annícu , nm Definition
su èssere tristos, pirmaos, oféndhios
Synonyms e antonyms
annéulu,
triltura
| ctr.
allegria,
cuntentesa,
prégiu
Sentences
s'annicu mannu chi l'intreit ora pr'ora li fateit ismentigare su rispetu ◊ sighis cun annicu chentz'alligu de sa preneta, chentza perunu aficu ◊ agiummai ti si paret s'annicu, pischendhe chena piscare nudha
Etymon
srd.
Translations
French
tristesse,
mauvaise humeur
English
sadness,
bad mood
Spanish
tristeza,
mal humor
Italian
tristézza,
malumóre
German
Traurigkeit,
schlechte Laune.
antèna , nf: intena Definition
genia de umore, de mota segundhu de su mamentu, de comente unu si agatat
Synonyms e antonyms
ispéssia 1,
mota
Sentences
est in antena giusta ◊ no dhu circhis: oi tenit antena mala! ◊ labadha, o prangendu o arriendu: gei tenis un'antena!…
Translations
French
humeur
English
mood
Spanish
disposición,
humor
Italian
disposizióne d'ànimo,
umóre
German
Gemütsverfassung,
Laune.
bischílliu , nm Synonyms e antonyms
arrennegu,
tzacu
Sentences
su cuadhu at cumentzau a pigai bischílliu e a su meri ndi dh’at isciusciau a terra!
Etymon
itl.p
bischiss
Translations
French
caprice
English
caprice
Spanish
capricho
Italian
bizza
German
Grille,
Laune.
bonumòre , nm Definition
mota, ispétzia bona, candho unu est alligru
Synonyms e antonyms
ganaona
Sentences
oe est de bonumore e cheret brullare ◊ est unu de bonumore, sempre cun su risu in laras
Translations
French
bonne humeur
English
good humour
Spanish
buen humor
Italian
buonumóre
German
gute Laune.
cadhína , nf Definition
idea maca, musca
Synonyms e antonyms
bidhídhiri,
erredha,
fumacera,
iscrapitzada,
zibbírriu
Sentences
a cussu li cheret catzada sa cadhina!
Translations
French
caprice,
fantaisie
English
whim
Spanish
capricho
Italian
caprìccio
German
Laune.
cascabédhu, cascabéllu , nm: cascavèglia,
cascavégliu,
cascavellu Definition
idea badhinosa, pistighíngiu, pentzamentu malu; nau de unu, chi dh'ant orróschiu o chi at orróschiu; a logos, genia de sonàgia pitichedhedha / ghetare cascavégliu a unu = ficare ódiu, tírria, menospretziai
Synonyms e antonyms
bidhídhiri,
bigirria,
erredha,
férnia,
fumacera,
irriolu,
iscrapitzada,
meleda,
zibbírriu
/
ischiglitu
Idioms
csn:
bogai (o bogaisindi) is cascavellus de conca = fàghere lassare (o lassare) sas ideas macas, sos machines; lassai su cascavellu, o is cascavellus; ghetai cascavellu a ccn. = leare a regelu
Sentences
e no nci dh'essit su cascavégliu de conca! ◊ podides irmazinare su cascavellu chi mi at postu candho mi at allegadu de "sos àteros astros"! (A.Deplano)◊ issu at ghetau cascavellu a is barracellus e a is canis ◊ bogai su mediori e is cascavèglias!
Etymon
ctl.
cascavell
Translations
French
fantaisie,
idée fixe
English
fancy,
oddness
Spanish
capricho,
antojo
Italian
caprìccio,
bizzarrìa,
idèa fissa
German
Laune,
fixe Idee.
férnia , nf: frénia,
frénnida,
vérnia Definition
idea istrambeca, idea chi benit a conca totinduna, muta mala; fintzes coidu, presse; a logos fintzes arrebbentu de prantu mescamente de pipiu / èssere in frénia = furighedhosu, franedigosu
Synonyms e antonyms
acucada,
bidhídhiri,
brénnia,
meleda
/
mota,
spétzia
/
franédiga,
furighedha
Sentences
li est bénnida sa frénnida de che catzare cudhu ◊ li est bénnida sa frénnida e andhadu est a féminas ◊ oi si dhi est móvia sa férnia e si est postu a trabballai (E.Nieddu)◊ candu dhi movit a férnia cussu nci fúliat totu puru!◊ lassa sa frénia e tene passéntzia!
