cèrri , vrb: cèrriri, chèrrere 1 Definitzione colare, fàere in chiliru, seberare una cosa de un'àtera; portare in buca a ccn. po ndhe nàrrere male o fintzes po dhu pesare a bíere ite persona est; mòvere calecuna cosa coment'e faendho in chiliru / pps. cérriu 1, chérridu, chérriu; camminai o andai cerrixerri = coment'e ballendhe sas nàdigas, innàiga innàiga, moíndhelas de un'ala a s'àtera, itl. sculettare Sinònimos e contràrios cherrintzonare, chilibrare, chirrare, farinare, iscerai, prugae, scedassai, sciliriai, spalinai Frases cerri sa terra ◊ cerrit e purgat po isceberai e ponni a parti su bonu e su malu ◊ comente finites de mòlere su tricu cherrimus ◊ chi su malu puru si vantat po bonu, gei nc’est unu ciuliri chi cerrit! (Maxia S.) 2. custa est genti cérria che farra in su sedatzu ◊ unu apui de s'atru si ant a prugai coment'e trigu cérriu in su sedatzu ◊ prima de ti fai un'amigu cerridhu! ◊ caminat cerri cerri parit una pudha 3. passillat cerrendi su paneri ◊ est benendi cerrixerri, totu apomponissada, totu arrandas e frocus Ètimu ltn. cernere Tradutziones Frantzesu tamiser Ingresu to riddle Ispagnolu tamizar, cribar, cerner Italianu cèrnere, vagliare Tedescu trennen, sichten.

chirràre , vrb: chirriare Definitzione pònnere a unu chirru, a una parte, seberare, pigare su bonu, su méngius e lassare su malu, su peus, pònnere in logos diferentes cosas chi si agatant impare o ammesturadas Sinònimos e contràrios asseperare, chèrrere 1, isceberai, iscedhai, ischerriare, istagiai / frànghere | ctr. ammasturai, meschiare Frases tia Giuanna est chirriendhe su trigu dae su lozu ◊ chirriare sos malos dae sos bonos ◊ chírriami custu basolu! ◊ si est chirriadu dai totu e at fatu su caminu a solu ◊ s'ozu chírriat dae s'abba crasta ◊ sa cusserva chi amus postu in ampullas at chirriadu abba 2. chírradi a un'ala! 3. chírrache su tupone dae su carratzolu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu séparer, discerner Ingresu to discern Ispagnolu separar Italianu separare, sceverare Tedescu trennen.

disuníre, disuníri , vrb Definitzione iscrobare, illobare, istacare, istesiare s'unu de s'àteru, una cosa de s'àtera Sinònimos e contràrios iscrobare, scuncordai | ctr. aunire Tradutziones Frantzesu désunir Ingresu to break up Ispagnolu desunir Italianu disunire Tedescu trennen.

fresài , vrb: fresare Definitzione fàere a fresa, isperrare, apèrrere a pígios Sinònimos e contràrios iscaltulare / abbèrrere, cannire, crasare, filiri, sacai, scanniri, sinniai Maneras de nàrrere csn: fresare su pane = iscopercare su pane, segare su pane de fresa ororu pro ispitzigare sos duos pizos e ndhe furriare unu a manera de resurtare ambos de su matessi betu ca sunt lísios a parte de fora ma aspros a parte de intro; fresai sa castàngia = trapare, ispitighedhare sa castanza pro no si tzocare arrustindhe Frases fint chie coghindhe e chie fresendhe, a sa cota ◊ su fritu li at fresau sas manos ◊ su sole coghet sa terra faghíndhela fresare Ètimu ltn. fresus Tradutziones Frantzesu fendre, scinder, crevasser, craqueler Ingresu to chapp, to separate, to cleave Ispagnolu hender, escindir, agrietar Italianu fèndere, scìndere, screpolare Tedescu spalten, trennen, rissig machen.

irgiànghere , vrb: irjànghere, irzànghere, ixànghere Definitzione segare, istacare, istesiare duas cosas aciuntas, duos arremos Sinònimos e contràrios arrogai, innànghere, iscadapiare, istuturai, scongiuntai | ctr. aciuntai, agiànghere Frases zuto su coro irzantu: no mi consolo cantu duro biu! ◊ est romasu cadidu, gai fadigadu chi paret a punt'a s'irzànghere! ◊ sos pecatos de su munnu li fint irgianghenne sa carena Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu disjoindre Ingresu to disconnect Ispagnolu desunir Italianu disgiùngere, sconnèttere Tedescu trennen, ablösen.

