Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abbrossàre , vrb Definition bogare o fare pigionatzos, cambos noos Synonyms e antonyms abbrabai, chimire, frunzire 1, inceurrare, ingrilliri, tidhire, tzirriotire Etymon srd. Translations French bourgeonner English to germinate Spanish brotar Italian germogliare German sprießen.

abbuturàre , vrb Definition pònnere o ammadurare is butones, is ogos de is cambos, po bogare fògia e linna noa Synonyms e antonyms aoghire, aportzedhare, butonire Sentences s'ispalghent in s'aera sos dulches fiagos de sas méndhulas abbuturendhe ◊ sos isfraones sunt abbuturendhe 2. fiore abbuturadu, su fizu meu caru! Etymon srd. Translations French pousser des bourgeons English to gemmate Spanish brotar Italian gemmare German knospen.

afroghedhàre , vrb: froghedhare Definition bogare cambos noos, fàere pigionatzos Synonyms e antonyms afrunzedhare, apillonai, brotai, puzonire Etymon srd. Translations French bourgeonner English to bud Spanish brotar Italian rampollare German hervorsprießen.

annoài 1, annoàre , vrb: annovare Definition fàere a nou, fàere una cosa torra; nau de su matedu, bogare sida, cambos noos, linna noa Synonyms e antonyms arrennoare | ctr. imbecrare Sentences sos fiados annoant su pilu, sas àrbures annoant sa foza ◊ in montes si annoant sos élighes de sida ◊ si annoant sas isperas che tràmula in s'olia (G.M.Cherchi)◊ no so prus in zoventura, no si m'est annovandhe sa sanna! ◊ sos ammentos mi annoant sentimentos delicados ◊ annoade s'abbonamentu! 2. candho de s'isventura sa trobea isorves e annoas chizu e usos? Etymon srd. Translations French renouveler, mettre à jour English to renew, to update Spanish renovar, brotar Italian rinnovare, aggiornare German erneuern, aufs laufende bringen.

aportzedhàre , vrb Definition fàere o pònnere portzedhos, nau de is linnas, bogare e ammanniare is ogos acanta a si apèrrere Synonyms e antonyms abbuturare, aoghire, butonire Etymon srd. Translations French bourgeonner English to gemmate Spanish brotar Italian gemmare German Knospen treiben.

asserionàre , vrb Definition nau de sèmenes, bogare su sirione, sa tzéurra Synonyms e antonyms inceurrare, ingrilliri, serionire, tidhire, tzirriotire Sentences si asserionat s'azu, sa chipudha Etymon srd. Translations French bourgeonner English to germinate Spanish germinar, brotar Italian germogliare German sprießen.

benài , vrb: benare, venai Definition su essire s'abba de una vena, nau fintzes de su pèrdere sàmbene Synonyms e antonyms mizai / bundhare, essire Sentences andaus a biri sa miza de aundi benat s'àcua ◊ custas mizas benant àcuas bonas ◊ is sentidus prus bellus benant sintzillus de is intragnas de su coru (S.Mossa) Etymon srd. Translations French jaillir English to gush (out) Spanish brotar, manar Italian sgorgare German sprudeln, strömen.

brioníre , vrb Definition bogare pigionatzos, cambos noos, nau de is linnas, de naes segadas in tretu grussu Synonyms e antonyms apillonai, brionare, briorare, broculare, brotai, brundhire, incorumedhai, pigionaciare, puzonire / nàschere Sentences sos bentos malos ti ant irratada, ma deves brionire torra! ◊ inue su sole ispalghet grinas de incantu totu brionit e prendhet a oro che pispiadu de càlighe santu (G.Stara) 2. candho iscumparint sas furas e brionit s'onestade torro a bolare ◊ brionit s'aficu Etymon srd. Translations French bourgeonner, pousser des bourgeons English to sprout Spanish brotar, germinar Italian germogliare German sprossen.

