Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

achiàre , vrb Definition fàere su sèmene (chiu) bellu, su granu grussu Synonyms e antonyms abbasolare, abberare, ammadurae, chibare, ciòmpere, còmprere, crompire, ingranire, lòmpere | ctr. agurtire Sentences custu basolu est bene achiadu Etymon srd. Translations French grener English to bloom Spanish granar Italian granire German Körner ansetzen.

acorruntzulàre , vrb Definition fàere su corrúntzulu, seberare sa tega de sa fae, de su pisu, o àteru) Synonyms e antonyms acorruschedhare, seberare Etymon srd. Translations French nouer (bot.) English to set Spanish transformarse el ovario en fruto Italian allegare (détto di piante) German ansetzen (Bot).

addegàre , vrb: atecare, ategai Definition fàere sa tega, nau de unos cantu laores (fae, pisucre, pisu)/ fasoledhu ategau = a tega fata Etymon srd. Translations French nouer (bot.) English to set Spanish transformarse el ovario en fruto Italian allegare (fare i baccèlli) German ansetzen (Bot).

arramenàre , vrb: arraminai, arraminare, raminai Definition pònnere o fàere birderàmine (óssidu de arràmene), pigare su sabore de s’arràmene (nau de papares postos in istrégiu de arràmene) Etymon srd. Translations French ooxyder (du cuivre) English to oxidate (of copper) Spanish oxidar Italian ossidare (del rame) German Kupfergrün ansetzen.

imprupài, imprupàre , vrb: impulpare Definition pònnere prupa, crèschere de prupas, nau de animales, gente e fintzes frutos Synonyms e antonyms ammaciociae, imprupire, impurpatzire Sentences chini papat bèni e bufat mellus s'imprupat e ingrassat Etymon srd. Translations French remplumer, reprendre de l'embonpoint English to fill out Spanish engordar Italian rimpolpare German Fleisch ansetzen.

ingraníre, ingraníri , vrb Definition fàere su granu, mescamente nau in su sensu de dhu fàere bellu matucu, bonu / bae chi cussa no t'ingranit! = no as a biri mai cussa dí, cussu disígiu cumpriu Synonyms e antonyms abbasolare, abberare, achiare, ammadurae, chibare, integare | ctr. imbiciai Sentences su chivu est ingranindhe Etymon srd. Translations French grener English to seed Spanish granar Italian granire German Körner ansetzen.

intechíre , vrb: integhie, integhire, intichire Definition seberare o fàere sa tega, nau de alegúmenes; nau de lana, trastes, pònnere su bobboi papalana; nau de animale fémina, essire próssima Synonyms e antonyms addegare Sentences sa fae est integhindhe ◊ su pisurtzis no at galu intechiu ◊ custu tempus at integhiu su pisu 3. s'ebba at integhidu Etymon srd. Translations French pousser les cosses (des légumineuses) English to pod Spanish poner las vainas las legumbres Italian méttere i baccèlli (détto delle leguminóse) German Hülsen ansetzen.

scabidhài , vrb: iscabidhai* Definition bogare sa cabitza de sa canna, fàere s'ispiga, nau de is laores chi ispigant; lòmpere, nau fintzes de persona Synonyms e antonyms iscabissare, ispicare, ispighire Sentences candu su trigu iat scabidhau e si fut drimpiu fut cumparta fintzas s'erba mala ◊ sa terra etotu fait cresci su lori: prima su cambu, apustis scabidhat e infinis si drimpit s'ispiga Translations French monter en épi English to ear Spanish espigar Italian spigare German Ähren ansetzen.

sceberài, sceberàri , vrb: scioberai, sebarai, seberai, seberare, seperare, severare Definition pigare e pònnere a parte, abbandha una cosa de un'àtera; pigare su bonu, su méngius e lassare su malu, su peus, su metzanu, pigare ccn. cosa precisa chi torrat paris cun calecunu critériu, sa chi andhat bene a un'iscopu, o fintzes arregollendho de mesu de àteras; foedhandho de frores o de matas de frutuàriu, iscúdere o lassare andhare su frore e ingendrare su frutu, chi deasi si cumènciat a bíere / seberai/-are bijos, angionis, crabitos = pònnere abbandha dae sas mamas pro no che lis súere su late Synonyms e antonyms asseperare, chirrare, isceberai, iscedhai, iscerai, istagiai / acorruntzulare | ctr. ammasturai, meschiare Sentences seis prontus a sceberai s'arritzu in su cossu, ma nc'ingurteis unu cammellu intreu! ◊ po issa no nc'est calidadi de seberai, no sèberat ratza, mannus o pitius ◊ candu passais in mesu de is froris seberai is peis po no ndi apetigai 2. as seberadu bene, cojendhe: as leadu una prendha de fémina! ◊ si at seberadu su menzus fiadu dae mesu de s'ama ◊ mi tiro unu frore: in mesu de sos chentu che sèbero s'orrosa… ◊ sciobera sciobera, su peus nd'iscerat ◊ cussa cosa est totu amméschiu: ndhe cheret seberada sa parte bona e frundhida sa mala ◊ ti ponzo a severare in mesu de duos coros: su chi cheres ti lea! ◊ est bellu, severadu che ispiga de trigu 3. sa cariasa, sa pira, su frutuàriu como est totu seberendhe ◊ su fiore chi zughiat, s'àrbure, l'at seberadu totu ◊ s'àchina est seperendhe ◊ in su pàltinu nou sa ua est severendhe… Surnames and Proverbs prb: a cuadhu donau no scioberis piu Etymon ltn. seperare Translations French séparer, choisir, nouer (bot.) English to divide, to select, to set Spanish elegir, seleccionar, transformarse el ovario en fruto Italian separare, scégliere, selezionare, allegare (détto di piante) German trennen, wählen, auswählen, ansetzen (Bot.).

seberamènta, seberaméntu , nf, nm Definition su seberare, nau fintzes de is matas e de is erbas candho de su frore cumènciant a fàere su frutu, o de su bestiàmene piticu po dhu pàschere abbandha de su madriedu Synonyms e antonyms chirrionzu, isseperonzu, sceberadura, sèbera 1, seberadórgiu, seberonzu Etymon srd. Translations French transformation de la fleur en fruit English setting Spanish cuajado Italian allegagióne German Ansetzen der Früchte.