Etymon
itl.
vernia
Translations
French
inspiration
English
inspiration
Spanish
inspiración,
prisa
Italian
ispirazióne,
èstro
German
Inspiration,
Eingebung,
Erleuchterung,
Einfall,
Laune.
ganaòna , nf Definition
gana bona, su istare bene, su èssere alligros, de bona ispétzia
Synonyms e antonyms
bonumore,
cuntentesa,
prégiu
| ctr.
tristura
Etymon
srd.
Translations
French
bonne humeur
English
good humour
Spanish
buen humor
Italian
buonumóre
German
gute Laune,
Heiterkeit.
ingúlimu , nm: ingúlumu Definition
abbitúdine o ingustu a cosas bonas o comodidades cunsideradas coment'e tropu, pagu necessàrias, de pagu importu; manera de fàere de chie bolet solu cosas bonas; fintzes bentranu, chi bolet tropu / zúghere ingúlumos; ingúlumu de bisionare = ?; fàghere una cosa a s'i. = a s'ingustu (nadu cun afuta própiu ca no si tenet s'abbitúdine de carchi cosa)
Synonyms e antonyms
físsiu
/
bentrania,
inguglionia,
ingurtionia
Sentences
su dinari est s'ingúlimu de totu: onzi cosa si manizat a fúria de dinari! ◊ assiat ingúlumos chi ti ant postu!…◊ sa fortza de s'ingúlumu est meda
Etymon
srd.
Translations
French
mauvaise habitude,
caprice
English
bad habit,
fancy
Spanish
mala costumbre,
capricho
Italian
cattiva abitùdine,
caprìccio
German
üble Gewohnheiten,
Laune.
ispéssia 1 , nf: ispétzia 1,
spécia Definition
umore o temperamentu de s'ànimu segundu de su momentu, de comente si agatat, unu
Synonyms e antonyms
antena,
mota
Idioms
csn:
èssere de mala i. = in muta mala, chi no est tantu allegru, chi no at gana; èssere de mal'ispétzia (de naturale) = de mala uta, de mala manera, de malu grabbu; tènnere, no tènnere ispétzia = àere, no àere gana (fintzas de carchi cosa, disizu); ne fúrriat s'ispétzia = ndhe fúrriat su grusàriu, ndi passat totu sa gana
Sentences
candho no bido sa preséntzia tua mai ispéssia bona tenzo ◊ est tristu e chene prus ispétzia de nudha ◊ donzunu tenet s'ispétzia ◊ si li curret ispétzia bona, za l’ischit a fàghere sa cosa! ◊ no apo ispétzia de mi ndhe pesare
Translations
French
humeur
English
mood
Spanish
humor
Italian
umóre
German
Laune.
linghízu , nm Definition
manera de fàere po indrúchere s'àteru a calecuna cosa; manera de fàere contivigiosa meda, coment'e bolendho fàere sa cosa a linghidura; fintzes una zenia de gustu, de praghere o soddisfatzione a fàere calecuna cosa o una prova dificurtosa o de pagu giudu, bastat de dhue arrennèscere o de si giare a bíere
Synonyms e antonyms
apraniamentu,
lintura
/
pibinca
2.
ant illitzidu s'incunza cun linghizu (G.A.Mura)
3.
su maistru de pannu est acuntentandhe modas e linghizos
Etymon
srd.
Translations
French
caprice,
envie
English
whim
Spanish
carantoña,
antojo
Italian
sfìzio
German
Laune.
