cèrri , vrb: cèrriri,
chèrrere 1 Definition
colare, fàere in chiliru, seberare una cosa de un'àtera; portare in buca a ccn. po ndhe nàrrere male o fintzes po dhu pesare a bíere ite persona est; mòvere calecuna cosa coment'e faendho in chiliru / pps. cérriu 1, chérridu, chérriu; camminai o andai cerrixerri = coment'e ballendhe sas nàdigas, innàiga innàiga, moíndhelas de un'ala a s'àtera, itl. sculettare
Synonyms e antonyms
cherrintzonare,
chilibrare,
chirrare,
farinare,
iscerai,
prugae,
scedassai,
sciliriai,
spalinai
Sentences
cerri sa terra ◊ cerrit e purgat po isceberai e ponni a parti su bonu e su malu ◊ comente finites de mòlere su tricu cherrimus ◊ chi su malu puru si vantat po bonu, gei nc’est unu ciuliri chi cerrit! (Maxia S.)
2.
custa est genti cérria che farra in su sedatzu ◊ unu apui de s'atru si ant a prugai coment'e trigu cérriu in su sedatzu ◊ prima de ti fai un'amigu cerridhu! ◊ caminat cerri cerri parit una pudha
3.
passillat cerrendi su paneri ◊ est benendi cerrixerri, totu apomponissada, totu arrandas e frocus
Etymon
ltn.
cernere
Translations
French
tamiser
English
to riddle
Spanish
tamizar,
cribar,
cerner
Italian
cèrnere,
vagliare
German
trennen,
sichten.
chirràre , vrb: chirriare Definition
pònnere a unu chirru, a una parte, seberare, pigare su bonu, su méngius e lassare su malu, su peus, pònnere in logos diferentes cosas chi si agatant impare o ammesturadas
Synonyms e antonyms
asseperare,
chèrrere 1,
isceberai,
iscedhai,
ischerriare,
istagiai
/
frànghere
| ctr.
ammasturai,
meschiare
Sentences
tia Giuanna est chirriendhe su trigu dae su lozu ◊ chirriare sos malos dae sos bonos ◊ chírriami custu basolu! ◊ si est chirriadu dai totu e at fatu su caminu a solu ◊ s'ozu chírriat dae s'abba crasta ◊ sa cusserva chi amus postu in ampullas at chirriadu abba
2.
chírradi a un'ala!
3.
chírrache su tupone dae su carratzolu!
Etymon
srd.
Translations
French
séparer,
discerner
English
to discern
Spanish
separar
Italian
separare,
sceverare
German
trennen.
disuníre, disuníri , vrb Definition
iscrobare, illobare, istacare, istesiare s'unu de s'àteru, una cosa de s'àtera
Synonyms e antonyms
iscrobare,
scuncordai
| ctr.
aunire
Translations
French
désunir
English
to break up
Spanish
desunir
Italian
disunire
German
trennen.
fresài , vrb: fresare Definition
fàere a fresa, isperrare, apèrrere a pígios
Synonyms e antonyms
iscaltulare
/
abbèrrere,
cannire,
crasare,
filiri,
sacai,
scanniri,
sinniai
Idioms
csn:
fresare su pane = iscopercare su pane, segare su pane de fresa ororu pro ispitzigare sos duos pizos e ndhe furriare unu a manera de resurtare ambos de su matessi betu ca sunt lísios a parte de fora ma aspros a parte de intro; fresai sa castàngia = trapare, ispitighedhare sa castanza pro no si tzocare arrustindhe
Sentences
fint chie coghindhe e chie fresendhe, a sa cota ◊ su fritu li at fresau sas manos ◊ su sole coghet sa terra faghíndhela fresare
Etymon
ltn.
fresus
Translations
French
fendre,
scinder,
crevasser,
craqueler
English
to chapp,
to separate,
to cleave
Spanish
hender,
escindir,
agrietar
Italian
fèndere,
scìndere,
screpolare
German
spalten,
trennen,
rissig machen.
irgiànghere , vrb: irjànghere,
irzànghere,
ixànghere Definition
segare, istacare, istesiare duas cosas aciuntas, duos arremos
Synonyms e antonyms
arrogai,
innànghere,
iscadapiare,
istuturai,
scongiuntai
| ctr.
aciuntai,
agiànghere
Sentences
zuto su coro irzantu: no mi consolo cantu duro biu! ◊ est romasu cadidu, gai fadigadu chi paret a punt'a s'irzànghere! ◊ sos pecatos de su munnu li fint irgianghenne sa carena
Etymon
srd.