irgranzàre , vrb: isgrangiare, isgranzare, sgrangiai Definitzione seberare, bogare su pódhine grussu de sa farra cun su sedatzu largu: est sa primu manu de sa sedatzadura / sedatu de i. = fatu de pilu largu pro sa sedatadura de sa prima manu Sinònimos e contràrios grangiai, ingrangiai, irghilinzonare Frases cun su sedatu russu si leaiat sa farina a l'isgranzare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu séparer le son du froment Ingresu to pull bran apart Ispagnolu cerner Italianu separare la crusca Tedescu die Kleie trennen.

iscedhài , vrb: ischedhai, scedhai* Definitzione essire o bogare de sa chedha in su sensu de seberare, istesiare, istagiare; istorrare, fàere cambiare idea Sinònimos e contràrios chirrare, irgrustiare, iscamedhare, isceberai / ibbortare, istorrai | ctr. aggrustare / cumbínchere Frases si unu bolliat pigai mulleri, mandàt una pressona fidada a su babbu e sa mama de sa fémina chi iat iscedhau ◊ su babbu circàt de ndi fai ischedhai su fillu de cuss'idea maca Tradutziones Frantzesu désagréger Ingresu disaggregate Ispagnolu cribar Italianu disaggregare, distògliere Tedescu trennen.

iscrobài, iscrobàre, iscrobàri , vrb: iscrobiai, iscropare, scrobai Definitzione istesiare s'unu de s'àteru duos o duas cosas chi funt o andhant sèmpere impare, a loba, o fintzes chi si funt gherradhosi; essire fora de pare po disacórdiu, iscórriu Sinònimos e contràrios igiúgnere, illobare, irmedhae, scongiuntai, sparigai, stagiai | ctr. acrobai, agiobare, allobae Frases nche ghiraiat su zuvu a s'istalla, l'iscropaiat e l'aproennaiat 2. iscrobare duos gherrendhe, iscrobare duos canes ◊ mi donat unu ciafarotu, ndi dhi torru set'otu e mancu mali si ant iscrobau! ◊ bidet chi cudhu cumpanzu che lu cónchinat a fàghere male, ma no b'iscrobat, no! ◊ cussus duus fiant cravendusí ma dhus ant iscrobiaus 3. fint a cumone ma no si l'intendhiant e ant iscrobadu ◊ custos duos aiant passatu sa pitzinnia paris e mai iscropaiat s'unu de s'àteru Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu dépareiller, séparer Ingresu to separate Ispagnolu desparejar, separar Italianu spaiare, separare, disgiùngere Tedescu vereinzeln, trennen, sondern.

isepertàre , vrb: issepertare Definitzione distínghere, seberare e pònnere abbandha una cosa de un'àtera Sinònimos e contràrios asseperare, chirrare, isceberai*, iscerai, prugae Frases iseperta, iseperta cantu cheres dae su lozu e zúghelu a lu mòlere candho ti abbizas chi su granu est netu! (G.Deriu)◊ àsiu ndh'as isseperta isseperta, como chi bi at in mesu àteru ghiu!… Tradutziones Frantzesu discerner Ingresu to discern Ispagnolu distinguir, sopesar Italianu sceverare Tedescu trennen, unterscheiden.

istagiài, istagiàre , vrb: istagliai, istallai, istallare, istalliare, istazare, istedhare 1, stagiai Definitzione pigare e istesiare pegos de su tàgiu, nau fintzes in su sensu de istesiare una cosa de un’àtera, isconciare una loba, de lassare addaesegus, separare fintzes a segadura, a tramesadura, a furadura, ispartzire in pianos Sinònimos e contràrios aredae, irgrustiare, iscambuliare, iscamedhare, iscedhai, istellare / istegiare, istesare / chirrare, iscrobare, scunfúndiri / istacare, secare | ctr. aggrustare, atagiai, intaxae Frases candho is angiones si ammesturant dhos acorrant po dhos istagiare ◊ su pastore in Santandria che istazat sa lachinza dae su madricau ◊ at istallau is brebeis de is crabas ◊ si ndhe istallat su mascru dae sas berveches ◊ cussos duos si che sunt istedhaos unu tretu mannu dae sa tropa 2. candho arribbat a s'oru de sas àteras tropas, issu s'istazat e si nche andhat a daennantis 3. ndi dh'at istallau un'origa a mússiu ◊ su tretu de Sa Pratzita pariat cosa sua: si ndi dh'iat coment'e istallau (B.Lobina)◊ un'annu a oe mi ant istazadu sa robba 4. si benit istallau totu a muru nc'est logu po palla e po istàntzias (B.Casula)◊ su fundhu de su forru est istagiau in duas partes ◊ is domos prus antigas non giughent soleta, ma funt istagiadas a truncos e tàulas ◊ un'aposentu mannu dh'ant istagiau a tendhas e faint crocai a una parti is maschitedhus e in s'àtera is piciochedhas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu faire sortir du troupeau, séparer Ingresu to separate, to discriminate Ispagnolu descarriar Italianu sbrancare, separare, discriminare Tedescu aus der Herde absondern, trennen.

