cèrri , vrb: cèrriri,
chèrrere 1 Definitzione
colare, fàere in chiliru, seberare una cosa de un'àtera; portare in buca a ccn. po ndhe nàrrere male o fintzes po dhu pesare a bíere ite persona est; mòvere calecuna cosa coment'e faendho in chiliru / pps. cérriu 1, chérridu, chérriu; camminai o andai cerrixerri = coment'e ballendhe sas nàdigas, innàiga innàiga, moíndhelas de un'ala a s'àtera, itl. sculettare
Sinònimos e contràrios
cherrintzonare,
chilibrare,
chirrare,
farinare,
iscerai,
prugae,
scedassai,
sciliriai,
spalinai
Frases
cerri sa terra ◊ cerrit e purgat po isceberai e ponni a parti su bonu e su malu ◊ comente finites de mòlere su tricu cherrimus ◊ chi su malu puru si vantat po bonu, gei nc’est unu ciuliri chi cerrit! (Maxia S.)
2.
custa est genti cérria che farra in su sedatzu ◊ unu apui de s'atru si ant a prugai coment'e trigu cérriu in su sedatzu ◊ prima de ti fai un'amigu cerridhu! ◊ caminat cerri cerri parit una pudha
3.
passillat cerrendi su paneri ◊ est benendi cerrixerri, totu apomponissada, totu arrandas e frocus
Ètimu
ltn.
cernere
Tradutziones
Frantzesu
tamiser
Ingresu
to riddle
Ispagnolu
tamizar,
cribar,
cerner
Italianu
cèrnere,
vagliare
Tedescu
trennen,
sichten.
chirràre , vrb: chirriare Definitzione
pònnere a unu chirru, a una parte, seberare, pigare su bonu, su méngius e lassare su malu, su peus, pònnere in logos diferentes cosas chi si agatant impare o ammesturadas
Sinònimos e contràrios
asseperare,
chèrrere 1,
isceberai,
iscedhai,
ischerriare,
istagiai
/
frànghere
| ctr.
ammasturai,
meschiare
Frases
tia Giuanna est chirriendhe su trigu dae su lozu ◊ chirriare sos malos dae sos bonos ◊ chírriami custu basolu! ◊ si est chirriadu dai totu e at fatu su caminu a solu ◊ s'ozu chírriat dae s'abba crasta ◊ sa cusserva chi amus postu in ampullas at chirriadu abba
2.
chírradi a un'ala!
3.
chírrache su tupone dae su carratzolu!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
séparer,
discerner
Ingresu
to discern
Ispagnolu
separar
Italianu
separare,
sceverare
Tedescu
trennen.
disuníre, disuníri , vrb Definitzione
iscrobare, illobare, istacare, istesiare s'unu de s'àteru, una cosa de s'àtera
Sinònimos e contràrios
iscrobare,
scuncordai
| ctr.
aunire
Tradutziones
Frantzesu
désunir
Ingresu
to break up
Ispagnolu
desunir
Italianu
disunire
Tedescu
trennen.
fresài , vrb: fresare Definitzione
fàere a fresa, isperrare, apèrrere a pígios
Sinònimos e contràrios
iscaltulare
/
abbèrrere,
cannire,
crasare,
filiri,
sacai,
scanniri,
sinniai
Maneras de nàrrere
csn:
fresare su pane = iscopercare su pane, segare su pane de fresa ororu pro ispitzigare sos duos pizos e ndhe furriare unu a manera de resurtare ambos de su matessi betu ca sunt lísios a parte de fora ma aspros a parte de intro; fresai sa castàngia = trapare, ispitighedhare sa castanza pro no si tzocare arrustindhe
Frases
fint chie coghindhe e chie fresendhe, a sa cota ◊ su fritu li at fresau sas manos ◊ su sole coghet sa terra faghíndhela fresare
Ètimu
ltn.
fresus
Tradutziones
Frantzesu
fendre,
scinder,
crevasser,
craqueler
Ingresu
to chapp,
to separate,
to cleave
Ispagnolu
hender,
escindir,
agrietar
Italianu
fèndere,
scìndere,
screpolare
Tedescu
spalten,
trennen,
rissig machen.
irgiànghere , vrb: irjànghere,
irzànghere,
ixànghere Definitzione
segare, istacare, istesiare duas cosas aciuntas, duos arremos
Sinònimos e contràrios
arrogai,
innànghere,
iscadapiare,
istuturai,
scongiuntai
| ctr.
