abbiabbía , avb Definizione
a bortas, a bias, a borta a borta, una borta deosi una borta deasi
Frasi
ndi essiat unu filóngiu abbiabbia grussu e afinigau
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
alternativement
Inglese
alternately
Spagnolo
una vez… y otra vez
Italiano
alternativaménte
Tedesco
abwechselnd.
assíet! , bvrb Definizione
como siat, puru, chi!…
Sinonimi e contrari
intemore
Traduzioni
Francese
peut-être
Inglese
maybe
Spagnolo
quizás,
tal vez
Italiano
fórse
Tedesco
vielleicht.
bía 1 , nf: via 1 Definizione
su foedhu inditat una parte de su tempus pentzau pruschetotu coment'e momentu chi si faet o acontesset una cosa e chi podet bènnere torra
Sinonimi e contrari
bolta
Modi di dire
csn:
fàghere una cosa a duas bias = a duas bortas, o, nadu a murrunzu, in nudha; èssere duas bias una cosa = a su dópiu (sèmenant a duas bias de orzu chi no de trigu); figu de duas bias = figu chi lompit in duus mesis diferentis (làmpadas e austu)
Frasi
madixedha de su coru, cantus bias de is alas tuas mi lassàst tantis pinnias! ◊ a bias andhat bene e a bias male ◊ funt giai duas bias chi ndi apu fatu notóriu
2.
- Fatu l'at cussu triballu? - Ello nono… a duas bias!…
Traduzioni
Francese
fois
Inglese
time
Spagnolo
vez
Italiano
vòlta
Tedesco
Mal.
bòlta , avb, nf: borta,
bota 1,
volta Definizione
su foedhu giaet un'idea de tempus, coment'e de una parte, unu momentu chi podet torrare o chi dhue podet èssere torra: si ponet fintzes po cantidade chi si arrepitit
Sinonimi e contrari
bia 1
Modi di dire
csn:
a bolta a bolta, a borta ’orta = una borta perómine, itl. alternativaménte; sas piús bortas = su prus de is bortas; a bortas = candho ei e candho nono; a bortas chi… = no siat chi…, de is bortas chi…; a duas bortas… = (nadu a befe o a murrunzu) nudha, mai; fàghere una cosa in duas bortas = parti una borta e parti un'àtera borta; fàghere sa cosa a duas bortas = torraidha a fai una segunda borta puru; totu a una borta = totu paris, cambiamentu chi faghet impessare a cosa pagu de bonu; àteras bortas!, a s'àtera borta! = zenia de ringratziamentu (coment'e nendhe "A ti lu torrare deo, si cumbinat!") rispondhindhe a chie ringràtziat; a bortas torradas = fatuvatu, a sa sighida
Frasi
custa est cosa fata a duas, a tres, a tantas bortas ◊ maridu e muzere andhaiant a bolta a bolta a cadhu a s'àinu ◊ tantu za la faghet, sa cosa: a duas bortas!…◊ duas bortas deghe faghet vinti ◊ cussu papat a duas bortas de mimi
2.
a bortas triballat e a bortas no triballat
3.
bae a bider ite b'at, a bortas chi bi apet bisonzu de azudu! ◊ gei seu castiendi, de is bortas chi tui mi coglionis! ◊ ita est totu custu schinnitzu chi t'est pigau totu a una borta?!
Cognomi e Proverbi
prb:
a bortas a bortas tocat su casu
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
fois
Inglese
time
Spagnolo
vez
Italiano
vòlta
Tedesco
Mal.
fatuvàtu , avb Definizione
luego, deretu apustis, avatu; dónnia pagu tempus, dónnia tanti, tanti bortas, a físciu (itl. fintzes periodicamente)
Sinonimi e contrari
ifatu
/
atoratora,
fissientementi,
otora
Frasi
s'undha andhat e benit e paret chi li apat mandhadu fatuvatu s'ànima de su fizu emigradu ◊ at leadu prémiu Fulanu e fatuvatu Fulana ◊ caminaiat fatuvatu a sa mama
2.