Translations
French
disjoindre
English
to disconnect
Spanish
desunir
Italian
disgiùngere,
sconnèttere
German
trennen,
ablösen.
irgranzàre , vrb: isgrangiare,
isgranzare,
sgrangiai Definition
seberare, bogare su pódhine grussu de sa farra cun su sedatzu largu: est sa primu manu de sa sedatzadura / sedatu de i. = fatu de pilu largu pro sa sedatadura de sa prima manu
Synonyms e antonyms
grangiai,
ingrangiai,
irghilinzonare
Sentences
cun su sedatu russu si leaiat sa farina a l'isgranzare
Etymon
srd.
Translations
French
séparer le son du froment
English
to pull bran apart
Spanish
cerner
Italian
separare la crusca
German
die Kleie trennen.
iscedhài , vrb: ischedhai,
scedhai* Definition
essire o bogare de sa chedha in su sensu de seberare, istesiare, istagiare; istorrare, fàere cambiare idea
Synonyms e antonyms
chirrare,
irgrustiare,
iscamedhare,
isceberai
/
ibbortare,
istorrai
| ctr.
aggrustare
/
cumbínchere
Sentences
si unu bolliat pigai mulleri, mandàt una pressona fidada a su babbu e sa mama de sa fémina chi iat iscedhau ◊ su babbu circàt de ndi fai ischedhai su fillu de cuss'idea maca
Translations
French
désagréger
English
disaggregate
Spanish
cribar
Italian
disaggregare,
distògliere
German
trennen.
iscrobài, iscrobàre, iscrobàri , vrb: iscrobiai,
iscropare,
scrobai Definition
istesiare s'unu de s'àteru duos o duas cosas chi funt o andhant sèmpere impare, a loba, o fintzes chi si funt gherradhosi; essire fora de pare po disacórdiu, iscórriu
Synonyms e antonyms
igiúgnere,
illobare,
irmedhae,
scongiuntai,
sparigai,
stagiai
| ctr.
acrobai,
agiobare,
allobae
Sentences
nche ghiraiat su zuvu a s'istalla, l'iscropaiat e l'aproennaiat
2.
iscrobare duos gherrendhe, iscrobare duos canes ◊ mi donat unu ciafarotu, ndi dhi torru set'otu e mancu mali si ant iscrobau! ◊ bidet chi cudhu cumpanzu che lu cónchinat a fàghere male, ma no b'iscrobat, no! ◊ cussus duus fiant cravendusí ma dhus ant iscrobiaus
3.
fint a cumone ma no si l'intendhiant e ant iscrobadu ◊ custos duos aiant passatu sa pitzinnia paris e mai iscropaiat s'unu de s'àteru
Etymon
srd.
Translations
French
dépareiller,
séparer
English
to separate
Spanish
desparejar,
separar
Italian
spaiare,
separare,
disgiùngere
German
vereinzeln,
trennen,
sondern.
isepertàre , vrb: issepertare Definition
distínghere, seberare e pònnere abbandha una cosa de un'àtera
Synonyms e antonyms
asseperare,
chirrare,
isceberai*,
iscerai,
prugae
Sentences
iseperta, iseperta cantu cheres dae su lozu e zúghelu a lu mòlere candho ti abbizas chi su granu est netu! (G.Deriu)◊ àsiu ndh'as isseperta isseperta, como chi bi at in mesu àteru ghiu!…
Translations
French
discerner
English
to discern
Spanish
distinguir,
sopesar
Italian
sceverare
German
trennen,
unterscheiden.
istagiài, istagiàre , vrb: istagliai,
istallai,
istallare,
istalliare,
istazare,
istedhare 1,
stagiai Definition
pigare e istesiare pegos de su tàgiu, nau fintzes in su sensu de istesiare una cosa de un’àtera, isconciare una loba, de lassare addaesegus, separare fintzes a segadura, a tramesadura, a furadura, ispartzire in pianos
Synonyms e antonyms
aredae,
irgrustiare,
iscambuliare,
iscamedhare,
iscedhai,
istellare
/
istegiare,
istesare
/
chirrare,
iscrobare,
scunfúndiri
/
istacare,
secare
| ctr.
aggrustare,
atagiai,
intaxae
Sentences
candho is angiones si ammesturant dhos acorrant po dhos istagiare ◊ su pastore in Santandria che istazat sa lachinza dae su madricau ◊ at istallau is brebeis de is crabas ◊ si ndhe istallat su mascru dae sas berveches ◊ cussos duos si che sunt istedhaos unu tretu mannu dae sa tropa
2.