aciuntai,
agiànghere
Frases
zuto su coro irzantu: no mi consolo cantu duro biu! ◊ est romasu cadidu, gai fadigadu chi paret a punt'a s'irzànghere! ◊ sos pecatos de su munnu li fint irgianghenne sa carena
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
disjoindre
Ingresu
to disconnect
Ispagnolu
desunir
Italianu
disgiùngere,
sconnèttere
Tedescu
trennen,
ablösen.
irgranzàre , vrb: isgrangiare,
isgranzare,
sgrangiai Definitzione
seberare, bogare su pódhine grussu de sa farra cun su sedatzu largu: est sa primu manu de sa sedatzadura / sedatu de i. = fatu de pilu largu pro sa sedatadura de sa prima manu
Sinònimos e contràrios
grangiai,
ingrangiai,
irghilinzonare
Frases
cun su sedatu russu si leaiat sa farina a l'isgranzare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
séparer le son du froment
Ingresu
to pull bran apart
Ispagnolu
cerner
Italianu
separare la crusca
Tedescu
die Kleie trennen.
iscedhài , vrb: ischedhai,
scedhai* Definitzione
essire o bogare de sa chedha in su sensu de seberare, istesiare, istagiare; istorrare, fàere cambiare idea
Sinònimos e contràrios
chirrare,
irgrustiare,
iscamedhare,
isceberai
/
ibbortare,
istorrai
| ctr.
aggrustare
/
cumbínchere
Frases
si unu bolliat pigai mulleri, mandàt una pressona fidada a su babbu e sa mama de sa fémina chi iat iscedhau ◊ su babbu circàt de ndi fai ischedhai su fillu de cuss'idea maca
Tradutziones
Frantzesu
désagréger
Ingresu
disaggregate
Ispagnolu
cribar
Italianu
disaggregare,
distògliere
Tedescu
trennen.
iscrobài, iscrobàre, iscrobàri , vrb: iscrobiai,
iscropare,
scrobai Definitzione
istesiare s'unu de s'àteru duos o duas cosas chi funt o andhant sèmpere impare, a loba, o fintzes chi si funt gherradhosi; essire fora de pare po disacórdiu, iscórriu
Sinònimos e contràrios
igiúgnere,
illobare,
irmedhae,
scongiuntai,
sparigai,
stagiai
| ctr.
acrobai,
agiobare,
allobae
Frases
nche ghiraiat su zuvu a s'istalla, l'iscropaiat e l'aproennaiat
2.
iscrobare duos gherrendhe, iscrobare duos canes ◊ mi donat unu ciafarotu, ndi dhi torru set'otu e mancu mali si ant iscrobau! ◊ bidet chi cudhu cumpanzu che lu cónchinat a fàghere male, ma no b'iscrobat, no! ◊ cussus duus fiant cravendusí ma dhus ant iscrobiaus
3.
fint a cumone ma no si l'intendhiant e ant iscrobadu ◊ custos duos aiant passatu sa pitzinnia paris e mai iscropaiat s'unu de s'àteru
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
dépareiller,
séparer
Ingresu
to separate
Ispagnolu
desparejar,
separar
Italianu
spaiare,
separare,
disgiùngere
Tedescu
vereinzeln,
trennen,
sondern.
isepertàre , vrb: issepertare Definitzione
distínghere, seberare e pònnere abbandha una cosa de un'àtera
Sinònimos e contràrios
asseperare,
chirrare,
isceberai*,
iscerai,
prugae
Frases
iseperta, iseperta cantu cheres dae su lozu e zúghelu a lu mòlere candho ti abbizas chi su granu est netu! (G.Deriu)◊ àsiu ndh'as isseperta isseperta, como chi bi at in mesu àteru ghiu!…
Tradutziones
Frantzesu
discerner
Ingresu
to discern
Ispagnolu
distinguir,
sopesar
Italianu
sceverare
Tedescu
trennen,
unterscheiden.
istagiài, istagiàre , vrb: istagliai,
istallai,
istallare,
istalliare,
istazare,
istedhare 1,
stagiai Definitzione
pigare e istesiare pegos de su tàgiu, nau fintzes in su sensu de istesiare una cosa de un’àtera, isconciare una loba, de lassare addaesegus, separare fintzes a segadura, a tramesadura, a furadura, ispartzire in pianos
Sinònimos e contràrios
aredae,
irgrustiare,
iscambuliare,
iscamedhare,
iscedhai,
istellare
/
istegiare,
istesare
/
chirrare,
iscrobare,
scunfúndiri
/
istacare,
secare
| ctr.
aggrustare,
atagiai,
intaxae
Frases
candho is angiones si ammesturant dhos acorrant po dhos istagiare ◊ su pastore in Santandria che istazat sa lachinza dae su madricau ◊ at istallau is brebeis de is crabas ◊ si ndhe istallat su mascru dae sas berveches ◊ cussos duos si che sunt istedhaos unu tretu mannu dae sa tropa
2.
