Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

achilièra , nf Definition àbbila de mare, genia de pigione mannu, papadore de petza, chi abbitat in is orrocas a oru a mare Scientific Terminology pzn, haliaëtus albicilla Etymon srd. Translations French balbuzard, aigle pêcheur English sea eagle Spanish pigargo europeo Italian àquila di mare German Seeadler.

arresciòni , nm: arriscioni, arrintzone, arritzone, arritzoni, arruscioni, arrutzoni, erriscioni*, ritzone Definition arritzoni de mata, de terra, de sicu, genia de animaledhu chi si faet sa tana in terra o in buidos de mata, essit solu a denote, portat sa pedhe totu ispinas (foras de sa bentre) e candho dhu tocant si faet a bòcia totu ispinosa a dónnia bandha; genia de animaledhu de mare, tundhu, piticu de sete o oto centímetros, a ispinas longas a dónnia bandha (arritzoni de mari o de tríscia); su primu corgiolu de sa castàngia, totu a ispinas longas; nau in cobertantza, su sutabbídhiu de sa fémina / is partis de un'a. de mari: scroxu, ispina, buca, títulas (oos, solu de s'a. fémina), sidhus (genia de bentosas) Synonyms e antonyms eritu*, ischissone / tzinnea, tzintzinu Idioms csn: intrada de leoni e bessida de arritzoni = fatura de chie si paret de chèrrere o de poder fàghere meda e agabbat a birgonza o no faghet nudha; is arritzonis (de mari) iscolant = perdent sos oos, che lis essint irfatos a brou Sentences dhoi at lèpuris, conillus e arruscionis ◊ portat is pilus círdinus coment'e un'arruscioni Scientific Terminology anra, erinaceus aeuropeus italicus; anb, arbacia pustulosa, paracentrotus lividus, echinus acutus, e. melo, sphaerechinus granularis; rbr Translations French hérisson, hérisson de mer English hedgehog Spanish erizo Italian rìccio, rìccio di mare German Igel, Seeigel.

arrocàli , nm: rocale 1 Definition genia de pische: a su mascu de s'a. biancu dhi narant perdixi e babbasuni, segundhu su tempus dhi narant lampu; in cobertantza, iscimpru, macacu Sentences aciapa su gatu ca ndi at furau s'arrocali de su pratu! Scientific Terminology psc, crenilabrus tinca Etymon ctl. roquer Translations French labre, gobie, merle d'eau English goby Spanish tordo, señorita Italian labro, pavóne, mèrlo di mare German Lippfisch.

atzíbba , nf: tzibba* Definition genia de erba chi faet in oros de mare in terra salamata e chi ponent po chistire imbodhigada sa birímbua cota a orrostu o a budhiu Synonyms e antonyms èlema, elimedha / sassoini Scientific Terminology rba, Atriplex portulacoides Translations French pourpier des mers English purslane Spanish orzaga Italian porcellana di mare German Keilmelde.

burrída , nf: burrira Definition genia de pische e genia de papare, manera de coghinare e cundhire (bagna e aghedu) segundhu su pische (mussola, scrita) Synonyms e antonyms bastinu Sentences lebit ca tengu porcedhu ammurtau e burrida cun àterus mandiaris! ◊ chi andas a innias ti ndi depis iscaresci de sa patata a ischiscionera e de sa burrira! 2. cantendi de mengianu chitzi est iscimingendimí, mi est faendi sa conca a burrira! Scientific Terminology mng, psc, scyliorhinus canicula Etymon itl.l buridda Translations French roussette, chat de mer English sea cat (fish) Spanish pintarroja Italian gattùccio di mare German Katzenhai.

caíta , nf, nm: caitu Definition min. de cau, genia de pigiones: marragau o arrúndili de mari, o fintzes marragau a peis niedhus, caita bicu niedhu (itl. beccapésci = sterna sandvicensis)/ a/c.: coment'e in cau, deasi etotu in caita sa /c/ de cuménciu no càmbiat sonu po si agatare in mesu de duas vocales: sa caita = nr. "sacaíta" (e no "sagaíta") Synonyms e antonyms caixedha 1 Scientific Terminology pzn, geochelidon nilotica, sterna hirundo, s. albifrons Translations French sterne hansel English gull-billed tern Spanish pagaza piconegra Italian róndine di mare o stèrna zampenére, fraticèllo German lachseeschwalbe.

