arràcia , nf: arratza,
ratza Definizione
totu su chi distinghet una genia de erbas, de matas, de animales o de cristianos de un'àtera: si narat meda in su sensu de genia de calidades bonas, o fintzes solu de calidade bastat chi siat / zenias de arratza de zente (po distínghere calecunu piessignu, prus che àteru su colore de sa pedhe): bianca, groga, niedha, arrubiasta; parai, parare arratza = pesare bestiàmine, lassare cosa a sèmene
Sinonimi e contrari
casta,
genia,
iscera,
iscrípia,
paru,
raima
/
calidade
/
arereu
Modi di dire
csn:
èssere de a. = de ratza bona; arratza de!…+ nm. = in sensu normale (ca su significau de su "arratza" est bonu, positivu) bollet nàrrere chi sa cosa inditada est bella, bona meda, ma in cobertanza bollet nàrrere su contràriu
Frasi
s'arràcia umana ◊ duos canes ti peso pro catza, canes de Fonne, canes de arratza (A.Casula)◊ it'arratza de pudha a criare un'ou goi mannu! ◊ no dhui nd'at unu mancu po arratza ◊ totu s'arratza sua at tentu bestiàmine ◊ nois semus de diversa arratza ◊ su madiru puru est "Pintus", ma de àtera arratza ◊ arràcia de píperas, chie vos at imparau a fughire?!◊ sa terra si fiat prena de matas e de erba de tantis arratzas
2.
a fillas mias dhas apu sempri postas a coredhai e iscínt a fai dónnia arratza de druci
3.
dhi còmporas su binu, poi dhu tzérrias po ti che dhu bufare: arratza de afarista!…(M.Dejana)◊ arratza de cibudha bella eus fatu, ocannu!
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
race
Inglese
race
Spagnolo
raza
Italiano
razza
Tedesco
Rasse.
iscastàre , vrb Definizione
cambiare genia, casta, essire diferente, de arratza prus metzana, nau fintzes in su sensu de iscrizeniare, essire o èssere diferente
Sinonimi e contrari
irratzare
/
chilzeniare,
disgeniare,
imburdiri,
ischilziniare,
iseniare
/
cambiai,
mudai
| ctr.
arraciai,
istripai
Frasi
sos sonos de una peràula a bortas iscastant, càmbiant de una bidha a s'àtera ◊ potet peri dare chi cussu pitzocu iscastet dae s'arratza sua ◊ deo apo arratzau a is meos e in parte fortzis apo iscastau
2.
in sa faedhada nois Torpinos nos iscastamus meda fenas dae sos Pasadinos (G.Chessa)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
changer de race,
s'abâtardir
Inglese
to degenerate
Spagnolo
mestizar
Italiano
dirazzare
Tedesco
entarten.
rébula , nf: arrémpula,
rémpula,
répula Definizione
foedhandho de personas, de animales e cosas, si narat prus che àteru a disprétziu po aredeu, arratza / ómine, fiadu, de répula bona, mala; segàresi de una r. = èssere de sos…, de s'arereu de…
Sinonimi e contrari
aredeu,
arénsia,
arràcia,
arrampile,
eréscia,
iscrípia,
istripa,
istripile,
repulia
/
ttrs. répura
Frasi
sa lànsana est de sa répula de s'armurata ◊ no ti ndhe ammentas fizu de chie ses, de cale répula? (P.Giudice Marras)◊ est un'animaledhu de una rébula diferente ◊ arródiant in sas aeras abbilastros de onzi répula ◊ cussu faghet gai ca lu tenet de répula ◊ su sambenadu distinghet sas répulas ◊ isse pesat una trallallera ca est de répula campidanesa
2.
tantu za si segant de sa menzus répula, cussos!…
Traduzioni
Francese
race
Inglese
progeny
Spagnolo
casta
Italiano
genìa
Tedesco
Sippe,
Stamm.