Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

alladamenàe , vrb: alladaminai, alledamenare, alledaminare, alletamanare, allodaminai, ladamenare Definitzione pònnere, betare o ispainare su ladamíngiu, ingrassare sa terra cun su ladamíngiu Sinònimos e contràrios aligare, atalaminai, contzimare, illedaminare, ladamingiare, stercorai, sualare Frases su bestiàmine, inue paschet, alledàminat su logu ◊ s’istercu e su pissu de sas béstias lu golliant pro alletamanare sos ortedhos ◊ terra de allodaminai no ndi teneus Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fumer, engraisser Ingresu to dung Ispagnolu abonar Italianu concimare Tedescu düngen.

ammaciociàe, ammaciociài , vrb Definitzione fàere a macióciu, pònnere prupas, crèschere Sinònimos e contràrios imprupire Frases Olghixedha… in cussu tempus gei fuit Olghixedha, ma immoi gei s'est ammaciociada! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu grossir, engraisser Ingresu to fatten Ispagnolu engordar, echar carnes Italianu diventar grasso, impolpare Tedescu dick werden.

aozàre , vrb Definitzione pònnere ógiu; nau de sa nughe, essire contomosa (candho est passada, bècia de un’annu); nau de su laore o de s'erba, andhare male po su istare a tropu isciustos e, segundhu su logu, dhu narant fintzes po acapiare sa bide noa créschia meda Sinònimos e contràrios aogire, ingrassai | ctr. isozare 3. nois semus irmamandhe e aozandhe totu paris, lah! ◊ est aozandhe sa bide a bilighinzu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu engraisser Ingresu to fatten Ispagnolu engordar Italianu impinguare Tedescu dick werden.

contzimàre , vrb Definitzione betare o pònnere su concime a sa cosa prantada o semenada Sinònimos e contràrios aligare, alladamenae, ladamingiare, stercorai Tradutziones Frantzesu fumer, engraisser Ingresu to manure Ispagnolu abonar Italianu concimare Tedescu düngen.

imprupíre, imprupíri , vrb: impulpiri, impurpie, impurpire Definitzione pònnere prupas, crèschere in prupas, nau de animales, gente e fintzes frutos Sinònimos e contràrios ammaciociae, imprupai, impurpatzire | ctr. ispurpire Frases sa morisca est totu ossu: no bi at impurpidu ca no li at próidu ◊ s'olia comente proet in atunzu s'impurpit ◊ sos pibionedhos de s'àghina sunt imprupinne Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu engraisser Ingresu to fill out Ispagnolu engordar, volverse pulposo Italianu impolpare Tedescu dick werden.

ingrassài, ingrassàre , vrb Definitzione pònnere lardu, ógiu (mescamente nau de is petzas, animales e gente); frigare o pònnere ógiu a ingranàgios, betare ladamíngiu a sa terra; in cobertantza, errichire Sinònimos e contràrios ammeudhare, irrassare, saginai / úngere / alladamenae | ctr. illangiare, irromasire, isozare Frases biu ca Gilda est prenixedha, sighendusí a ingrassai ◊ ingunis si papat bèni, issu s'est povintzas ingrassau ◊ ingrassamus su porcu pro lu fàchere a sartitza ◊ nc'est peri chini ingrassat papandu pagu! 3. cumintzeit a sudhare chi su dinari non serviat a Santu Frantziscu ma pro ingrassare sas buxacas de compare retore Sambenados e Provèrbios prb: s’oglu de su mere ingrassat su cadhu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu engraisser Ingresu to fatten Ispagnolu engordar, engrasar, abonar Italianu ingrassare Tedescu mästen, einfetten, düngen.

saginài , vrb Definitzione ingrassare bene Sinònimos e contràrios ammeudhare, ingrassai | ctr. illangiare, irromasire Ètimu ctl. saginar Tradutziones Frantzesu engraisser Ingresu to fatten Ispagnolu engordar, cebar Italianu impinguare Tedescu mästen.

stercorài, stercosciài , vrb: stracosciai, strecosciai, strecoxai Definitzione fàere de bisóngiu de is animales, imbrutare de ladamíngiu; betare o istèrrere su ladamíngiu (strecu), ingrassare sa terra a ladamíngiu (e fintzes imbrutare de ludu o àteru)/ una strecosciada de pei = falada de pè a manera de ischitzare cosa Sinònimos e contràrios istallare 2 / aligare, alladamenae, contzimare, ladamingiare / illudrare, imbrutai, strichidhai 2. custa fà coit a isciasciadura: non portit ladami, puru, fut una terra totu stracosciada!…◊ su logu est totu stracosciau de cumenti funt acorrendu is brebeis innòi ◊ cussus portant su coru strecosciau de sànguni malu ◊ potzu intrai? no ia a bolli strecosciai su logu de ludu! Ètimu ltn. stercorare Tradutziones Frantzesu engraisser, parquer Ingresu to pen Ispagnolu estabular, estercolar Italianu stabbiare Tedescu düngen.