Definitzione Definitzione
Sinònimos e contràrios Sinònimos e contràrios
Maneras de nàrrere Maneras de nàrrere
Frases Frases
Sambenados e Provèrbios Sambenados e Provèrbios
Terminologia iscientìfica Terminologia iscientìfica
Ètimu Ètimu
Tradutziones Tradutziones
étnicos:
cadhuresu | cdh. |
corsicanu | crsn. |
catalanu | ctl. |
catalanu aragonesu | ctl.a |
tedescu | deut. |
inglesu | engl. |
ispagnolu | esp. |
francesu | frn. |
grecu | grc. |
grecu bizantinu | grcb. |
germànicu | grm. |
italianu | itl. |
italianu lígure | itl.l |
italianu lombardu | itl.lm |
italianu napolitanu | itl.n |
italianu piemontesu | itl.p |
italianu sicilianu | itl.s |
latinu | ltn. |
latinu eclesiàsticu | ltne. |
latinu medievale | ltnm. |
malesu, de Malacca | mls. |
púnicu | pnc. |
àrabbu | rbb. |
àrabbu magrebbinu | rbb.m |
sardu | srd. |
sardu antigu | srdn. |
tabbarchinu | tbr. |
tataresu | ttrs. |
generales:
agetivu | agt. |
animales de allevam. | anall. |
animales arestes | anar. |
animales de abba | anb. |
animales raros | anra. |
ainas | ans. |
antigu, antigamente | ant. |
artículu | art. |
astronomia | astr. |
antunnas/codrolinu | atn. |
ausiliàri | aus. |
avérbiu | avb. |
baroniesu | bar. |
Bíbbia | Bb. |
bidha | bdh. |
bufóngiu | bfg. |
boghe de animale | bga. |
benidore | bnd. |
bíngia | bng. |
bestimenta | bst. |
boghe de verbu | bvrb. |
campidanesu | camp. |
calecunu/a | ccn. |
calecuna cosa | ccs. |
cunfronta | cfr. |
chímicu | chm. |
colores | clr. |
cumplementu | cmpl. |
erbas de cundhire | cndh. |
congiuntzione | cng. |
congiuntivu | cong. |
Cuncíliu Plenàriu Srd | CPS |
Canzoni pop. di Sard. | Cps |
cantones populares srd. | cps. |
partes de sa carena | crn. |
cerpiu/bobboi | crp. |
animale croxiu | crx. |
comente si narat | csn. |
calesisiat | css. |
costúmenes | cst. |
contràriu | ctr. |
cunditzionale | cund. |
domo | dmo. |
druches | drc. |
Èsodu | Es. |
Evangélios | Ev. |
fémina | f. |
fantasia (cosas de f.) | fnt. |
frores | frs. |
àrbures de frutuàriu | frt. |
físicu, pertocat sa física | fs. |
Génesi | Gén. |
gerúndiu | ger. |
giogos | ggs. |
imperfetu | imp. |
imperativu | impr. |
indicativu | ind. |
infiniu | inf. |
intransitivu | intrs. |
incurtzadura | intz. |
iscritu | iscr. |
it’est? | its. |
linnas de òpera | lno. |
logudoresu | log. |
laores | lrs. |
mascu | m. |
megabbàiti | Mb. |
móbbile, mobbília | mbl. |
medidas | mds. |
miriagramma | mgr. |
minore/diminutivu | min. |
maladias | mld. |
mànigos | mng. |
massaria | mssr. |
matas/tupas | mt. |
matemàtica | mtc. |
metallos | mtl. |
matas mannas | mtm. |
matas raras | mtr. |
númene fémina | nf. |
númene, nm. mascu | nm. |
númene iscientíficu | nms. |
nara!/pronúncia | nr. |
su naturale | ntl. |
interrogatigu | ntrr. |
Números (Bb.) | Núm. |
nuoresu | nuor. |
òperas antigas | opan. |
persona (grammàtica) | p. |
plurale | pl. |
pane | pne. |
poéticu | poét. |
prus che passau | ppas. |
particípiu passau | pps. |
provérbiu | prb. |
prendhas | prd. |
preide, crésia | prdc. |
prepositzione | prep. |
presente | pres. |
professiones | prf. |
pronúmene | prn. |
pronominale | prnl. |
propositzione | prop. |
pische, pisca | psc. |
piscadore | pscd. |
pastoria | pstr. |
parentella | ptl. |
pigiones | pzn. |
erbas arestes | rba. |
erbas de cura | rbc. |
erbas linnosas | rbl. |
parte de erba, de àrbure | rbr. |
erbrúgios | rbz. |
erbrúgios coltivaos | rbzc. |
riflessivu | rfl. |
armas | rms. |
minutu segundhu | s. |
sabores | sbr. |
is abes | sbs. |
sa die | sdi. |
singulare | sing. |
sonajolos | sjl. |
su logu | slg. |
sambenaos | smb. |
sonalla/sonàgia | snl. |
usàntzias | sntz. |
sessuale | ssl. |
istrégiu | stz. |
tempus cronológicu | tpc. |
tempus metereológicu | tpm. |
transitivu | trns. |
trasportos | trps. |
tessíngiu | ts. |
unu po medas | upm. |
variante/variantes | var. |
verbu | vrb. |
verbale | vrbl. |
genias fe carena | zcrn. |
| |
| |
A./c. S’istedhu * in d-una variante o sinónimu inditat in cale de custos est posta s’etimologia; in s’etimologia narat chi cussa est s’etm. suposta.
