ammuntàre 1 , vrb: ammutai 1,
ammutare Definition
fàere sonnos lègios, sufrire pesadíglia
Sentences
l'ant ammuntadu, dh'ant ammutau ◊ mi ndi seu iscidau totu atzicau ca m'iant ammutau in su sonnu (S.A.Spano)
2.
candho che apo bidu su pitzinnu subra de campanile mi est ammuntadu su coro!
Translations
French
faire des cauchemars
English
to have nightmares
Spanish
tener una pesadilla
Italian
avére,
destare ìncubi
German
Alpdrücken haben.
dispertàre , vrb Definition
ischidare, mòvere, acutzare s'atentzione, fàere spertu, atentu, cabosu
Synonyms e antonyms
abbibare,
intzidiare,
ischidare,
ispeltare,
ispipigliare
| ctr.
ammammalucare
2.
si no lu dispertas, no si ndhe pesat a sa sola
Etymon
ctl., spn.
Translations
French
éveiller,
exciter
English
to wake up
Spanish
despertar
Italian
destare
German
wecken,
erwecken.
ispeltàre , vrb: ispertare,
ispretai,
ispretare,
spertai Definition
ischidare, mòvere o atzitzare s'atentzione, batire sa gana, s'apititu, fàere spertu, atentu, cabosu; pigare in cunsideru una chistione, cunsiderare po cumprèndhere e nàrrere ite o comente est, nàrrere sa cosa, ispiegare; petenare pilos iscrabionaos / ispertare paràula = bogare faedhu
Synonyms e antonyms
abbibare,
dispertare*,
insissiligai,
intzidiare,
ischidare,
ispipigliare
/
isparpedhare,
spetedhai
Sentences
su binu chi bufamus nos ispeltat su sentidu ◊ pighit una pruga, chi dhi podit ispretai s'apititu!
2.
beniat una sennora chi si fachiat ispertare dae ajaja: a mimme mi nche bocabant fora pro no intèndhere su chi nabant ◊ e bois, limbas, ispertate! ◊ isse faedhat bene ispretendhe chistionos in italianu ◊ custa cosa no est ispertata vene ◊ sas oricras separaiant sos sonos s'unu dae s'àteru e sa limba chircaiat de los ispertare (M.Pira)
3.
chin sas féminas no resessiat a ispertare paràula ◊ si fachet ajuare chene ispertare paràula, solu a tzinnos ◊"Bobbore! Bobbore!" repitiat tra issa chena resessire a ispretare faedhu (G.B.Fressura)
Etymon
ctl., spn.
Translations
French
attirer,
exciter,
interpréter
English
to wake up,
to prod,
to interpret
Spanish
despertar,
interpretar
Italian
destare,
stuzzicare,
interpretare
German
erwecken,
auslegen.
seguzàre , vrb: siguzare,
suguzare Definition
mòvere, pesare, cumenciare a andhare, fàere mòvere, fàere pesare gente o bestiàmene, ischidare, fintzes fàere naschire sentidos o ideas; nau mescamente de pegus fémina, bènnere in more, cricare mascu / suguzàrendhe una cosa = bogaindhedha de ue est allogada, pònniri a tretu ca serbit o ca podit serbiri
Synonyms e antonyms
birbillare,
inciulai,
insuai,
tzuntzullare
/
ischidare,
pesare,
sciumbullai,
simudhire,
subuzare*,
sumbuzare
| ctr.
achedare
Sentences
sa terra pariat tremendhe che candho si suguzat su vulcanu ◊ eo siguzo chito onzi manzanu, in chirca de achipire ◊ su pastore est suguzendhe sa robba ◊ cussas nues chi ant forma de gigante, e si bident su sole suguzendhe, ista certu chi sunt assinetendhe una tempesta (P.Serra)◊ su pitzinnu fit drommidu ma apustis de duas oras at siguzadu
2.
cantas boltas sa terra chi apeuto in s'ànima suguzat sos ammentos!…◊ sas campanas a repicu mi sunt suguzendhe fiotos de ammentos ◊ est chin s'aficu chi torret su beranu a suguzare ancora isperas noas (G.A.Salis)
3.
a sa sue, si suguzat, li cheret betadu su berre ◊ sa sue est suguzada e no faghet a la bochire como
4.
ndhe cheret suguzada sa frullana ca su fenu est de messare
Translations
French
réveiller,
mouvementer
English
to awake,
to enliven
Spanish
despertar,
animar
Italian
destare,
risvegliare,
movimentare
German
aufwecken,
wieder erwecken,
bewegen.
spertài , vrb: ispeltare*,
spertiai 1,
spretai Definition
ischidare, mòvere, atirare s'atentzione, bogare s'apititu, sa gana, fàere spertu, atentu, cabosu
Synonyms e antonyms
abbibare,
dispertare,
intzidiare,
ischidare,
ispipigliare
Idioms
csn:
s. sa menti, sa boxi, s'apititu = allutare sa mente, iscrarire sa boghe, fagher bènnere s'apititu; spretai su stògumu = fàghere tizirire su mànigu; spertiai su passu = illonghiare o istirare su passu, allegrare su passu, caminare de prus; vida spretada = vida unu pagu prus líbbera, prus de pessone manna
2.
spértia su passu e fai su chi ti apu nau!
3.
faiant prus vida spretada is serbidoredhas chi no is merixedhas
Translations
French
exciter,
éveiller,
causer
English
to wake up,
to prod,
to whet
Spanish
despertar
Italian
destare,
stuzzicare
German
wecken,
anregen.