candho arribbat a s'oru de sas àteras tropas, issu s'istazat e si nche andhat a daennantis
3.
ndi dh'at istallau un'origa a mússiu ◊ su tretu de Sa Pratzita pariat cosa sua: si ndi dh'iat coment'e istallau (B.Lobina)◊ un'annu a oe mi ant istazadu sa robba
4.
si benit istallau totu a muru nc'est logu po palla e po istàntzias (B.Casula)◊ su fundhu de su forru est istagiau in duas partes ◊ is domos prus antigas non giughent soleta, ma funt istagiadas a truncos e tàulas ◊ un'aposentu mannu dh'ant istagiau a tendhas e faint crocai a una parti is maschitedhus e in s'àtera is piciochedhas
Etymon
srd.
Translations
French
faire sortir du troupeau,
séparer
English
to separate,
to discriminate
Spanish
descarriar
Italian
sbrancare,
separare,
discriminare
German
aus der Herde absondern,
trennen.
sceberài, sceberàri , vrb: scioberai,
sebarai,
seberai,
seberare,
seperare,
severare Definition
pigare e pònnere a parte, abbandha una cosa de un'àtera; pigare su bonu, su méngius e lassare su malu, su peus, su metzanu, pigare ccn. cosa precisa chi torrat paris cun calecunu critériu, sa chi andhat bene a un'iscopu, o fintzes arregollendho de mesu de àteras; foedhandho de frores o de matas de frutuàriu, iscúdere o lassare andhare su frore e ingendrare su frutu, chi deasi si cumènciat a bíere / seberai/-are bijos, angionis, crabitos = pònnere abbandha dae sas mamas pro no che lis súere su late
Synonyms e antonyms
asseperare,
chirrare,
isceberai,
iscedhai,
iscerai,
istagiai
/
acorruntzulare
| ctr.
ammasturai,
meschiare
Sentences
seis prontus a sceberai s'arritzu in su cossu, ma nc'ingurteis unu cammellu intreu! ◊ po issa no nc'est calidadi de seberai, no sèberat ratza, mannus o pitius ◊ candu passais in mesu de is froris seberai is peis po no ndi apetigai
2.
as seberadu bene, cojendhe: as leadu una prendha de fémina! ◊ si at seberadu su menzus fiadu dae mesu de s'ama ◊ mi tiro unu frore: in mesu de sos chentu che sèbero s'orrosa… ◊ sciobera sciobera, su peus nd'iscerat ◊ cussa cosa est totu amméschiu: ndhe cheret seberada sa parte bona e frundhida sa mala ◊ ti ponzo a severare in mesu de duos coros: su chi cheres ti lea! ◊ est bellu, severadu che ispiga de trigu
3.
sa cariasa, sa pira, su frutuàriu como est totu seberendhe ◊ su fiore chi zughiat, s'àrbure, l'at seberadu totu ◊ s'àchina est seperendhe ◊ in su pàltinu nou sa ua est severendhe…
Surnames and Proverbs
prb:
a cuadhu donau no scioberis piu
Etymon
ltn.
seperare
Translations
French
séparer,
choisir,
nouer (bot.)
English
to divide,
to select,
to set
Spanish
elegir,
seleccionar,
transformarse el ovario en fruto
Italian
separare,
scégliere,
selezionare,
allegare (détto di piante)
German
trennen,
wählen,
auswählen,
ansetzen (Bot.).
scongiuntài , vrb Definition
segare, istacare, istesiare duas cosas aciuntas, duos arremos
Synonyms e antonyms
innànghere,
irgiànghere,
iscrobare
| ctr.
aciuntai,
agiànghere
Etymon
srd.
Translations
French
disjoindre,
séparer
English
to separate
Spanish
desunir
Italian
disgiùngere
German
trennen.
sparigài , vrb Synonyms e antonyms
iscrobai,
iscumpanzare
Translations
French
dépareiller
English
to uncouple
Spanish
desparejar
Italian
spaiare
German
trennen.
tramesài , vrb: tramesare 1 Definition
pònnere o fàere tramesu, muru de mesu, po ispartzire su logu (prus che àteru de sa domo)
Synonyms e antonyms
intramesai,
istramesare,
stabbicai,
trebesai
2.
su cuile fit un’aposentu mannu, tramesadu dae una tendha a tota fatzada
Etymon
itl.
Translations
French
cloisonner
English
to partition
Spanish
tabicar
Italian
tramezzare
German
durch eine Zwischenwand trennen.