Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

cincidhósu , agt Definition chi faet o bogat ischintídhias Synonyms e antonyms cisposu, ischinditeri, ischintidhosu, scincidhosu Sentences su celu a colori de prumu, che unu crabetori mannu chi acovecat una pingiada budhendi de tempus malu, si fait acostai ancora de prus a su fogu crispu e cincidhosu (P.Pisu) Etymon srd. Translations French étincelant English sparkling Spanish chispeante Italian che fa scintille German funkelnd.

cóghinu , nm Definition dispraxere serrau chi faet andhandho e creschendho Etymon srd. Translations French grand chagrin, grosse peine English inexplicable increasing sorrow of the soul Spanish pesar Italian dispiacére inspiegàbile che va in crescendo German unerklärbarer wachsender Gram.

cogúzu , nm: cucuzu, cuguzu Definition totu su chi serbit a cuguzare, ammontare, fintzes a bestire; in su foedhóngiu, cosa nada in cobertantza, chi no si cumprendhet luego; genia de fogighedha o camisa chi portant imbodhigada is granos de una css. ispiga, e fintzes su granu etotu imbodhigau / faedhare in cuguzu = fuedhai in crobetàntzia, de una manera chi no si cumprendhet dereta, de pàrrere una cosa candho est un’àtera Synonyms e antonyms acavannu, ammuntolzu, assacarru, coberta, cucutzura, cubutóngiu, cugutzadorza, cugutzóngiu, cuzicura, incarralzu / crobetàntzia Sentences faghendhe de su letu sa grabbada a coguzu li ponet sa banita, a istèrrere li ponet sa fressada! Etymon srd. Translations French couverture, tout ce qui sert à couvrir English covering Spanish cobertura Italian copertura, tutto ciò che serve a coprire German Decke.

covacúra , nf Definition totu su chi si podet pònnere a covecu, po ammontu a calecuna cosa Synonyms e antonyms acavannu, ammantadroxu, assacarru, carrarzura, coberta, coguzu, cubutóngiu, cucutzura, cugutzadorza Sentences betare una cosa a covacura Etymon srd. Translations French couverture, tout ce qui sert à couvrir English coverings Spanish todo lo que cubre Italian tutto ciò che può servire per coprire German Decke.

coxíbi, coxíli , agt Definition nau prus che àteru de laore, chi est de còere, bonu po còere; chi est de bonu cotu; nau de ccn., chi si lassat pigare comente bolent is àteros, chi adduit tropu a s'àteru Synonyms e antonyms coidore, coili 1 | ctr. gremedhu Sentences loris coxibis sunt totu sos laores bonos a còghere pro sa zente gai etotu comente si collint, chentza maghinados: fae, prisuci, basoludundhu, e gai Etymon ltn. cocibilis Translations French facile à cuire English something to cook, that is easy to cook Spanish para cocer Italian da cuòcere, che cuoce facilmente, cottóio German zum Kochen, einfach zu kochen.

cucutzúra , nf: cucuzura, cugugiura, cugutzura, cuguzura Definition totugantu su chi serbit po carragiare, de ammontu Synonyms e antonyms acavannu, ammantadroxu, ammuntolzu, assacarru, carralzamenta, carrarzura, coguzu, covacura, cubutóngiu, cugutzadorza, cuzicadura, cuzicura, incarralzu Etymon srd. Translations French tout ce qui sert à couvrir English covering Spanish cobertura Italian tutto ciò che serve per coprire German Decke.

eàndhe! , iscl Definition e + andhe = ite mannu, ite bellu, ite bonu!, ma càstia!…; a bortas fintzes in su sensu de allodhu!, mindhe! Synonyms e antonyms andhe! / acondhe Sentences eandhe amore chi at tentu, a si ndhe fuire dae preíderu pro una fémina! ◊ eandhe dultzura, cussa! ◊ eandhe dannu chi nos ant fatu! ◊ eandhe làstima de zòvanu andhadu male! ◊ eandhe cosa chi as fatu a mi azuare! 2. eandhe unu de cussos chi irrobbesint a babbu! Translations French comme, que English what, how Spanish que Italian che (agg.) German was für ein..., was für eine!.

erpilósu , agt Definition chi faet a istrioris, chi ndhe ponet sa tzudha, chi faet trèmere de su fritu o de sa timória Sentences su chelu est cambiendhe sas tintas rujas in biaitas, est comintzendhe unu bentu erpilosu ◊ ant cumintzadu su teju chin atitos e mutos erpilosos Etymon srd. Translations French qui fait frissonner English shuddering Spanish espeluznante Italian che fa rabbrividire German schauderhaft.

fraghíssa , nf: praghissa Definition fémina chi at pérdiu su fedu Translations French femme qui a avorté English woman who has had a miscarriage Spanish malparida Italian dònna che ha abortito German Frau, die einen Abort hatte.

frontúdu , agt Definition nau de ccn., chi no sentit bregúngia; chi istat a cara arta candho foedhat in cara de gente, chentza tímere Synonyms e antonyms caricotu, carietadu, facianu, facimannu | ctr. bergungiosu, duritosu / coragiosu 2. custa pitzinna est frontuda e firma de coro Etymon srd. Translations French effronté, dévergondé English brazen Spanish descarado Italian che tiene tèsta decisaménte, spudorato German standhaft, frech.

