillir,
prendre sa source,
naître
Inglese
to spring
Spagnolo
brotar,
manar
Italiano
scaturire
Tedesco
sprossen,
quellen.
bullíre , vrb: pullire Definizione
nau de is matas, bogare pigiones, cambos noos; nau de un'iferta, brotare, bogare, isparare
Sinonimi e contrari
brionire,
briorare,
broculare,
brotai
Frasi
as a bullire dae raighinas, ma sunt sempre fruedhas pirastrinas! (Cubeddu)
Traduzioni
Francese
prendre sa source
Inglese
to spring up
Spagnolo
brotar
Italiano
pullulare
Tedesco
hervorsprießen.
butoníre , vrb Definizione
foedhandho de matas, bogare, ammadurare butones
Sinonimi e contrari
abbuturare,
aguxai,
aportzedhare,
indroghie,
ocire,
sbutonai
Frasi
in martu sas àrbures sunt totu butonindhe ca sunt apunta a isparare ◊ custos fiores sunt totu butonindhe pro fiorire ◊ sas olias butonint pro fàghere su fiore
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
pousser des bourgeons,
bourgeonner
Inglese
to bud
Spagnolo
brotar,
acogollar
Italiano
gemmare
Tedesco
knospen.
chimíre , vrb Definizione
nau de erbas, fàere o bogare sa chima o candhelita ue faent su frore
Sinonimi e contrari
abbrabai,
abbrossare,
frunzire 1,
inchimire,
inceurrare,
ingrilliri,
tidhire
/
folai,
indobiri
Frasi
beda, tzicória, litos betzos e gai si che chimint comente intrat beranu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bourgeonner
Inglese
to sprout
Spagnolo
germinar,
brotar
Italiano
germogliare,
fare il gètto o stèlo di alcune èrbe
Tedesco
sprießen,
treiben.
ibbrotàre , vrb: imbrotare,
irbrotare,
isbrotare Definizione
nau de is linnas, de is matas, su essire o bogare cambos noos; su naschire de calecuna cosa (fintzes de unu sentidu)
Sinonimi e contrari
brionire,
brotai*,
essire,
nàschere
Frasi
dae ue ses irbrotadu, úmulu mannu? ◊ su beranu est torradu a ibbrotare
2.
sos pensamentos ndhe imbrotant e si faghent a peràulas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
jaillir,
naître
Inglese
to gush
Spagnolo
brotar
Italiano
scaturire
Tedesco
entspringen.
iscopíe , vrb: iscopire,
iscupire,
iscupiri,
scopie Definizione
nau de is matas, isparare, bogare cambos noos (nau de su frore, apèrrere) o, nau de una fortza, essire, tènnere isfogu; fuliare salia, ispudare, fàere essire (es. de una bartza, de un'istrégiu tirandhondhe su tupone)/ pps. iscopiu
Sinonimi e contrari
brionire,
brotai,
sciogai
/
gruspiare,
gruspire,
ispudai
/
istupare
Modi di dire
csn:
iscupiresila cun ccn. = pigaisidha cun ccn.; no iscupit cun su cuadhu e iscupit cun sa sedha! = si la leat cun chie no ndhe tenet curpa; iscupire s'imbreaghera = scexiai, isturdire s'imbriaghera; iscupire a prànghere = atacai a pràngiri
Frasi
s'ógiu de sas piantas fit pienu de abbundhàntzia, pronta a iscopire sa vida novella (A.Casula)◊ sa méndhula in sa bassura iscopit prima a fiore ◊ sa linna in beranu in donzi foza iscopit unu frutu ◊ su chelu fut prontu a iscupire in nie e in fridura
2.
si betant a su triballu po che iscupire su chi dhis rósigat a intro de cropus ◊ su benniolu, arrennegadu, si che dh'iscupit cun cudhu chi no ne tenet crupa ◊ cussu si che dh'iscupit cun megus ◊ no ischiat cun chie si che dh'iscupire!◊ at iscupiu s'arrennegu cun cià mullei
3.
bai, no ti chescis, bai e no iscupas a celu, chi in faci no ti torrit sa salia! ◊ a fizu meu nodidu proite mi l'as atzotadu, proite mi l'as iscupidu?!