fàda , nf Definitzione
genia de èssere de sa fantasia, piticu e pentzau che una fémina bella e delicada chi faet coment'e meràculos, cosas ispantosas; dhu narant po fémina galana meda, chi incantat de cantu praghet
Sinònimos e contràrios
giana
Maneras de nàrrere
csn:
andhare che a sa fada = andai bèni meda, praxi, istai bèni, de sa mellus manera; zúghere o àere manos de fada = èssere de manos bonas meda, portai manus bellas meda a fai trabballu, de grandu capassidadi; pèrcia de fadas = domus de gianas, bóidos fatos in sas rocas, in s'antigóriu, pro bi pònnere sos mortos
Frases
fint tantu bellas chi pariant fadas ◊ bi fint sas fadas chi pariant ànghelos ◊ cale divina bellesa, sos ojos tuos de fada! (A.Piu)◊ drommi puru in sa glória de sos mannos, o cantore chi allatadu l'ant sas fadas! (G.Ruju)
2.
cussas tintas chi si ponet in cara li andhant chei sa fada! (G.Ruju)◊ cussu bistire ti andhat che a sa fada!◊ su late mi andhat che fada ◊ si tucamus umpare andhat che a sa fada!
Ètimu
ltn.
fata
Tradutziones
Frantzesu
fée
Ingresu
fairy
Ispagnolu
hada
Italianu
fata
Tedescu
Fee,
Schönheit.
fàda 1 , nf Definitzione
genia de bobboi longu chi assimbígiat unu pagu a su pibitziri, ma portat is alas (bàtoro) fines fines, sa conca prus pitica e a triàngulu, is cambas de ananti (acanta a sa conca) a serronedhu e apodhat sa bussa de is oos a is pedras: sa fémina, apustis impringiada, si che papat su mascu
Sinònimos e contràrios
arrenza 1,
bocigani,
bociguadhus,
mutzamanu,
priorissa,
segabódhighes,
segadidus 1,
segalàdiri,
serramanu
Terminologia iscientìfica
crp, mantis religiosa, geomantis larvoides, empusa egena, iris oratoria, ameles abjecta.
fàda 2 , nf, nm: fadu Definitzione
cosa chi no benit o no dipendhet de sa volontade umana, chi no si podet ischire e podet èssere bona o mala; sa volontade de Deus
Sinònimos e contràrios
afaru,
aura,
deltinu,
ostinu,
praneta,
solte
Maneras de nàrrere
csn:
èssere a su fadu ’e Deu = acomenti Deus bollit; a fadu ’e nemmos = acomenti bollit andai, andai de passei suu
Frases
una betzita tzega, palpat sa roca ue, tremendu fadu, s'amore sou s'est cambiadu in pedra ◊ ma si a su fadu mai nisciunu si podet frànghere, si ancora devo piànghere, tet èssere iscritu gai! (Grolle)◊ sorte apas e fada! ◊ a tie, coro meu, Deus ti diat fadu! ◊ est díciu antigu e de su mundhu fadu: - Chie narat su giustu est odiadu! ◊ ah ita fadu chi nos at giutu a nos iscollare! ◊ no at tentu ne dícia e ne fada ◊ ite mala fada, maridu meu: ti at mortu zente mala! ◊ sa fada l'at posta Deu
Ètimu
ltn.
fatum, (pl. fata)
Tradutziones
Frantzesu
destin
Ingresu
fate
Ispagnolu
hado,
destino
Italianu
fato,
destino
Tedescu
Schicksal.