brotài, brotàre , vrb Definition su essire o bogare is cambos noos de is matas; su essire fora de s'abba de una vena Synonyms e antonyms afroghedhare, apillonai, brionare, brionire, broculare, brundhire, ibbrotare, incorumedhai, puzonire, rebbrotai / benai, bundhare, tzurruare Sentences est che àlvure chena piús brotare fruas ◊ sas àrbures sunt brotendhe linna noa ◊ bi at unu fiore brotendhe ◊ sas fruedhas sunt brotendhe torra 2. s'abba budhindhe ndhe brotat su bullu dae su labiolu ◊ ndhe brotat de abba frisca, cussa funtana!…◊ li brotaiat su sàmbene dae nares 3. e cantas curreladas ti faghias cantendhe cantu in coro brotaias! ◊ li brotat dae coro s'augúriu prus bellu ◊ incantos divinos brotat sa terra Etymon ctl., spn. Translations French jaillir, prendre sa source, naître English to spring Spanish brotar, manar Italian scaturire German sprossen, quellen.

bullíre , vrb: pullire Definition nau de is matas, bogare pigiones, cambos noos; nau de un'iferta, brotare, bogare, isparare Synonyms e antonyms brionire, briorare, broculare, brotai Sentences as a bullire dae raighinas, ma sunt sempre fruedhas pirastrinas! (Cubeddu) Translations French prendre sa source English to spring up Spanish brotar Italian pullulare German hervorsprießen.

butoníre , vrb Definition foedhandho de matas, bogare, ammadurare butones Synonyms e antonyms abbuturare, aguxai, aportzedhare, indroghie, ocire, sbutonai Sentences in martu sas àrbures sunt totu butonindhe ca sunt apunta a isparare ◊ custos fiores sunt totu butonindhe pro fiorire ◊ sas olias butonint pro fàghere su fiore Etymon srd. Translations French pousser des bourgeons, bourgeonner English to bud Spanish brotar, acogollar Italian gemmare German knospen.

chimíre , vrb Definition nau de erbas, fàere o bogare sa chima o candhelita ue faent su frore Synonyms e antonyms abbrabai, abbrossare, frunzire 1, inchimire, inceurrare, ingrilliri, tidhire / folai, indobiri Sentences beda, tzicória, litos betzos e gai si che chimint comente intrat beranu Etymon srd. Translations French bourgeonner English to sprout Spanish germinar, brotar Italian germogliare, fare il gètto o stèlo di alcune èrbe German sprießen, treiben.

ibbrotàre , vrb: imbrotare, irbrotare, isbrotare Definition nau de is linnas, de is matas, su essire o bogare cambos noos; su naschire de calecuna cosa (fintzes de unu sentidu) Synonyms e antonyms brionire, brotai*, essire, nàschere Sentences dae ue ses irbrotadu, úmulu mannu? ◊ su beranu est torradu a ibbrotare 2. sos pensamentos ndhe imbrotant e si faghent a peràulas Etymon srd. Translations French jaillir, naître English to gush Spanish brotar Italian scaturire German entspringen.

iscopíe , vrb: iscopire, iscupire, iscupiri, scopie Definition nau de is matas, isparare, bogare cambos noos (nau de su frore, apèrrere) o, nau de una fortza, essire, tènnere isfogu; fuliare salia, ispudare, fàere essire (es. de una bartza, de un'istrégiu tirandhondhe su tupone)/ pps. iscopiu Synonyms e antonyms brionire, brotai, sciogai / gruspiare, gruspire, ispudai / istupare Idioms csn: iscupiresila cun ccn. = pigaisidha cun ccn.; no iscupit cun su cuadhu e iscupit cun sa sedha! = si la leat cun chie no ndhe tenet curpa; iscupire s'imbreaghera = scexiai, isturdire s'imbriaghera; iscupire a prànghere = atacai a pràngiri Sentences s'ógiu de sas piantas fit pienu de abbundhàntzia, pronta a iscopire sa vida novella (A.Casula)◊ sa méndhula in sa bassura iscopit prima a fiore ◊ sa linna in beranu in donzi foza iscopit unu frutu ◊ su chelu fut prontu a iscupire in nie e in fridura 2. si betant a su triballu po che iscupire su chi dhis rósigat a intro de cropus ◊ su benniolu, arrennegadu, si che dh'iscupit cun cudhu chi no ne tenet crupa ◊ cussu si che dh'iscupit cun megus ◊ no ischiat cun chie si che dh'iscupire!◊ at iscupiu s'arrennegu cun cià mullei 3. bai, no ti chescis, bai e no iscupas a celu, chi in faci no ti torrit sa salia! ◊ a fizu meu nodidu proite mi l'as atzotadu, proite mi l'as iscupidu?! 4. po abbae s'ortu iscopiaus su putzu Etymon spn. Translations French jaillir English to burst forth Spanish brotar, escupir Italian erómpere German ausbrechen.

