Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

abbrossàre , vrb Definitzione bogare o fare pigionatzos, cambos noos Sinònimos e contràrios abbrabai, chimire, frunzire 1, inceurrare, ingrilliri, tidhire, tzirriotire Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bourgeonner Ingresu to germinate Ispagnolu brotar Italianu germogliare Tedescu sprießen.

abbuturàre , vrb Definitzione pònnere o ammadurare is butones, is ogos de is cambos, po bogare fògia e linna noa Sinònimos e contràrios aoghire, aportzedhare, butonire Frases s'ispalghent in s'aera sos dulches fiagos de sas méndhulas abbuturendhe ◊ sos isfraones sunt abbuturendhe 2. fiore abbuturadu, su fizu meu caru! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu pousser des bourgeons Ingresu to gemmate Ispagnolu brotar Italianu gemmare Tedescu knospen.

afroghedhàre , vrb: froghedhare Definitzione bogare cambos noos, fàere pigionatzos Sinònimos e contràrios afrunzedhare, apillonai, brotai, puzonire Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bourgeonner Ingresu to bud Ispagnolu brotar Italianu rampollare Tedescu hervorsprießen.

annoài 1, annoàre , vrb: annovare Definitzione fàere a nou, fàere una cosa torra; nau de su matedu, bogare sida, cambos noos, linna noa Sinònimos e contràrios arrennoare | ctr. imbecrare Frases sos fiados annoant su pilu, sas àrbures annoant sa foza ◊ in montes si annoant sos élighes de sida ◊ si annoant sas isperas che tràmula in s'olia (G.M.Cherchi)◊ no so prus in zoventura, no si m'est annovandhe sa sanna! ◊ sos ammentos mi annoant sentimentos delicados ◊ annoade s'abbonamentu! 2. candho de s'isventura sa trobea isorves e annoas chizu e usos? Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu renouveler, mettre à jour Ingresu to renew, to update Ispagnolu renovar, brotar Italianu rinnovare, aggiornare Tedescu erneuern, aufs laufende bringen.

aportzedhàre , vrb Definitzione fàere o pònnere portzedhos, nau de is linnas, bogare e ammanniare is ogos acanta a si apèrrere Sinònimos e contràrios abbuturare, aoghire, butonire Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bourgeonner Ingresu to gemmate Ispagnolu brotar Italianu gemmare Tedescu Knospen treiben.

asserionàre , vrb Definitzione nau de sèmenes, bogare su sirione, sa tzéurra Sinònimos e contràrios inceurrare, ingrilliri, serionire, tidhire, tzirriotire Frases si asserionat s'azu, sa chipudha Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bourgeonner Ingresu to germinate Ispagnolu germinar, brotar Italianu germogliare Tedescu sprießen.

benài , vrb: benare, venai Definitzione su essire s'abba de una vena, nau fintzes de su pèrdere sàmbene Sinònimos e contràrios mizai / bundhare, essire Frases andaus a biri sa miza de aundi benat s'àcua ◊ custas mizas benant àcuas bonas ◊ is sentidus prus bellus benant sintzillus de is intragnas de su coru (S.Mossa) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu jaillir Ingresu to gush (out) Ispagnolu brotar, manar Italianu sgorgare Tedescu sprudeln, strömen.

brioníre , vrb Definitzione bogare pigionatzos, cambos noos, nau de is linnas, de naes segadas in tretu grussu Sinònimos e contràrios apillonai, brionare, briorare, broculare, brotai, brundhire, incorumedhai, pigionaciare, puzonire / nàschere Frases sos bentos malos ti ant irratada, ma deves brionire torra! ◊ inue su sole ispalghet grinas de incantu totu brionit e prendhet a oro che pispiadu de càlighe santu (G.Stara) 2. candho iscumparint sas furas e brionit s'onestade torro a bolare ◊ brionit s'aficu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bourgeonner, pousser des bourgeons Ingresu to sprout Ispagnolu brotar, germinar Italianu germogliare Tedescu sprossen.