fatuvatu mi ndhe la bido in domo ◊ fatuvatu andaus a bíngia a candu po una cosa a candu po un’àtera ◊ sos lampos fatuvatu allumant de fiama s'orizonte ◊ fit una candhela a carburu e fatuvatu mi lassaiat a s'iscuru ◊ fatuvatu mi torras a sa mente
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
aussitôt après,
souvent,
de temps en temps
Inglese
at once,
close,
often,
at intervals
Spagnolo
luego,
enseguida,
a menudo,
de vez en cuando
Italiano
sùbito apprèsso,
spésso,
sovènte,
a intervalli
Tedesco
daneben,
oft,
in Abständen.
fórcis , avb: forsis,
fortzis,
fossis,
frotzis Definizione
avb. chi giaet s’idea de una farta de seguresa, solu de possibbilidade
Sinonimi e contrari
abbellabbatu,
bortzis,
incàpada
Frasi
forsis gai andhat bene: bidimus! ◊ est annuendhe: fossis proet ◊ issu fortzis fiat unu pagu arrevésciu ◊ candho azis a bíere fortzis cumprendhides ◊ pobidha tua fortzis ti ponet corros! ◊ a nàrrere "pràghere" fortzis est tropu! ◊ ti pèscias forcis de mi mòrrere?! ◊ fortzis fortzis issu fait vida mellus de genti arrica ◊ non vos che apo iscoitadu forcis dae manos issoro?
Etimo
itl.
forsi
Traduzioni
Francese
peut-être
Inglese
perhaps
Spagnolo
tal vez,
quizás
Italiano
fórse
Tedesco
vielleicht.
insàmus , prep, cng, avb: antamas,
intàmada,
intamas,
intambus,
intamen,
intames,
intamis,
intamu,
intemes,
intomas,
intramus Definizione
coment’e prep. e cng. giaet s'idea de unu càmbiu, de fàere, o pònnere o nàrrere una cosa a su postu de un'àtera; podet giare fintzes s'idea de àteru, cosa in prus
Sinonimi e contrari
annotamala,
imbecis,
tamen*
/
assora,
inciandus
/
annotamala
Frasi
intamas de sa manu iat artziau su pei ◊ dispraxit a sa genti manna puru, intamis de a is pipius isceti ◊ no si fidaiat mancu de sos ojos suos intrames de sos ojos anzenos ◊ immoi is crabas no dhas faint caminai mancu a dedí insamus de a denoti
2.
intamen de ndi dhi bèniri gosu dhi fiat abarrau unu sentidu de isbuidori ◊ si abbaidaiant a ógiu tortu, intames de si faedhare ◊ mancu abba dhi at dadu, intomas de dhi dare dinari!◊ intemes de las iscríere, sas cantones, si las at registradas
3.
de custu intamas sos ambassadores no ndhe faedhant (G.Sanna)◊ intamis, una fémina si est acostada a su tziu po dhu preguntai
Traduzioni
Francese
au lieu de,
au contraire
Inglese
instead of,
on the contrary
Spagnolo
en vez de,
en lugar de
Italiano
invéce di,
anziché
Tedesco
statt.
mentósu , agt Definizione
nau de una mata, de una terra, chi fartat, chi no est dónnia annu chi portat frutu; chi giaet un'arresurtau (de frutu) chi no est su chi si ibertaiat
Sinonimi e contrari
annigosu,
annósigu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fallacieux,
trompeur
Inglese
misleading
Spagnolo
vecero,
de año y vez
Italiano
fallace
Tedesco
nichtkeimend.
tòrra , avb Definizione
un'àtera borta, àteras bortas
Frasi
beni torra in bratzos mios! ◊ Gesús si arritirat torra a pregai ◊ torra pianghendhe ses?! ◊ bae a bídere, torra, si est bénnidu babbu! ◊ Gesuinu fiat perdendi torra sa gana de papai ◊ torra inoghe ses?!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
nouvellement,
de nouveau
Inglese
again
Spagnolo
de nuevo,
otra vez
Italiano
nuovaménte,
daccapo
Tedesco
wieder.