cirròni 1 , nm Definition una genia de pische de mare apertu, de mare biu Surnames and Proverbs smb: Cirroni, Cirronis Scientific Terminology psc, synodus griseus Etymon itl.s cirru Translations French poisson-lézard rayé English sea lizard, atlantic lizardfish Spanish lagarto, logarto Italian lucèrtola di mare German Meereidechse.

èlema , nf Definition genia de erba chi faet in oros de mare in terra salamata e chi ponent po chistire imbodhigada sa birímbua cota orrostia o budhia: cun cust'erba faent sa merca Synonyms e antonyms atzibba, elimedha Scientific Terminology rba, Atriplex portulacoides Translations French pourpier des mers English kind of vervain Spanish verdolaga marina Italian porcellana di mare German eine Salzmeldesorte.

elimèdha, elimédhu , nf, nm Definition genia de erba chi faet in oros de mare in terra salamata e chi ponent po chistire imbodhigada sa birímbua cota orrostia o budhia Synonyms e antonyms èlema, atzibba Scientific Terminology rba, Atriplex portulacoides Translations French pourpier des mers English kind of vervain Spanish verdolaga marina Italian porcellana di mare German eine Salzmeldesorte.

grògu 1 , nm Definition genia de tzintzigorredhu de mare, minudu meda, in colore de chinisu, lisu a pintirighinos, est bonu a papare; dhue at logu ue is grogos funt tzintzigorros de terra, mannos Synonyms e antonyms caragolu 2. su pitzinnu giughet unu grogu de cussos mannos, zogandhe Scientific Terminology its, monodonta turbinata? Translations French escargot de mer English sea snail Spanish caracol de mar Italian lumachina di mare German Meerschnecke.

imbàtidu , nm: imbàtiru Definition bentu friscu de mare chi movet is undhas e infriscat s’abba, pruschetotu de su Sud Synonyms e antonyms australe, imbatu* Sentences su piscadori portat sa pedhi niedha, arrecota de su soli e de s'ària salia de s'imbàtiru chi ndi benit de mari Scientific Terminology tpm Translations French brise de mer English sea breeze Spanish viento marero Italian imbatto, brézza di mare German Meeresbrise.

lútzu 1 , nm: allutzu Definition genia de pische mannu de mare (faet fintzes de metro, a murru longu e a dentes mannas) Sentences est passadu unu lutzu mannu e si che l'at mandhigadu in d-unu bucone Surnames and Proverbs smb: Lutzu, Luzzu Scientific Terminology psc, sphyraena sphyraena Etymon itl.s luzzu Translations French brochet English sea pike Spanish espetón, barracuda Italian lùccio di mare German Pfeilhecht.