brotài, brotàre , vrb Definitzione su essire o bogare is cambos noos de is matas; su essire fora de s'abba de una vena Sinònimos e contràrios afroghedhare, apillonai, brionare, brionire, broculare, brundhire, ibbrotare, incorumedhai, puzonire, rebbrotai / benai, bundhare, tzurruare Frases est che àlvure chena piús brotare fruas ◊ sas àrbures sunt brotendhe linna noa ◊ bi at unu fiore brotendhe ◊ sas fruedhas sunt brotendhe torra 2. s'abba budhindhe ndhe brotat su bullu dae su labiolu ◊ ndhe brotat de abba frisca, cussa funtana!…◊ li brotaiat su sàmbene dae nares 3. e cantas curreladas ti faghias cantendhe cantu in coro brotaias! ◊ li brotat dae coro s'augúriu prus bellu ◊ incantos divinos brotat sa terra Ètimu ctl., spn. Tradutziones Frantzesu jaillir, prendre sa source, naître Ingresu to spring Ispagnolu brotar, manar Italianu scaturire Tedescu sprossen, quellen.

bullíre , vrb: pullire Definitzione nau de is matas, bogare pigiones, cambos noos; nau de un'iferta, brotare, bogare, isparare Sinònimos e contràrios brionire, briorare, broculare, brotai Frases as a bullire dae raighinas, ma sunt sempre fruedhas pirastrinas! (Cubeddu) Tradutziones Frantzesu prendre sa source Ingresu to spring up Ispagnolu brotar Italianu pullulare Tedescu hervorsprießen.

butoníre , vrb Definitzione foedhandho de matas, bogare, ammadurare butones Sinònimos e contràrios abbuturare, aguxai, aportzedhare, indroghie, ocire, sbutonai Frases in martu sas àrbures sunt totu butonindhe ca sunt apunta a isparare ◊ custos fiores sunt totu butonindhe pro fiorire ◊ sas olias butonint pro fàghere su fiore Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu pousser des bourgeons, bourgeonner Ingresu to bud Ispagnolu brotar, acogollar Italianu gemmare Tedescu knospen.

chimíre , vrb Definitzione nau de erbas, fàere o bogare sa chima o candhelita ue faent su frore Sinònimos e contràrios abbrabai, abbrossare, frunzire 1, inchimire, inceurrare, ingrilliri, tidhire / folai, indobiri Frases beda, tzicória, litos betzos e gai si che chimint comente intrat beranu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bourgeonner Ingresu to sprout Ispagnolu germinar, brotar Italianu germogliare, fare il gètto o stèlo di alcune èrbe Tedescu sprießen, treiben.

ibbrotàre , vrb: imbrotare, irbrotare, isbrotare Definitzione nau de is linnas, de is matas, su essire o bogare cambos noos; su naschire de calecuna cosa (fintzes de unu sentidu) Sinònimos e contràrios brionire, brotai*, essire, nàschere Frases dae ue ses irbrotadu, úmulu mannu? ◊ su beranu est torradu a ibbrotare 2. sos pensamentos ndhe imbrotant e si faghent a peràulas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu jaillir, naître Ingresu to gush Ispagnolu brotar Italianu scaturire Tedescu entspringen.

iscopíe , vrb: iscopire, iscupire, iscupiri, scopie Definitzione nau de is matas, isparare, bogare cambos noos (nau de su frore, apèrrere) o, nau de una fortza, essire, tènnere isfogu; fuliare salia, ispudare, fàere essire (es. de una bartza, de un'istrégiu tirandhondhe su tupone)/ pps. iscopiu Sinònimos e contràrios brionire, brotai, sciogai / gruspiare, gruspire, ispudai / istupare Maneras de nàrrere csn: iscupiresila cun ccn. = pigaisidha cun ccn.; no iscupit cun su cuadhu e iscupit cun sa sedha! = si la leat cun chie no ndhe tenet curpa; iscupire s'imbreaghera = scexiai, isturdire s'imbriaghera; iscupire a prànghere = atacai a pràngiri Frases s'ógiu de sas piantas fit pienu de abbundhàntzia, pronta a iscopire sa vida novella (A.Casula)◊ sa méndhula in sa bassura iscopit prima a fiore ◊ sa linna in beranu in donzi foza iscopit unu frutu ◊ su chelu fut prontu a iscupire in nie e in fridura 2. si betant a su triballu po che iscupire su chi dhis rósigat a intro de cropus ◊ su benniolu, arrennegadu, si che dh'iscupit cun cudhu chi no ne tenet crupa ◊ cussu si che dh'iscupit cun megus ◊ no ischiat cun chie si che dh'iscupire!◊ at iscupiu s'arrennegu cun cià mullei 3. bai, no ti chescis, bai e no iscupas a celu, chi in faci no ti torrit sa salia! ◊ a fizu meu nodidu proite mi l'as atzotadu, proite mi l'as iscupidu?! 4. po abbae s'ortu iscopiaus su putzu Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu jaillir Ingresu to burst forth Ispagnolu brotar, escupir Italianu erómpere Tedescu ausbrechen.

