cincidhósu , agt Definitzione
chi faet o bogat ischintídhias
Sinònimos e contràrios
cisposu,
ischinditeri,
ischintidhosu,
scincidhosu
Frases
su celu a colori de prumu, che unu crabetori mannu chi acovecat una pingiada budhendi de tempus malu, si fait acostai ancora de prus a su fogu crispu e cincidhosu (P.Pisu)
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
étincelant
Ingresu
sparkling
Ispagnolu
chispeante
Italianu
che fa scintille
Tedescu
funkelnd.
cóghinu , nm Definitzione
dispraxere serrau chi faet andhandho e creschendho
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
grand chagrin,
grosse peine
Ingresu
inexplicable increasing sorrow of the soul
Ispagnolu
pesar
Italianu
dispiacére inspiegàbile che va in crescendo
Tedescu
unerklärbarer wachsender Gram.
cogúzu , nm: cucuzu,
cuguzu Definitzione
totu su chi serbit a cuguzare, ammontare, fintzes a bestire; in su foedhóngiu, cosa nada in cobertantza, chi no si cumprendhet luego; genia de fogighedha o camisa chi portant imbodhigada is granos de una css. ispiga, e fintzes su granu etotu imbodhigau / faedhare in cuguzu = fuedhai in crobetàntzia, de una manera chi no si cumprendhet dereta, de pàrrere una cosa candho est un’àtera
Sinònimos e contràrios
acavannu,
ammuntolzu,
assacarru,
coberta,
cucutzura,
cubutóngiu,
cugutzadorza,
cugutzóngiu,
cuzicura,
incarralzu
/
crobetàntzia
Frases
faghendhe de su letu sa grabbada a coguzu li ponet sa banita, a istèrrere li ponet sa fressada!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
couverture,
tout ce qui sert à couvrir
Ingresu
covering
Ispagnolu
cobertura
Italianu
copertura,
tutto ciò che serve a coprire
Tedescu
Decke.
covacúra , nf Definitzione
totu su chi si podet pònnere a covecu, po ammontu a calecuna cosa
Sinònimos e contràrios
acavannu,
ammantadroxu,
assacarru,
carrarzura,
coberta,
coguzu,
cubutóngiu,
cucutzura,
cugutzadorza
Frases
betare una cosa a covacura
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
couverture,
tout ce qui sert à couvrir
Ingresu
coverings
Ispagnolu
todo lo que cubre
Italianu
tutto ciò che può servire per coprire
Tedescu
Decke.
coxíbi, coxíli , agt Definitzione
nau prus che àteru de laore, chi est de còere, bonu po còere; chi est de bonu cotu; nau de ccn., chi si lassat pigare comente bolent is àteros, chi adduit tropu a s'àteru
Sinònimos e contràrios
coidore,
coili 1
| ctr.
gremedhu
Frases
loris coxibis sunt totu sos laores bonos a còghere pro sa zente gai etotu comente si collint, chentza maghinados: fae, prisuci, basoludundhu, e gai
Ètimu
ltn.
cocibilis
Tradutziones
Frantzesu
facile à cuire
Ingresu
something to cook,
that is easy to cook
Ispagnolu
para cocer
Italianu
da cuòcere,
che cuoce facilmente,
cottóio
Tedescu
zum Kochen,
einfach zu kochen.
cucutzúra , nf: cucuzura,
cugugiura,
cugutzura,
cuguzura Definitzione
totugantu su chi serbit po carragiare, de ammontu
Sinònimos e contràrios
acavannu,
ammantadroxu,
ammuntolzu,
assacarru,
carralzamenta,
carrarzura,
coguzu,
covacura,
cubutóngiu,
cugutzadorza,
cuzicadura,
cuzicura,
incarralzu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
tout ce qui sert à couvrir
Ingresu
covering
Ispagnolu
cobertura
Italianu
tutto ciò che serve per coprire
Tedescu
Decke.
eàndhe! , iscl Definitzione
e + andhe = ite mannu, ite bellu, ite bonu!, ma càstia!…; a bortas fintzes in su sensu de allodhu!, mindhe!
Sinònimos e contràrios
andhe!