ispèllere , vrb Synonyms e antonyms ispellire Translations French apparaître à l'improviste English to appear suddenly Spanish surgir, brotar Italian apparire d'improvviso, con fòrza German erscheinen.

mizài , vrb Definition essire abba, comente faet in is venas, in is funtanas Synonyms e antonyms benai Sentences in s'arroca mizat àcua frisca ◊ is làgrimas mizant de is ogus faendi surcus in is trempas impruinadas Etymon srd. Translations French jaillir English to spurt Spanish brotar, manar Italian sgorgare German quellen, sprudeln.

obíre , vrb: ovire Definition fàere is oos, ma nau de is linnas, ammadurare, fàere is ogos po isparare e fàere linna noa Synonyms e antonyms aoare / aoghire, aportzedhare, butonire Etymon srd. Translations French bourgeonner English to bud Spanish brotar Italian ovare, gemmare German knospen.

ocíre , vrb: aoghire, ocrire, oghire, ogire, ogrire, ojire, oxire Definition foedhandho de is matas, de is linnas, fàere crèschere is ogos po fàere su frore o sa fògia noa e cambos noos Synonyms e antonyms abbuturare, aguxai, aportzedhare, butonire, indroghie, inocrare, obire, oxare Sentences sos ratos sunt ojidos ◊ sa linna in beranu comintzat a oghire e a fiorire ◊ sas froghedhas sunt totu ocrindhe 2. canta frua ojit su truncu tou sempre in cria!… Etymon srd. Translations French bourgeonner English to bud Spanish brotar Italian gemmare German knospen, Knospen treiben.

piglionài , vrb: pillonai, apillonai, pixonai, puzonare Definition fàere àteru pigione; bogare sa tzeurra, àteros tudhos o pigionatzos, àteros cambos, nau de s'erba, de su laore, de is matas; aciapare, cassare pigiones; in cobertantza, cricare pillona, cricare ómine / pudha pillonada = chi zughet sos pudhighinedhos, is pigionedhos aifatu Synonyms e antonyms schissurai / acambare, afroghedhare, apuzonare, brionire, brotai, brundhire, pigionaciare, puzonire, rampudhire, tidhire / turdare Sentences cussos mògios bi ant pagu a puzonare ◊ candho si acúrtziat sa die de puzonare, sa reina faghet unu cíulu fine fine e sas àteras abes si ponent in movimentu pro si tucare 2. s'erva est puzonendhe ◊ su trigu at puzonadu in sete e oto cambas ◊ segundu s'erba chi est, mancai ndi dha tiris torrat a pillonai ◊ sa craba distruit sa mata apena pillonendi ◊ a sos frutales sa temporada los danníficat candho sas àrvures sunt fioridas o puzonadas ◊ totus is sèminis pillonant 3. custa est una pudha piglionada 4. chi cuss'amori torrit a pillonai! Etymon srd. Translations French bourgeonner English to sprout Spanish germinar, brotar Italian germogliare German sprießen, sprossen, treiben.

rampudhàre , vrb: rempudhare Definition bogare pigionatzos, nau de is linnas; bogare, essire (nau fintzes de àteru) Synonyms e antonyms piglionai, rampudhire Sentences s'àrbure at rampudhadu sos briones 2. sa limba est benale chi deretu benit dae s'ànima sarda e rampudhat friscu (Z.A.Cappai) Etymon ltn. *repullare Translations French pulluler de nouveau English to spring up again Spanish brotar Italian ripullulare German wieder hervorsprießen.