ispèllere , vrb Sinònimos e contràrios ispellire Tradutziones Frantzesu apparaître à l'improviste Ingresu to appear suddenly Ispagnolu surgir, brotar Italianu apparire d'improvviso, con fòrza Tedescu erscheinen.

mizài , vrb Definitzione essire abba, comente faet in is venas, in is funtanas Sinònimos e contràrios benai Frases in s'arroca mizat àcua frisca ◊ is làgrimas mizant de is ogus faendi surcus in is trempas impruinadas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu jaillir Ingresu to spurt Ispagnolu brotar, manar Italianu sgorgare Tedescu quellen, sprudeln.

obíre , vrb: ovire Definitzione fàere is oos, ma nau de is linnas, ammadurare, fàere is ogos po isparare e fàere linna noa Sinònimos e contràrios aoare / aoghire, aportzedhare, butonire Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bourgeonner Ingresu to bud Ispagnolu brotar Italianu ovare, gemmare Tedescu knospen.

ocíre , vrb: aoghire, ocrire, oghire, ogire, ogrire, ojire, oxire Definitzione foedhandho de is matas, de is linnas, fàere crèschere is ogos po fàere su frore o sa fògia noa e cambos noos Sinònimos e contràrios abbuturare, aguxai, aportzedhare, butonire, indroghie, inocrare, obire, oxare Frases sos ratos sunt ojidos ◊ sa linna in beranu comintzat a oghire e a fiorire ◊ sas froghedhas sunt totu ocrindhe 2. canta frua ojit su truncu tou sempre in cria!… Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bourgeonner Ingresu to bud Ispagnolu brotar Italianu gemmare Tedescu knospen, Knospen treiben.

piglionài , vrb: pillonai, apillonai, pixonai, puzonare Definitzione fàere àteru pigione; bogare sa tzeurra, àteros tudhos o pigionatzos, àteros cambos, nau de s'erba, de su laore, de is matas; aciapare, cassare pigiones; in cobertantza, cricare pillona, cricare ómine / pudha pillonada = chi zughet sos pudhighinedhos, is pigionedhos aifatu Sinònimos e contràrios schissurai / acambare, afroghedhare, apuzonare, brionire, brotai, brundhire, pigionaciare, puzonire, rampudhire, tidhire / turdare Frases cussos mògios bi ant pagu a puzonare ◊ candho si acúrtziat sa die de puzonare, sa reina faghet unu cíulu fine fine e sas àteras abes si ponent in movimentu pro si tucare 2. s'erva est puzonendhe ◊ su trigu at puzonadu in sete e oto cambas ◊ segundu s'erba chi est, mancai ndi dha tiris torrat a pillonai ◊ sa craba distruit sa mata apena pillonendi ◊ a sos frutales sa temporada los danníficat candho sas àrvures sunt fioridas o puzonadas ◊ totus is sèminis pillonant 3. custa est una pudha piglionada 4. chi cuss'amori torrit a pillonai! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bourgeonner Ingresu to sprout Ispagnolu germinar, brotar Italianu germogliare Tedescu sprießen, sprossen, treiben.

rampudhàre , vrb: rempudhare Definitzione bogare pigionatzos, nau de is linnas; bogare, essire (nau fintzes de àteru) Sinònimos e contràrios piglionai, rampudhire Frases s'àrbure at rampudhadu sos briones 2. sa limba est benale chi deretu benit dae s'ànima sarda e rampudhat friscu (Z.A.Cappai) Ètimu ltn. *repullare Tradutziones Frantzesu pulluler de nouveau Ingresu to spring up again Ispagnolu brotar Italianu ripullulare Tedescu wieder hervorsprießen.

«« Torra a chircare