candho arribbat a s'oru de sas àteras tropas, issu s'istazat e si nche andhat a daennantis
3.
ndi dh'at istallau un'origa a mússiu ◊ su tretu de Sa Pratzita pariat cosa sua: si ndi dh'iat coment'e istallau (B.Lobina)◊ un'annu a oe mi ant istazadu sa robba
4.
si benit istallau totu a muru nc'est logu po palla e po istàntzias (B.Casula)◊ su fundhu de su forru est istagiau in duas partes ◊ is domos prus antigas non giughent soleta, ma funt istagiadas a truncos e tàulas ◊ un'aposentu mannu dh'ant istagiau a tendhas e faint crocai a una parti is maschitedhus e in s'àtera is piciochedhas
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
faire sortir du troupeau,
séparer
Ingresu
to separate,
to discriminate
Ispagnolu
descarriar
Italianu
sbrancare,
separare,
discriminare
Tedescu
aus der Herde absondern,
trennen.
sceberài, sceberàri , vrb: scioberai,
sebarai,
seberai,
seberare,
seperare,
severare Definitzione
pigare e pònnere a parte, abbandha una cosa de un'àtera; pigare su bonu, su méngius e lassare su malu, su peus, su metzanu, pigare ccn. cosa precisa chi torrat paris cun calecunu critériu, sa chi andhat bene a un'iscopu, o fintzes arregollendho de mesu de àteras; foedhandho de frores o de matas de frutuàriu, iscúdere o lassare andhare su frore e ingendrare su frutu, chi deasi si cumènciat a bíere / seberai/-are bijos, angionis, crabitos = pònnere abbandha dae sas mamas pro no che lis súere su late
Sinònimos e contràrios
asseperare,
chirrare,
isceberai,
iscedhai,
iscerai,
istagiai
/
acorruntzulare
| ctr.
ammasturai,
meschiare
Frases
seis prontus a sceberai s'arritzu in su cossu, ma nc'ingurteis unu cammellu intreu! ◊ po issa no nc'est calidadi de seberai, no sèberat ratza, mannus o pitius ◊ candu passais in mesu de is froris seberai is peis po no ndi apetigai
2.
as seberadu bene, cojendhe: as leadu una prendha de fémina! ◊ si at seberadu su menzus fiadu dae mesu de s'ama ◊ mi tiro unu frore: in mesu de sos chentu che sèbero s'orrosa… ◊ sciobera sciobera, su peus nd'iscerat ◊ cussa cosa est totu amméschiu: ndhe cheret seberada sa parte bona e frundhida sa mala ◊ ti ponzo a severare in mesu de duos coros: su chi cheres ti lea! ◊ est bellu, severadu che ispiga de trigu
3.
sa cariasa, sa pira, su frutuàriu como est totu seberendhe ◊ su fiore chi zughiat, s'àrbure, l'at seberadu totu ◊ s'àchina est seperendhe ◊ in su pàltinu nou sa ua est severendhe…
Sambenados e Provèrbios
prb:
a cuadhu donau no scioberis piu
Ètimu
ltn.
seperare
Tradutziones
Frantzesu
séparer,
choisir,
nouer (bot.)
Ingresu
to divide,
to select,
to set
Ispagnolu
elegir,
seleccionar,
transformarse el ovario en fruto
Italianu
separare,
scégliere,
selezionare,
allegare (détto di piante)
Tedescu
trennen,
wählen,
auswählen,
ansetzen (Bot.).
scongiuntài , vrb Definitzione
segare, istacare, istesiare duas cosas aciuntas, duos arremos
Sinònimos e contràrios
innànghere,
irgiànghere,
iscrobare
| ctr.
aciuntai,
agiànghere
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
disjoindre,
séparer
Ingresu
to separate
Ispagnolu
desunir
Italianu
disgiùngere
Tedescu
trennen.
sparigài , vrb Sinònimos e contràrios
iscrobai,
iscumpanzare
Tradutziones
Frantzesu
dépareiller
Ingresu
to uncouple
Ispagnolu
desparejar
Italianu
spaiare
Tedescu
trennen.
tramesài , vrb: tramesare 1 Definitzione
pònnere o fàere tramesu, muru de mesu, po ispartzire su logu (prus che àteru de sa domo)
Sinònimos e contràrios
intramesai,
istramesare,
stabbicai,
trebesai
2.
su cuile fit un’aposentu mannu, tramesadu dae una tendha a tota fatzada
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
cloisonner
Ingresu
to partition
Ispagnolu
tabicar
Italianu
tramezzare
Tedescu
durch eine Zwischenwand trennen.