berbèsa , nf Sinonimi e contrari
erbagràbina 1,
bascumarinu
Traduzioni
Francese
giroflée,
matthiole à fruit à trois cornes
Inglese
sea viola
Spagnolo
alhelí salvaje
Italiano
vïòla marina
Tedesco
Dreihörnige Levkoje.
còrra , nf Definizione
is corros (prus che àteru de is boes); tega pitica, modhe, de fae, de pisu e cosas deasi (ma fintzes de carrubba); gioga manna de mare, manigiada fintzes coment'e corru po sonare; su corgiolu de totu is animaledhos chi no portant ossu, es. tzintzigorru, cóciula e àteru); cullera de corru; s'areste de su trigu / ispina de c. = zenia de erba (Eryngium maritimum)
Sinonimi e contrari
corradura,
corramenta,
corróina
/
corriciolu
/
bórnia,
corredha
/
cogalzu
/
areste 1,
listra 1
Modi di dire
csn:
subra sa corra chimbe sodhos! = asuba de is corrus cincu sodhus, sa ruta e su tzurumbone, sa birgonza, su zúdigu puru a prus de su dannu; c. de trigumoriscu = ispiga de moriscu; èssere a corra falada (nau de ccn,)= a chiza bassa, castiendi a terra po bregúngia
Frasi
faghiat sogas cun sa pedhe crua e cuglieras de lidone e de corra
2.
dae dogni alta rundha de Gennargentu sonamus sa corra pro ischidare sos Sardos ◊ sa note chi faghent su cógiu li ant a sonare sos caldarones in sa gianna, bi ant a èssere sas corras a duzinas!
3.
in su pàtiu bi ant lassadu ossàmine de berveghe, corra de cocoi, pane abbaunzadu, ampullas bóidas e àteru
4.
sa carrubba fait sa corra a us'e fasolu, ciata
5.
in custu trigu che at corra meda
Etimo
ltn.
cornua
Traduzioni
Francese
cornes
Inglese
horns
Spagnolo
cuernos
Italiano
còrna
Tedesco
Hörner.
corramènta , nf: corrimenta Definizione
is corros, mescamente de is boes / genias de corramenta: corramenta a tanalla (a punta a aintru), bàdua (a punta a denanti, conca a bàsciu), arta (a corros deretos, a punta in artu), trotoxada (a corros atrotigaos), isprata (a puntas a fora), múntzia (a corros piticos e male fatos)
Sinonimi e contrari
armamenta,
corra,
corradura,
corraza
Frasi
custos boes zughent una corramenta bella ◊ de candho no ti ant giuntu pro arare ses diventadu de corramenta forte ◊ custu murone giughet corramenta che trau!
2.
a issu gei dh'ia a bolli biri carriau de corramenta!…
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cornes
Inglese
horns
Spagnolo
cuernos
Italiano
le còrna (soprattutto del bue)
Tedesco
Hörner.
faciòba , nf: faciòua Definizione
craba chi no portat corros, múdula
Traduzioni
Francese
chèvre sans cornes
Inglese
unhorned goat
Spagnolo
cabra sin cuernos
Italiano
capra sènza còrna
Tedesco
hörnerlose Ziege.
incorràda , nf Definizione
bultzone de boe, cropu o iscaviada chi is boes giaent cun is corros, mescamente movendho sa conca a corpu
Sinonimi e contrari
incorradura,
sigorrada
/
cdh. incurrata,
ttrs. iscurrada
Frasi
candho muschinzas in su tirighinu timent totu s'incorrada frusca (G.A.Cossu)◊ a s'incorrada su boe ndhe at betadu s'antarile ◊ sos boes ant leadu su cane a incorradas ◊ baidindi candu passant is bois, no nd'ingollas calincuna incorrada!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup de cornes
Inglese
goring,
header
Spagnolo
cornada
Italiano
cornata,
cozzata
Tedesco
Hörnerstoß.
intumbàre , vrb: intzumbare,
itzumbare Definizione
tzumbare, iscúdere a tzumbadas comente faent crabas e brebès chi s'iscudent cun sa conca s'una cun s'àtera
Sinonimi e contrari
atricuai,
atumbae,
istumbai
2.
