abbuàre , vrb: abbubare,
buare Definizione
cuare in sa buada, istare o abbarrare coment'e cuaos
Sinonimi e contrari
abbusare 1,
acuae,
acusciare,
afufai,
ammacionai,
ammagare,
atanai,
atracare,
atupare,
impertusare,
incalancare,
intanae,
intupai,
intuvedhare,
intuzare,
istugiai,
tudai
/
asciuconare
Frasi
chie l'ischit ite s'abbubat in sa mente de su poeta in cada mamentu de sa die e de sa note? (G.Piga)
Traduzioni
Francese
se terrer,
se cacher (fig)
Inglese
to go back
Spagnolo
esconderse
Italiano
rintanarsi
Tedesco
sich verkriechen.
acuàe , vrb: acuai 1,
acuare,
cuai Definizione
pònnere o fàere cosa a manera chi nemos dha potzat bíere e ne ischire nudha
Sinonimi e contrari
abbuare,
acucai,
afufai,
apaltare,
apatai,
cuerrai,
imbusare,
impertusare,
intuzare,
istichire,
tudai
| ctr.
ammostai,
essire
Frasi
sas anades si sunt acuadas suta de s'abba candho ant intesu su fragassu ◊ sa luna si est acuada in palas de una nui ◊ tanti no dha isciu sa cosa, mancai mi dh'acuis!…◊ po nosi acuare nosi poneus su fachile in cara
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cacher
Inglese
to hide
Spagnolo
esconder
Italiano
nascóndere
Tedesco
verstecken.
afufài , vrb: afufare Definizione
cuare sa cosa, furare; fintzes afundhare in s'abba, ammodhigare
Sinonimi e contrari
atrabentare,
frànghere,
intuvedhare,
intuzare,
istichire,
istumponai,
tudai
/
arpiai,
arrapagnare,
aungrare,
furai,
sdorrobbai
Frasi
issu si afufat asuta de sa terra ◊ in su matedu est afufadu su puzonedhu nudu! ◊ cada passu est una suferéntzia: s'istrachitúdine si fachet intèndhere sèmpere de prus e cumintzant a si afufare (N.Nieddu)
Etimo
spn.
afufar
Traduzioni
Francese
cacher,
soustraire
Inglese
to hide,
to steal
Spagnolo
substraer,
robar
Italiano
nascóndere,
trafugare
Tedesco
verbergen,
entwenden.
atacài 1 , vrb rfl: atacare 1,
atacari Definizione
pònnere a manera de no si bíere, istare apartaos / giogai a ataca ataca = a cuare, a su cua cua; annare a s'ataca ataca = a s’atrega atrega, cua cua
Sinonimi e contrari
abbuare,
aclisare,
acuae,
apatai,
atrabentare,
atrapare,
atupare,
cuerrai,
frànghere,
impertusare,
intanae,
intupai,
intuvedhare,
intuzare,
istichire,
istugiai,
tudai
Frasi
bi at tantos logos de atacare ◊ dhui fut unu iscusórgiu atacau in d-unu cungiau: un'ómini dh'agatat e dh'atacat un'atra borta ◊ su caboni at biu unu margiani atacau, prontu po dh'aciapai ◊ po no dhus biri si funt atacaus apalas de una mata
Traduzioni
Francese
se cacher
Inglese
to hide (oneself)
Spagnolo
esconderse
Italiano
nascóndersi
Tedesco
sich verstecken.
atupàre , vrb Definizione
prènnere de tupas, de matas; istichire in mesu de is tupas (fintzes cuare); cuare sa cara in calecuna cosa
Sinonimi e contrari
atupire,
imbuschire,
intupai,
intupire
/
abbuare,
aclisare,
acucai,
acusciare,
ammagare,
atanai,
atrabentare,
impertusare,
intanae,
intuvedhare,
istichire
2.
como si est atupadu, solamente chi dogni annu si faghet un'essida, ma poi torrat murros a padente
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
boiser,
cacher
Inglese
to forest
Spagnolo
forestar,
emboscarse
Italiano
imboschire,
imboscare
Tedesco
aufforsten,
verbergen.
cuài , vrb: acuai 1,
cuare,
cubare,
cuvare Definizione
pònnere o fàere cosa de no si pòdere agatare, chi neune potzat bíere e ne ischire nudha
Sinonimi e contrari
abbuare,
afufai,
ammagare,
apatai,
atrabentare,
coltoire,
cuerrai,
imbusire,
impertusare,
intanae,
intupai,
intuzare,
istichire,
istugiai,
tudai
| ctr.
ammostai
Modi di dire
csn:
cuàresi de una cosa = no nàrriri nudha a nemus, fàghere carchi cosa dendhe tentu chi no ndhe iscat àtere; cuare una cosa in sete pizos de muru = bèni meda de no dha pòdiri agatai
Frasi
inue l'as cuada sa cosa? ◊ is iscraxoxus dhus iant cuaus in tempus antigus ◊ as fatu dannu e ti ndhe ses cuadu puru ◊ cuaiant carres e birgonzas sas ziras mias fatas a latranga ◊ mi cuesi e abbaidaia dai unu tuvedhu ◊ ti cherio cuvare intro de campana in modu chi nessunu t'aret bidu
Cognomi e Proverbi
prb:
amore e tússiu no si podent cuare ◊ dinari e talentu no lu cues a su bisonzu
Etimo
ltn.