/
acondhe
Frases
eandhe amore chi at tentu, a si ndhe fuire dae preíderu pro una fémina! ◊ eandhe dultzura, cussa! ◊ eandhe dannu chi nos ant fatu! ◊ eandhe làstima de zòvanu andhadu male! ◊ eandhe cosa chi as fatu a mi azuare!
2.
eandhe unu de cussos chi irrobbesint a babbu!
Tradutziones
Frantzesu
comme,
que
Ingresu
what,
how
Ispagnolu
que
Italianu
che (agg.)
Tedescu
was für ein...,
was für eine!.
erpilósu , agt Definitzione
chi faet a istrioris, chi ndhe ponet sa tzudha, chi faet trèmere de su fritu o de sa timória
Frases
su chelu est cambiendhe sas tintas rujas in biaitas, est comintzendhe unu bentu erpilosu ◊ ant cumintzadu su teju chin atitos e mutos erpilosos
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
qui fait frissonner
Ingresu
shuddering
Ispagnolu
espeluznante
Italianu
che fa rabbrividire
Tedescu
schauderhaft.
fraghíssa , nf: praghissa Definitzione
fémina chi at pérdiu su fedu
Tradutziones
Frantzesu
femme qui a avorté
Ingresu
woman who has had a miscarriage
Ispagnolu
malparida
Italianu
dònna che ha abortito
Tedescu
Frau,
die einen Abort hatte.
frontúdu , agt Definitzione
nau de ccn., chi no sentit bregúngia; chi istat a cara arta candho foedhat in cara de gente, chentza tímere
Sinònimos e contràrios
caricotu,
carietadu,
facianu,
facimannu
| ctr.
bergungiosu,
duritosu
/
coragiosu
2.
custa pitzinna est frontuda e firma de coro
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
effronté,
dévergondé
Ingresu
brazen
Ispagnolu
descarado
Italianu
che tiene tèsta decisaménte,
spudorato
Tedescu
standhaft,
frech.
ghiòne , nm: ghioni Definitzione
su cabadhante chi aperit sa currera de is cuadhos; genia de pandhera; a logos est su canàrgiu / su ghione imperiale = sa pandhera de s'imperadore
Sinònimos e contràrios
ghiadore,
ghionarzu
/
pignoni
Ètimu
spn.
guión
Tradutziones
Frantzesu
étendard
Ingresu
starter,
standard
Ispagnolu
guión
Italianu
colui che apre la córsa dei cavalli,
stendardo
Tedescu
Reiter der ein Pferderennen beginnt,
Standarte,
Banner.
ghíte , prn, agt Definitzione
prn. de cosa e agt. indefiniu in is pregontas
Sinònimos e contràrios
ita*
Frases
ghite ses faghendhe in custu pizu totu ispinas? ◊ bisonzu de truncare su caminare chin ghite sisiat! ◊ s'est frimmau un'ecantu pro si disinnare comente e ghite nàrrere ◊ ghite faches a cust'ala? ◊ ghit'est su malumore?
2.
ghite novas? ◊ e ghite contos li apo a dare a Deu de sa vida chi apo fatu?!
Tradutziones
Frantzesu
quoi? qu'est-ce que ...?
Ingresu
what?
Ispagnolu
que,
¿qué?
Italianu
che?,
che còsa?
Tedescu
was?.
ilfaltàdu, ilfartàdu , agt: infaltadu,
infartadu,
irfartadu,
isfaltadu,
isfartadu Definitzione
nau de unu, chi po comente foedhat o càstiat ananti de gente (coment’e provandho bregúngia) si biet chi si connoschet in crupa, in farta, si ndhe agatat male ca si connoschet de àere fatu calecuna cosa chi no andhat bene
Sinònimos e contràrios
afaltadu,
faltosu,
ifastadu,
frajau
/
cdh. infaltatu
Frases
sos birgonzosos puru fint abbaidendhe sas pitzocas, mancari isfaltados ◊ l'aciapesi isfartada: li do una mirada si fit sintzera pro fàghere sa proa ◊ fut faedhendhe male de isse e comente si l'at bidu indainanti est abbarradu isfaltadu ◊ bessias a chircare ispiga, isfaltada timendhe sos meres ◊ no ischis mancu ite nàrrere ca ses isfartadu ◊ sos mannos fint isfartados ca aiant postu su minore in perígulu ◊ a s'ómine isfartadu sutzedit su chi timet
2.
