achiàre , vrb Definitzione
fàere su sèmene (chiu) bellu, su granu grussu
Sinònimos e contràrios
abbasolare,
abberare,
ammadurae,
chibare,
ciòmpere,
còmprere,
crompire,
ingranire,
lòmpere
| ctr.
agurtire
Frases
custu basolu est bene achiadu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
grener
Ingresu
to bloom
Ispagnolu
granar
Italianu
granire
Tedescu
Körner ansetzen.
acorruntzulàre , vrb Definitzione
fàere su corrúntzulu, seberare sa tega de sa fae, de su pisu, o àteru)
Sinònimos e contràrios
acorruschedhare,
seberare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
nouer (bot.)
Ingresu
to set
Ispagnolu
transformarse el ovario en fruto
Italianu
allegare (détto di piante)
Tedescu
ansetzen (Bot).
addegàre , vrb: atecare,
ategai Definitzione
fàere sa tega, nau de unos cantu laores (fae, pisucre, pisu)/ fasoledhu ategau = a tega fata
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
nouer (bot.)
Ingresu
to set
Ispagnolu
transformarse el ovario en fruto
Italianu
allegare (fare i baccèlli)
Tedescu
ansetzen (Bot).
arramenàre , vrb: arraminai,
arraminare,
raminai Definitzione
pònnere o fàere birderàmine (óssidu de arràmene), pigare su sabore de s’arràmene (nau de papares postos in istrégiu de arràmene)
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
ooxyder (du cuivre)
Ingresu
to oxidate (of copper)
Ispagnolu
oxidar
Italianu
ossidare (del rame)
Tedescu
Kupfergrün ansetzen.
imprupài, imprupàre , vrb: impulpare Definitzione
pònnere prupa, crèschere de prupas, nau de animales, gente e fintzes frutos
Sinònimos e contràrios
ammaciociae,
imprupire,
impurpatzire
Frases
chini papat bèni e bufat mellus s'imprupat e ingrassat
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
remplumer,
reprendre de l'embonpoint
Ingresu
to fill out
Ispagnolu
engordar
Italianu
rimpolpare
Tedescu
Fleisch ansetzen.
ingraníre, ingraníri , vrb Definitzione
fàere su granu, mescamente nau in su sensu de dhu fàere bellu matucu, bonu / bae chi cussa no t'ingranit! = no as a biri mai cussa dí, cussu disígiu cumpriu
Sinònimos e contràrios
abbasolare,
abberare,
achiare,
ammadurae,
chibare,
integare
| ctr.
imbiciai
Frases
su chivu est ingranindhe
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
grener
Ingresu
to seed
Ispagnolu
granar
Italianu
granire
Tedescu
Körner ansetzen.
intechíre , vrb: integhie,
integhire,
intichire Definitzione
seberare o fàere sa tega, nau de alegúmenes; nau de lana, trastes, pònnere su bobboi papalana; nau de animale fémina, essire próssima
Sinònimos e contràrios
addegare
Frases
sa fae est integhindhe ◊ su pisurtzis no at galu intechiu ◊ custu tempus at integhiu su pisu
3.
s'ebba at integhidu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
pousser les cosses (des légumineuses)
Ingresu
to pod
Ispagnolu
poner las vainas las legumbres
Italianu
méttere i baccèlli (détto delle leguminóse)
Tedescu
Hülsen ansetzen.
scabidhài , vrb: iscabidhai* Definitzione
bogare sa cabitza de sa canna, fàere s'ispiga, nau de is laores chi ispigant; lòmpere, nau fintzes de persona
Sinònimos e contràrios
iscabissare,
ispicare,
ispighire
Frases
candu su trigu iat scabidhau e si fut drimpiu fut cumparta fintzas s'erba mala ◊ sa terra etotu fait cresci su lori: prima su cambu, apustis scabidhat e infinis si drimpit s'ispiga
Tradutziones
Frantzesu
monter en épi
Ingresu
to ear
Ispagnolu
espigar
Italianu
spigare
Tedescu
Ähren ansetzen.
sceberài, sceberàri , vrb: scioberai,
sebarai,
seberai,
seberare,
seperare,
severare Definitzione
pigare e pònnere a parte, abbandha una cosa de un'àtera; pigare su bonu, su méngius e lassare su malu, su peus, su metzanu, pigare ccn. cosa precisa chi torrat paris cun calecunu critériu, sa chi andhat bene a un'iscopu, o fintzes arregollendho de mesu de àteras; foedhandho de frores o de matas de frutuàriu, iscúdere o lassare andhare su frore e ingendrare su frutu, chi deasi si cumènciat a bíere / seberai/-are bijos, angionis, crabitos = pònnere abbandha dae sas mamas pro no che lis súere su late
Sinònimos e contràrios
asseperare,
chirrare,
isceberai,
iscedhai,
iscerai,
istagiai
/
acorruntzulare
| ctr.
ammasturai,
meschiare
Frases
seis prontus a sceberai s'arritzu in su cossu, ma nc'ingurteis unu cammellu intreu! ◊ po issa no nc'est calidadi de seberai, no sèberat ratza, mannus o pitius ◊ candu passais in mesu de is froris seberai is peis po no ndi apetigai
2.
as seberadu bene, cojendhe: as leadu una prendha de fémina! ◊ si at seberadu su menzus fiadu dae mesu de s'ama ◊ mi tiro unu frore: in mesu de sos chentu che sèbero s'orrosa… ◊ sciobera sciobera, su peus nd'iscerat ◊ cussa cosa est totu amméschiu: ndhe cheret seberada sa parte bona e frundhida sa mala ◊ ti ponzo a severare in mesu de duos coros: su chi cheres ti lea! ◊ est bellu, severadu che ispiga de trigu
3.
sa cariasa, sa pira, su frutuàriu como est totu seberendhe ◊ su fiore chi zughiat, s'àrbure, l'at seberadu totu ◊ s'àchina est seperendhe ◊ in su pàltinu nou sa ua est severendhe…
Sambenados e Provèrbios
prb:
a cuadhu donau no scioberis piu
Ètimu
ltn.
seperare
Tradutziones
Frantzesu
séparer,
choisir,
nouer (bot.)
Ingresu
to divide,
to select,
to set
Ispagnolu
elegir,
seleccionar,
transformarse el ovario en fruto
Italianu
separare,
scégliere,
selezionare,
allegare (détto di piante)
Tedescu
trennen,
wählen,
auswählen,
ansetzen (Bot.).
seberamènta, seberaméntu , nf, nm Definitzione
su seberare, nau fintzes de is matas e de is erbas candho de su frore cumènciant a fàere su frutu, o de su bestiàmene piticu po dhu pàschere abbandha de su madriedu
Sinònimos e contràrios
chirrionzu,
isseperonzu,
sceberadura,
sèbera 1,
seberadórgiu,
seberonzu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
transformation de la fleur en fruit
Ingresu
setting
Ispagnolu
cuajado
Italianu
allegagióne
Tedescu
Ansetzen der Früchte.