sos assessores s'intzumbant che muvras
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
donner des coups de cornes,
heurter
Inglese
to butt
Spagnolo
cornear
Italiano
cozzare
Tedesco
mit den Hörnern stoßen.
iscabiàre , vrb: iscaviai,
iscaviare,
iscaviari,
scaviai Definizione
mòvere a cropu sa conca, e is corros, nau de is boes, o is sannas, nau de is sirbones, de is porcos; fintzes mòvere sa palina a manera de fàere isceberare sa pàgia (o àteru de prus lébiu) de su trigu po dhu illimpiare; iscutulare sa conca po si ndhe tròchere is pilos de cara (chie dhos portat longos), o fintzes a murrúngiu po cosa chi si tenet in contràriu; fintzes brillare atesu
Sinonimi e contrari
incorrare,
scemiai,
sconchiai
/
imbrillai
Frasi
su malloru si nd'iscutulat su cani e camminat, iscàviat e camminat ◊ tia Carau candho dhu biet asinche iscàviat sa conca sentindhodhu po cussu machine chi dhi giaet ifadu ◊ su ferru de pranciari cun sa braxa, po dha mantènnere bia, tocàt a dh'iscaviari
2.
su mangianu su sole si ndi fut incrarau in mari iscaviandu is umbras atesu
Traduzioni
Francese
secouer les cornes
Inglese
to sway one's head or horns
Spagnolo
menear la cabeza
Italiano
scorneggiare,
dimenare le còrna
Tedesco
mit den Hörner stoßen.
lóru , nm: lou,
lovru Definizione
corria longa de pedhe de bulu a una pígiu, lada unos duos o tres centímetros, po acapiare su giuale a is corros de is boes (si narat fintzes de una genia de fune ladita de pramma, téssia cun tres codriolas prus fines): lovru est a logos su chi aterue narant presorzu, lióngiu / min. loritu = corria de pedhe; tirare sos loros = pònnere in galera
Sinonimi e contrari
cinsòrgia,
cussorza 1
Frasi
milli isperas atzendhent in su coro a su massaju chi at prontu aradu, loru e redinaju e su giú e s'abba est isetendhe (F.Sechi)
2.
cussa est zente de malu loru, a boche àere postu a un'ala sentza ischire mancu proite!
3.
sa cresura de su tempus at brincau po istuturare lovros, po truncare su chircu de sa timória (G.Brocca)
Cognomi e Proverbi
smb:
Loru
Etimo
ltn.
lorum
Traduzioni
Francese
courroie de cuir pour fixer le joug aux cornes
Inglese
yoke strap
Spagnolo
rolla
Italiano
giuntóia
Tedesco
Zugstrang.
múdulu , agt: múrulu,
mútulu Definizione
nau prus che àteru de craba (o fintzes de mascu, de becu), chi no at fatu corros, chi est o est abbarrada a conca nida
Sinonimi e contrari
cóciu 1,
morcudu,
múticu,
pabadi
| ctr.
corrudu
Frasi
fiadu anzenu, múdulu o corrudu, romasu o rassu, fit totu sou ◊ deo apo a èssere múdulu, ma tue ses corrudu! ◊ una craba est cúncula de corra e una múdula a sonalla ◊ is bacas nostas funt múdulas
Cognomi e Proverbi
smb:
Mudulu
Etimo
ltn.
mutilus
Traduzioni
Francese
sans cornes (bête)
Inglese
unhorned
Spagnolo
sin cuernos
Italiano
sènza còrna,
privo di còrna
Tedesco
hörnerlos.
tzumbàda , nf: atumbada*,
tumbada,
tzumbata Definizione
su cropu de conca chi si giaent is mascos (de brebès) gherrandho
Sinonimi e contrari
atróculu,
crabitinu,
intzumbada,
isconcada
Frasi
sos mascros sunt totaganta die a tzumbadas ◊ s'erbeghe li fit posta ifatu a tzumbadas, a su grodhe, fintzas chi li at fatu lassare s'anzone
Traduzioni
Francese
coup de cornes
Inglese
butt
Spagnolo
cornada
Italiano
còzzo
Tedesco
Stoß.