cubare
Traduzioni
Francese
cacher
Inglese
to hide
Spagnolo
esconder
Italiano
nascóndere,
occultare
Tedesco
verstecken.
cuerrài, cuerràre , vrb Definizione
cuare ma prus che àteru po fàere s'ala, po fàere is partesas a ccn.; mantènnere unu segretu
Sinonimi e contrari
cuai,
cuberrare*
| ctr.
iscuguzare,
iscobiare
Frasi
sa muzere a bortas cuerrat a su maridu sas fartas de sos fizos ◊ dae sos canes truvada si cuerrat assustrada aintru de una pinneta afaca a mare ◊ nosu fintzas a immoi dh'eus tentu cuerrau, ma ti feus a iscí ca…
2.
sa boche de s'internu ti faedhat de culpa, de pecadu cuerradu
Cognomi e Proverbi
prb:
chie furat e chie cuerrat sunt cumpanzos de pare ◊ muzere manna cuerrat maridu
Traduzioni
Francese
cacher
Inglese
to hide
Spagnolo
esconder
Italiano
nascóndere
Tedesco
verstecken.
inchizolàre , vrb: incozolare,
incuzolare Definizione
cuare, pònnere, abarrare o istare in d-unu cugigone (chizolu), a una parte
Sinonimi e contrari
acantonai,
achizolare,
achizonare,
acorrunconare,
acuzonare,
arreconai
Frasi
intro tou s'est incuzolada cudha ojada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cacher,
rencogner
Inglese
to put in a corner
Spagnolo
arrinconar
Italiano
rincantucciare
Tedesco
in eine Ecke drängen.
intanàe, intanài , vrb: intanare Definizione
intrare a istare in sa tana, apartare, istare cuau, isserrau (fintzes in logu bastat chi siat)
Sinonimi e contrari
abbuare,
abbusare 1,
acalare,
aclisare,
acuae,
afufai,
ammagare,
apatai,
atanai,
atupare,
cuerrai,
frànghere,
imbusare,
impercusinare,
infoxinae,
inserrai,
intupai,
intuvedhare,
istichire,
istumponai
Frasi
s'intanant in sas tupas ◊ mellus chi t'intanis, margiani, in sa gruta: si mi arruis asuta, s'angioni dha smàrigas! (L.Matta)◊ si est intanadu in d-una gruta candho at ischidu chi lu fint chirchendhe
2.
a Frantzischedhu, candho ghiraiat a bidha, no li piaghiat a s'intanare intro de sos tzilleris
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rentrer dans sa tanière,
se cacher
Inglese
to go back to one's den,
to hole up
Spagnolo
esconderse,
encerrarse
Italiano
rintanarsi
Tedesco
sich verkriechen
intupài, intupàre , vrb Definizione
cuare in mesu de is tupas, o fintzes cuare bastat chi siat; prènnere su logu de tupas, de matas
Sinonimi e contrari
abbuare,
acuae,
ammagare,
apatai,
atanai,
atrabentare,
imbusare,
impertusare,
intanae,
intuzare
/
atupare,
imbuschire,
intupire
Frasi
cussu s'intupaiat a su primu pispisu de sos passos ◊ su pilloni cantat intupau in sa cresuri ◊ sas aes s'ispérrumant intupèndhesi in sos pustialvos ◊ s'intupat in sa traja su puzone ◊ ses sempri intupendimí totu, che is topis! ◊ babbu si est intupadu intro de domo
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cacher dans un bois,
cacher
Inglese
to hide in a wood,
to afforest
Spagnolo
emboscar
Italiano
imboscare
Tedesco
im Wald verbergen.
intuvedhàre , vrb: intuvudhare Definizione
pònnere o cuare in is tuvedhos
Sinonimi e contrari
abbuare,
acuae,
ammagare,
atanai,
atrabentare,
cuerrai,
impertusare,
intanae,
intupai,
intuzare,
istichire,
istugiai,
istumponai
Frasi
in cussas percas sunt intuvedhaos che anticos ascusorjos ◊ est intuvedhandhe sa cosa in sas percas ◊ cantas cosas no bi det àere intuvedhadas in sas calancas de su monte!…
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cacher
Inglese
to hide
Spagnolo
esconder,
ocultar
Italiano
nascóndere
Tedesco
verbergen.
istichíre , vrb: stichiri Definizione
pònnere aintru de ccn. cosa, pruschetotu a fortza, a incracadura; cuare aintru de ccn. logu, chistire / andhare, èssere istichi istichi = andhare, èssere o istare a su cua cua
Sinonimi e contrari
intrae,
tzacare
/
incracai,
istibbire
/
abbuare,
ammagare,
fichire,
impertusare,
infoxinae,
intanae,
intuzare,
istugiai
| ctr.
bocare
2.
no teniant un'àteru apusentu a si pòdere istichire ◊ commo chi tenimus sa currente sas candhelas las amus istichias ◊ in cussu monte fachet a nos istichire candho sos àteros nos cherent gherrare ◊ su mannale si ndhe abbizavat chi fit a l'uchídere e s'istichiat candho intravant a ndhe lu vocare ◊ ístati che colovra acoconadu, o puru istíchiti in calchi iscusógliu! ◊ sa pitzinna si est istichida comente at intesu benindhe zente
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ficher,
cacher
Inglese
to thrust,
to hide
Spagnolo
hincar,
clavar,
esconder
Italiano
ficcare,
nascóndere
Tedesco
stecken,
verstecken.