ghiòne , nm: ghioni Definition su cabadhante chi aperit sa currera de is cuadhos; genia de pandhera; a logos est su canàrgiu / su ghione imperiale = sa pandhera de s'imperadore Synonyms e antonyms ghiadore, ghionarzu / pignoni Etymon spn. guión Translations French étendard English starter, standard Spanish guión Italian colui che apre la córsa dei cavalli, stendardo German Reiter der ein Pferderennen beginnt, Standarte, Banner.

ghíte , prn, agt Definition prn. de cosa e agt. indefiniu in is pregontas Synonyms e antonyms ita* Sentences ghite ses faghendhe in custu pizu totu ispinas? ◊ bisonzu de truncare su caminare chin ghite sisiat! ◊ s'est frimmau un'ecantu pro si disinnare comente e ghite nàrrere ◊ ghite faches a cust'ala? ◊ ghit'est su malumore? 2. ghite novas? ◊ e ghite contos li apo a dare a Deu de sa vida chi apo fatu?! Translations French quoi? qu'est-ce que ...? English what? Spanish que, ¿qué? Italian che?, che còsa? German was?.

ilfaltàdu, ilfartàdu , agt: infaltadu, infartadu, irfartadu, isfaltadu, isfartadu Definition nau de unu, chi po comente foedhat o càstiat ananti de gente (coment’e provandho bregúngia) si biet chi si connoschet in crupa, in farta, si ndhe agatat male ca si connoschet de àere fatu calecuna cosa chi no andhat bene Synonyms e antonyms afaltadu, faltosu, ifastadu, frajau / cdh. infaltatu Sentences sos birgonzosos puru fint abbaidendhe sas pitzocas, mancari isfaltados ◊ l'aciapesi isfartada: li do una mirada si fit sintzera pro fàghere sa proa ◊ fut faedhendhe male de isse e comente si l'at bidu indainanti est abbarradu isfaltadu ◊ bessias a chircare ispiga, isfaltada timendhe sos meres ◊ no ischis mancu ite nàrrere ca ses isfartadu ◊ sos mannos fint isfartados ca aiant postu su minore in perígulu ◊ a s'ómine isfartadu sutzedit su chi timet 2. sa pitzinna turpa connoschiat totu, ma foras dae s'ambiente sou si agatait ilfaltada (Z.A.Cappai) Etymon srd. Translations French fautif, qui se sent en faute English to feel at fault or guilty about something Spanish que se siente culpable Italian che si sente in difètto, in cólpa German wer sich schuldig fühlt.

ischintidhósu , agt: istinchidhosu, ischintzidhosu Definition nau de linna abbruxandho o de fogu a braxa, chi ischintídhiat, chi faet ischintídhias; nau de gente, chi est arrennegosa Synonyms e antonyms cincidhosu, cisposu, scincidhosu / arrennegaditu Sentences est unu titone ischintidhosu ◊ fit unu focu de chessa birde, fumosa e ischintzidhosa 2. no li nias nudha, za lu connosches chi est ischintidhosu, cussu! Etymon srd. Translations French étincelant, hypersensible English sparkling, hypersensitive Spanish chispeante, enfadadizo Italian che fa scintille, scintillante, ipersensìbile German funkelnd, glänzend, überempfindlich.

marrósu , agt Definition chi portat dentímine bellu, dentes bellas, bonas / gatu m. = batu areste; tilipirche m. = genia de pibitziri mannu chi portat is cambas longas a serracu Sentences beni, mucitu marrosu, e papadindhedhu! Surnames and Proverbs smb: Marrosu Etymon srd. Translations French qui a une belle denture English the one who has good teeth Spanish que tiene una buena dentadura Italian che ha dentatura buòna German ein gesundes schönes Gebiß besitzend.

mortorzéri , agt Definition chi andhat aifatu de is mortògios, chi cricat mortógiu Synonyms e antonyms mortorgiali Sentences ses atatu chei s'ae mortorzera (G.A.Cossu)◊ sempre subra de sas ruinas sas aes mortorzeras faghent festa! Etymon srd. Translations French qui cherche des charognes English carrion searcher Spanish carroñero Italian che va alla ricérca di carógne German aassuchend.

nabratzólu , agt Definition nau de unos cantu animales (crabas, brebès, pudhas), chi portant nabras, nàidis Synonyms e antonyms nabrau Sentences sos pecos fint mútricos, nabratzolos e biancos nidos Translations French qui a des barbillons English wattled Spanish con carúncula Italian che porta téttole, bargìgli German manche Tiere mit Lappen.

palibróchinu , agt Definition chi portat is codhos bàscios, coment'e calandhochedhi Synonyms e antonyms palivaladu Etymon srd. Translations French qui a les épaules tombantes English falling shoulder Spanish de hombros bajos Italian che ha le spalle cadènti German mit fallenden Schultern.

primmagiólu , agt: aprimajolu Definition nau de ccn., chi si primmat o ammurrionat meda, fatuvatu, po dónnia cosa, po pagu pagu chi dh'iscontrórient Synonyms e antonyms annicaditu, annuzaditu, assumbrosu, aumbraditu, maleteri, primmósigu, primóstigu, strugnu, ufione, untziarju Scientific Terminology ntl Etymon srd. Translations French susceptible English irritable Spanish susceptible Italian permalóso, che si offende facilménte German übelnehmerisch.

sirídu , pps, agt Definition de sirire; nau de erba giai créschia, chi at fatu sa chima o candhelita Synonyms e antonyms intzeurrau, tudhidu / chimidu, folau, inchimiu Translations French qui a poussé la cime English sprung up Spanish brotado Italian pullulato, che ha fatto cima German gekeimt.