màre , nm: mari Definition mare biu, is abbas de sa Terra, in colore asulu cotu e biaitu, arregortas impare in is fundhales prus bàscios, cosa chi ndhe pigat tres batorunos de totu sa Terra: si distinghet in ocèanu, su prus mannu chi imprassat fintzes is continentes, e mare si intremesu de terras, parte de is abbas chi arresurtant inghiriadas de terras o in calecuna manera distintas de dhas pòdere cunsiderare a bandha de un'ocèanu (es. Mare de Sardigna, m. Tirrenu, m. Adriàticu, m. Mediterràniu); nau a ispantu in su sensu de meda, cantidade manna de gente e de cosa, símbulu de bundhàntzia / a./c.: de su paris de su mare si misurant is artàrias fache a s'aera e is profundhidades fache a su centru de sa Terra Synonyms e antonyms meda Idioms csn: camba, bratzu de m. = parte de unu mare chi che intrat in mesu de sa terra; mari biu = mare abbertu, abba russa; mari mortu = istagnu; s'abba a su m., aciúngiri abba a mari = dare a ue o a chie no ndh'at bisonzu; andhare a mare plenu = risposta de as arguidores chi che leant sos trastes a domo de sa cojada noa; no agatai abba in m. = no bídere su cadhu presu; mare malu = mari avolotau, candho s'abba est móida pro sos bentos (m. bonu candho est sériu); èssere che betadu a mare (nadu de cosa chi serbit) = èssere in debbadas, no lassare arrastu (nadu de cosa pérdida o furada); sicare su mare (nadu de unu pro su faedhare chi faghet)= faedhare a mal'istropiadura de lassare trassidos; (fàghere una cosa) canno sicat s'abba in m. = mai; camminare pígiu m. = subra de s'abba; cunnu de m. = burba marina o budha de cuadhu (o de molenti), zenia de cocoi de mare sentza de zoga, chi a un'ala e àtera zughet coment'e duas pínnigas; fàghere mares e mundhos = cosas de ispantu, mannas, aira; mare territoriale = tretu de mare largu unos 25 chilómitros totu ororu de sa terra, ue un’istadu essit a mare, cussideradu parte de su territóriu sou etotu (dae cuss'oru su mare est cussideradu internatzionale) Sentences oe che sunt in mare a si ammodhigare ◊ est biaitu e pàsidu su mare ◊ su mare si altzat, si falat e torrat a s'incànsciu sou ◊ sa balca piscagiola piscat in altu mare ◊ tue ses limba mala chi pones fogu a su mare! ◊ cun su vaporinu bandu a piscai in mari biu 2. in cussa domo bi fit su mare: contaiat una fémina de su vichinatu chi, solu dae s'atzimatura de sa càule, bi campaiat una famíglia intrea ◊ chi Deus ti cuntzedat unu mare de gràscias! ◊ bi aiat unu mare de zente ifatu sou ◊ su sole betat mares de lughe ◊ – Anue andais? – A mare plenu! 3. ant àpidu mare malu e lis at fatu male sa nave ◊ cussu dinari est che betadu a mare Scientific Terminology slg Etymon ltn. mare Translations French mer English sea Spanish mar Italian mare German Meer, See.

tramàdighe , nf Definition bobboi chi ponent a esca po cassare su pische Synonyms e antonyms tramarígia Translations French ver d'eau English sea-mouse, nereid Spanish afreza, bayo, lombriz de tierra Italian afrodite, nerèide, bruco di mare, ésca di fango German Borstenwurm.

tzíbba , nf: atzibba Definition genia de erba chi faet in oros de mare o istagnu in terra salamata e chi ponent po chistire imbodhigada sa birímbua cota a orrostu o a budhiu Synonyms e antonyms èlema, elimedha Scientific Terminology rba, Atriplex portulacoides Translations French pourpier des mers English orach Spanish orzaga Italian porcellana di mare, obióne German Keilmelde.

tziloría , nf: tzirolia 1, tzirulia Definition tzirulia de mare, una genia de pische a ossu modhe, a pinnas de costau mannas meda e a coa longa longa, finedhedha Sentences coghent ambidha e tzirolia, ma a su giarrete li faghent sas ficas! Surnames and Proverbs smb: Zirulia Scientific Terminology psc, myliobatis aquila Translations French roussette English eagle-ray Spanish águila Italian àquila di mare German Seeadler.

tzintzínu , nm Definition arritzone de mare, genia de animaledhu tundhu, a ispinas longas a dónnia parte: de sa calidade fémina si papant is oos, chi si agatant aintru a bisura de silibbas de aràngiu (fintzes de matessi colore) ma meda prus piticas mancu su tanti de unu cocerinu / is partis de unu tz.: scroxu, ispina, buca, títulas (ous), sidhus (genia de bentosas) Synonyms e antonyms tzinnea Scientific Terminology anb, arbacia pustulosa, paracentrotus lividus, echinus acutus, e. melo, sphaerechinus granularis Etymon itl.l. zinzino Translations French oursin English sea urchin Spanish erizo de mar Italian rìccio di mare German Seeigel.