alladamenàe , vrb: alladaminai,
alledamenare,
alledaminare,
alletamanare,
allodaminai,
ladamenare Definizione
pònnere, betare o ispainare su ladamíngiu, ingrassare sa terra cun su ladamíngiu
Sinonimi e contrari
aligare,
atalaminai,
contzimare,
illedaminare,
ladamingiare,
stercorai,
sualare
Frasi
su bestiàmine, inue paschet, alledàminat su logu ◊ s’istercu e su pissu de sas béstias lu golliant pro alletamanare sos ortedhos ◊ terra de allodaminai no ndi teneus
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fumer,
engraisser
Inglese
to dung
Spagnolo
abonar
Italiano
concimare
Tedesco
düngen.
ammaciociàe, ammaciociài , vrb Definizione
fàere a macióciu, pònnere prupas, crèschere
Sinonimi e contrari
imprupire
Frasi
Olghixedha… in cussu tempus gei fuit Olghixedha, ma immoi gei s'est ammaciociada!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
grossir,
engraisser
Inglese
to fatten
Spagnolo
engordar,
echar carnes
Italiano
diventar grasso,
impolpare
Tedesco
dick werden.
aozàre , vrb Definizione
pònnere ógiu; nau de sa nughe, essire contomosa (candho est passada, bècia de un’annu); nau de su laore o de s'erba, andhare male po su istare a tropu isciustos e, segundhu su logu, dhu narant fintzes po acapiare sa bide noa créschia meda
Sinonimi e contrari
aogire,
ingrassai
| ctr.
isozare
3.
nois semus irmamandhe e aozandhe totu paris, lah! ◊ est aozandhe sa bide a bilighinzu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
engraisser
Inglese
to fatten
Spagnolo
engordar
Italiano
impinguare
Tedesco
dick werden.
contzimàre , vrb Definizione
betare o pònnere su concime a sa cosa prantada o semenada
Sinonimi e contrari
aligare,
alladamenae,
ladamingiare,
stercorai
Traduzioni
Francese
fumer,
engraisser
Inglese
to manure
Spagnolo
abonar
Italiano
concimare
Tedesco
düngen.
imprupíre, imprupíri , vrb: impulpiri,
impurpie,
impurpire Definizione
pònnere prupas, crèschere in prupas, nau de animales, gente e fintzes frutos
Sinonimi e contrari
ammaciociae,
imprupai,
impurpatzire
| ctr.
ispurpire
Frasi
sa morisca est totu ossu: no bi at impurpidu ca no li at próidu ◊ s'olia comente proet in atunzu s'impurpit ◊ sos pibionedhos de s'àghina sunt imprupinne
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
engraisser
Inglese
to fill out
Spagnolo
engordar,
volverse pulposo
Italiano
impolpare
Tedesco
dick werden.
ingrassài, ingrassàre , vrb Definizione
pònnere lardu, ógiu (mescamente nau de is petzas, animales e gente); frigare o pònnere ógiu a ingranàgios, betare ladamíngiu a sa terra; in cobertantza, errichire
Sinonimi e contrari
ammeudhare,
irrassare,
saginai
/
úngere
/
alladamenae
| ctr.
illangiare,
irromasire,
isozare
Frasi
biu ca Gilda est prenixedha, sighendusí a ingrassai ◊ ingunis si papat bèni, issu s'est povintzas ingrassau ◊ ingrassamus su porcu pro lu fàchere a sartitza ◊ nc'est peri chini ingrassat papandu pagu!
3.
cumintzeit a sudhare chi su dinari non serviat a Santu Frantziscu ma pro ingrassare sas buxacas de compare retore
Cognomi e Proverbi
prb:
s’oglu de su mere ingrassat su cadhu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
engraisser
Inglese
to fatten
Spagnolo
engordar,
engrasar,
abonar
Italiano
ingrassare
Tedesco
mästen,
einfetten,
düngen.
saginài , vrb Definizione
ingrassare bene
Sinonimi e contrari
ammeudhare,
ingrassai
| ctr.
illangiare,
irromasire
Etimo
ctl.
saginar
Traduzioni
Francese
engraisser
Inglese
to fatten
Spagnolo
engordar,
cebar
Italiano
impinguare
Tedesco
mästen.
stercorài, stercosciài , vrb: stracosciai,
strecosciai,
strecoxai Definizione
fàere de bisóngiu de is animales, imbrutare de ladamíngiu; betare o istèrrere su ladamíngiu (strecu), ingrassare sa terra a ladamíngiu (e fintzes imbrutare de ludu o àteru)/ una strecosciada de pei = falada de pè a manera de ischitzare cosa
Sinonimi e contrari
istallare 2
/
aligare,
alladamenae,
contzimare,
ladamingiare
/
illudrare,
imbrutai,
strichidhai
2.
custa fà coit a isciasciadura: non portit ladami, puru, fut una terra totu stracosciada!…◊ su logu est totu stracosciau de cumenti funt acorrendu is brebeis innòi ◊ cussus portant su coru strecosciau de sànguni malu ◊ potzu intrai? no ia a bolli strecosciai su logu de ludu!
Etimo
ltn.
stercorare
Traduzioni
Francese
engraisser,
parquer
Inglese
to pen
Spagnolo
estabular,
estercolar
Italiano
stabbiare
Tedesco
düngen.