mòta , nf: muda 1,
muta Definition
una de is maneras de istare de ànimu, candho alligros candho tristos, candho de bona gana e candho de mala gana, candho deosi candho deasi (ma fintzes cunditzione po su chi si tenet de cosa); parte de unu tempus, istagione o tempus adatu po ccn. cosa (es. po ifèrrere); parte de una cantidade prus manna; produtu chi benit in tempos diferentes (es. de una prima o de una segundha froridura)
Synonyms e antonyms
antena,
ispéssia 1
/
pasia,
tzoca
Idioms
csn:
èssere in m. mala, bona = primmau, sentz'e ganas, allirgu, inganatzidu; èssere in muta de… = tènniri ganas de…; pònnere in bona muta = fàghere allegrare, a ríere, divertire; a mudas, a mutas, a muta a muta = a borta a borta, unus cantu una borta, unus cantu un'àtera, a bortas s'unu a bortas s'àteru; èssere a mutas (nadu de comente unu istat de ànimu) = a bortas allegru a bortas nono; fàghere una cosa a mutas = a pasias, in tempos o bortas diferentes; sa muta za est de!... = tanti gei fait a!…, no fait própiu! (ca s'àteru no ndhe cheret mancu s'intesa, ca no andhat bene própiu, ca si arrennegat deretu e gai)
Sentences
fatat bundhare vidas de dogni ispéssia e figura pro muntènnere a tie in bona muta (S.Casu)◊ no mi ponzas, cantendhe, in muta mala! ◊ sa zente est allegra, in bona muta ◊ oe su pitzinnu est de muta mala: pro donzi cosa pranghet! ◊ una lughe si atzendhet chi mi ponet in muta de piantu ◊ oi mi incontras a sa mota de sufriri is befas tuas! (L.Matta)◊ s'aera est in muta de abba e de fritu
2.
una muta faghent de ispias, un'àtera faghent de ambesues ◊ si bi andhas, bae un'ateruna muta! ◊ sa filla est a mota de cojai ◊ s'olia est in sa mellus mota de papai, su binu in sa mota de biri ◊ custa cosa est a sa mota zusta de ne dh'odhire ◊ una die ses, sèbera sèbera: si che passat sa muta, chircas e no ndh'agatas!
3.
sa robba anzat a mutas: una sumana bi ndhe anzat vinti o trinta, un'àtera bi ndhe anzat àteras, e gai ◊ una muta de tzente fit tzucata a sa vinnenna ◊ a duos a duos si dant sa muda: treutos e giuos unu los lassat, s'àteru los leat ◊ bi at frutuàriu chi coghet a mutas
4.
medas bortas sa terra l'at piena e si no fis partida a terra anzena ndhe aizis tentu àtera muta ◊ sa figu niedha faghet duas mutas: una tra làmpadas e tríulas, s'àtera in austu e cabidanni ◊ in sas mutas chi su trigu teniat bisonzu de azudu totu azuaiant
5.
sa muta za est de ti nàrrere cosa: ti arrennegas deretu! ◊ sa muta za est de pònnere cussu traste a fàghere faina: no agguantat!
Translations
French
humeur,
roulement
English
mood,
turn
Spanish
humor,
disposición de ánimo,
turno
Italian
umóre,
disposizióne d'ànimo,
turno
German
Laune,
Zeit.
spécia , nf: (spé-ci-a) ispéssia* 1
spéssia,
spétzia 1 Definition
umore o temperamentu de s'ànimu segundu de su mamentu, de comente si agatat, unu; fintzes gana, volontade de fàere / cun bona spétzia = de bonumore
Synonyms e antonyms
antena,
gana,
mota
Sentences
est una poriga de dis groga e a spétzia lègia ◊ sempri brullanu, issu, sempri de bona spéssia! ◊ si dhi faint furriai sa spétzia, cussu s'inchietat, lah! ◊ arrít sempri, est sempri de bona spétzia ◊ ma it'est, de mala spétzia, oi?!
2.
s'àtera noti femu arrósciu de mi girai: pagu spétzia tenemu de dormiri! ◊ chi seu de spétzia, mi ponit trint'ous fritus, mancu su fumu bit! ◊ mi benit custa spécia lègia candu seu istrantaxa… mi depu crocai! ◊ passada ti est sa spétzia maba?
Translations
French
humeur,
envie
English
mood
Spanish
humor,
gana
Italian
umóre,
vòglia
German
Laune,
Lust.
zibbírriu , nm Definition
genia de idea maca, de disígiu, de gana pagu de giudu
Synonyms e antonyms
bríbbidhi,
bidhídhiri,
birbillitzu,
cadhina,
erredha,
foliatza,
tzelevriada
Sentences
irgusoladu fatu dai cudhos, est custrintu a pònnere mente a sos zibbírrios issoro
Translations
French
caprice
English
caprice
Spanish
antojo,
capricho
Italian
ruzzo,
caprìccio
German
Laune.