sa pitzinna turpa connoschiat totu, ma foras dae s'ambiente sou si agatait ilfaltada (Z.A.Cappai)
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
fautif,
qui se sent en faute
Ingresu
to feel at fault or guilty about something
Ispagnolu
que se siente culpable
Italianu
che si sente in difètto,
in cólpa
Tedescu
wer sich schuldig fühlt.
ischintidhósu , agt: istinchidhosu,
ischintzidhosu Definitzione
nau de linna abbruxandho o de fogu a braxa, chi ischintídhiat, chi faet ischintídhias; nau de gente, chi est arrennegosa
Sinònimos e contràrios
cincidhosu,
cisposu,
scincidhosu
/
arrennegaditu
Frases
est unu titone ischintidhosu ◊ fit unu focu de chessa birde, fumosa e ischintzidhosa
2.
no li nias nudha, za lu connosches chi est ischintidhosu, cussu!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
étincelant,
hypersensible
Ingresu
sparkling,
hypersensitive
Ispagnolu
chispeante,
enfadadizo
Italianu
che fa scintille,
scintillante,
ipersensìbile
Tedescu
funkelnd,
glänzend,
überempfindlich.
marrósu , agt Definitzione
chi portat dentímine bellu, dentes bellas, bonas / gatu m. = batu areste; tilipirche m. = genia de pibitziri mannu chi portat is cambas longas a serracu
Frases
beni, mucitu marrosu, e papadindhedhu!
Sambenados e Provèrbios
smb:
Marrosu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
qui a une belle denture
Ingresu
the one who has good teeth
Ispagnolu
que tiene una buena dentadura
Italianu
che ha dentatura buòna
Tedescu
ein gesundes schönes Gebiß besitzend.
mortorzéri , agt Definitzione
chi andhat aifatu de is mortògios, chi cricat mortógiu
Sinònimos e contràrios
mortorgiali
Frases
ses atatu chei s'ae mortorzera (G.A.Cossu)◊ sempre subra de sas ruinas sas aes mortorzeras faghent festa!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
qui cherche des charognes
Ingresu
carrion searcher
Ispagnolu
carroñero
Italianu
che va alla ricérca di carógne
Tedescu
aassuchend.
nabratzólu , agt Definitzione
nau de unos cantu animales (crabas, brebès, pudhas), chi portant nabras, nàidis
Sinònimos e contràrios
nabrau
Frases
sos pecos fint mútricos, nabratzolos e biancos nidos
Tradutziones
Frantzesu
qui a des barbillons
Ingresu
wattled
Ispagnolu
con carúncula
Italianu
che porta téttole,
bargìgli
Tedescu
manche Tiere mit Lappen.
palibróchinu , agt Definitzione
chi portat is codhos bàscios, coment'e calandhochedhi
Sinònimos e contràrios
palivaladu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
qui a les épaules tombantes
Ingresu
falling shoulder
Ispagnolu
de hombros bajos
Italianu
che ha le spalle cadènti
Tedescu
mit fallenden Schultern.
primmagiólu , agt: aprimajolu Definitzione
nau de ccn., chi si primmat o ammurrionat meda, fatuvatu, po dónnia cosa, po pagu pagu chi dh'iscontrórient
Sinònimos e contràrios
annicaditu,
annuzaditu,
assumbrosu,
aumbraditu,
maleteri,
primmósigu,
primóstigu,
strugnu,
ufione,
untziarju
Terminologia iscientìfica
ntl
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
susceptible
Ingresu
irritable
Ispagnolu
susceptible
Italianu
permalóso,
che si offende facilménte
Tedescu
übelnehmerisch.
sirídu , pps, agt Definitzione
de sirire; nau de erba giai créschia, chi at fatu sa chima o candhelita
Sinònimos e contràrios
intzeurrau,
tudhidu
/
chimidu,
folau,
inchimiu
Tradutziones
Frantzesu
qui a poussé la cime
Ingresu
sprung up
Ispagnolu
brotado
Italianu
pullulato,
che ha fatto cima
Tedescu
gekeimt.