4.
po abbae s'ortu iscopiaus su putzu
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
jaillir
Inglese
to burst forth
Spagnolo
brotar,
escupir
Italiano
erómpere
Tedesco
ausbrechen.
ispèllere , vrb Sinonimi e contrari
ispellire
Traduzioni
Francese
apparaître à l'improviste
Inglese
to appear suddenly
Spagnolo
surgir,
brotar
Italiano
apparire d'improvviso,
con fòrza
Tedesco
erscheinen.
mizài , vrb Definizione
essire abba, comente faet in is venas, in is funtanas
Sinonimi e contrari
benai
Frasi
in s'arroca mizat àcua frisca ◊ is làgrimas mizant de is ogus faendi surcus in is trempas impruinadas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
jaillir
Inglese
to spurt
Spagnolo
brotar,
manar
Italiano
sgorgare
Tedesco
quellen,
sprudeln.
obíre , vrb: ovire Definizione
fàere is oos, ma nau de is linnas, ammadurare, fàere is ogos po isparare e fàere linna noa
Sinonimi e contrari
aoare
/
aoghire,
aportzedhare,
butonire
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bourgeonner
Inglese
to bud
Spagnolo
brotar
Italiano
ovare,
gemmare
Tedesco
knospen.
ocíre , vrb: aoghire,
ocrire,
oghire,
ogire,
ogrire,
ojire,
oxire Definizione
foedhandho de is matas, de is linnas, fàere crèschere is ogos po fàere su frore o sa fògia noa e cambos noos
Sinonimi e contrari
abbuturare,
aguxai,
aportzedhare,
butonire,
indroghie,
inocrare,
obire,
oxare
Frasi
sos ratos sunt ojidos ◊ sa linna in beranu comintzat a oghire e a fiorire ◊ sas froghedhas sunt totu ocrindhe
2.
canta frua ojit su truncu tou sempre in cria!…
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bourgeonner
Inglese
to bud
Spagnolo
brotar
Italiano
gemmare
Tedesco
knospen,
Knospen treiben.
piglionài , vrb: pillonai,
apillonai,
pixonai,
puzonare Definizione
fàere àteru pigione; bogare sa tzeurra, àteros tudhos o pigionatzos, àteros cambos, nau de s'erba, de su laore, de is matas; aciapare, cassare pigiones; in cobertantza, cricare pillona, cricare ómine / pudha pillonada = chi zughet sos pudhighinedhos, is pigionedhos aifatu
Sinonimi e contrari
schissurai
/
acambare,
afroghedhare,
apuzonare,
brionire,
brotai,
brundhire,
pigionaciare,
puzonire,
rampudhire,
tidhire
/
turdare
Frasi
cussos mògios bi ant pagu a puzonare ◊ candho si acúrtziat sa die de puzonare, sa reina faghet unu cíulu fine fine e sas àteras abes si ponent in movimentu pro si tucare
2.
s'erva est puzonendhe ◊ su trigu at puzonadu in sete e oto cambas ◊ segundu s'erba chi est, mancai ndi dha tiris torrat a pillonai ◊ sa craba distruit sa mata apena pillonendi ◊ a sos frutales sa temporada los danníficat candho sas àrvures sunt fioridas o puzonadas ◊ totus is sèminis pillonant
3.
custa est una pudha piglionada
4.
chi cuss'amori torrit a pillonai!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bourgeonner
Inglese
to sprout
Spagnolo
germinar,
brotar
Italiano
germogliare
Tedesco
sprießen,
sprossen,
treiben.
rampudhàre , vrb: rempudhare Definizione
bogare pigionatzos, nau de is linnas; bogare, essire (nau fintzes de àteru)
Sinonimi e contrari
piglionai,
rampudhire
Frasi
s'àrbure at rampudhadu sos briones
2.
sa limba est benale chi deretu benit dae s'ànima sarda e rampudhat friscu (Z.A.Cappai)
Etimo
ltn.
*repullare
Traduzioni
Francese
pulluler de nouveau
Inglese
to spring up again
Spagnolo
brotar
Italiano
ripullulare
Tedesco
wieder hervorsprießen.