sceberài, sceberàri , vrb: scioberai, sebarai, seberai, seberare, seperare, severare Definitzione pigare e pònnere a parte, abbandha una cosa de un'àtera; pigare su bonu, su méngius e lassare su malu, su peus, su metzanu, pigare ccn. cosa precisa chi torrat paris cun calecunu critériu, sa chi andhat bene a un'iscopu, o fintzes arregollendho de mesu de àteras; foedhandho de frores o de matas de frutuàriu, iscúdere o lassare andhare su frore e ingendrare su frutu, chi deasi si cumènciat a bíere / seberai/-are bijos, angionis, crabitos = pònnere abbandha dae sas mamas pro no che lis súere su late Sinònimos e contràrios asseperare, chirrare, isceberai, iscedhai, iscerai, istagiai / acorruntzulare | ctr. ammasturai, meschiare Frases seis prontus a sceberai s'arritzu in su cossu, ma nc'ingurteis unu cammellu intreu! ◊ po issa no nc'est calidadi de seberai, no sèberat ratza, mannus o pitius ◊ candu passais in mesu de is froris seberai is peis po no ndi apetigai 2. as seberadu bene, cojendhe: as leadu una prendha de fémina! ◊ si at seberadu su menzus fiadu dae mesu de s'ama ◊ mi tiro unu frore: in mesu de sos chentu che sèbero s'orrosa… ◊ sciobera sciobera, su peus nd'iscerat ◊ cussa cosa est totu amméschiu: ndhe cheret seberada sa parte bona e frundhida sa mala ◊ ti ponzo a severare in mesu de duos coros: su chi cheres ti lea! ◊ est bellu, severadu che ispiga de trigu 3. sa cariasa, sa pira, su frutuàriu como est totu seberendhe ◊ su fiore chi zughiat, s'àrbure, l'at seberadu totu ◊ s'àchina est seperendhe ◊ in su pàltinu nou sa ua est severendhe… Sambenados e Provèrbios prb: a cuadhu donau no scioberis piu Ètimu ltn. seperare Tradutziones Frantzesu séparer, choisir, nouer (bot.) Ingresu to divide, to select, to set Ispagnolu elegir, seleccionar, transformarse el ovario en fruto Italianu separare, scégliere, selezionare, allegare (détto di piante) Tedescu trennen, wählen, auswählen, ansetzen (Bot.).

scongiuntài , vrb Definitzione segare, istacare, istesiare duas cosas aciuntas, duos arremos Sinònimos e contràrios innànghere, irgiànghere, iscrobare | ctr. aciuntai, agiànghere Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu disjoindre, séparer Ingresu to separate Ispagnolu desunir Italianu disgiùngere Tedescu trennen.

sparigài , vrb Sinònimos e contràrios iscrobai, iscumpanzare Tradutziones Frantzesu dépareiller Ingresu to uncouple Ispagnolu desparejar Italianu spaiare Tedescu trennen.

tramesài , vrb: tramesare 1 Definitzione pònnere o fàere tramesu, muru de mesu, po ispartzire su logu (prus che àteru de sa domo) Sinònimos e contràrios intramesai, istramesare, stabbicai, trebesai 2. su cuile fit un’aposentu mannu, tramesadu dae una tendha a tota fatzada Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu cloisonner Ingresu to partition Ispagnolu tabicar Italianu tramezzare Tedescu durch eine Zwischenwand trennen.

«« Torra a chircare