abbonài , vrb: abbonare Definizione
rfl.: pagare un'abbonamentu a manera de arrecire calecuna cosa (es. giornale) o unu servítziu, de àere unu diritu unu borta po sèmpere o unu tanti de tempus; foedhandho de calecunu iscórriu, mescamente po unu dannu fatu, una fura, pagare unu tanti chentza cricare sa giustítzia, fintzes lassare andhare chentza pagare nudha
Frasi
nos semus abbonados a S'Ischíglia
2.
su dannu chi at fatu cun su bestiàmine l'at abbonadu
Etimo
itl., spn.
abbonare
Traduzioni
Francese
abonner,
faire grâce,
remettre
Inglese
to forgive,
to abate
Spagnolo
subscribir,
abonar
Italiano
abbonare,
abbuonare
Tedesco
abonnieren,
erlassen.
abiociài , vrb Definizione
èssere in fortza, briosu, pònnere brios
Sinonimi e contrari
abbiatzai,
abbibare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se remettre
Inglese
to fit
Spagnolo
recobrarse,
restablecerse
Italiano
rimettersi in fórma
Tedesco
bei Kräften sein.
chitíre , vrb Definizione
fàere chitu, a paris, chistionandho de cosas dépias, o de pérdias, de ofesas e àteras diferéntzias deasi (prnl. cuntentare, abbarrare cuntentos de calecuna cosa)
Sinonimi e contrari
achitare 2,
pacare
/
chidare,
ischitare
/
cumprire
/
iscontai
Modi di dire
csn:
za ndhe la chitis! = gei mi dha pagas!; c. su pecadu = iscontare
Frasi
faghiat peniténtzias e pregaiat pro chitire su pecadu ◊ mi at ofesu ma za mi so chitidu! ◊ mi so chitidu de cantu aio pérdidu ◊ pentzaia ca funt bénnidos pro mi chitire su dépidu e fut po dhu crèschere! ◊ bis fatzo chitire su male chi ant fatu!◊ chie pecat oe chitit cras!
2.
cheriant pienare sas badhes de fiores pro ndhe chitire su tempus frundhidu ◊ fémina, pro chitire de trigu sa meaza lassaisti sas criaduras solas ◊ oje puru chitint galu sa chida chei sos mudrecos sos frores, sos ómines de preda! ◊ in su palcu sos poetes si podent chitire de calchi banzu retzidu
3.
pro chitire unu votu fit tucadu su cras manzanu a Santa Margaida
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se remettre d'une perte,
regagner
Inglese
to get even
Spagnolo
solventar
Italiano
pareggiare,
rifarsi,
scontare
Tedesco
begleichen,
sich rächen,
abzahlen.
pedronài , vrb: peldonai,
peldonare,
perdonai,
perdonare,
perdonari Definizione
no fàere contu de un'ofesa, lassare cúrrere unu dannu o un'ofesa chentza si ndhe pagare; fintzes lassare cúrrere unu dépidu, iscusare / arresposta a chie pedit s'alemúsina candho no dhi giaent nudha: a perdonare!, a perdonai! = a iscusare!, a tènnere passiéntzia!
Sinonimi e contrari
aggrassiare,
annistiare,
paedhare
| ctr.
cundennai
Frasi
pro no sighire sàmbene subra a sàmbene los perdonei ◊ Gesusu at perdonadu cudhos chi l'ant martirizadu ◊ peldona a chie mi cheret male! ◊ Deus dh'at a pedronai su própriu! ◊ si fit a perdonare sa mancàntzia no tiat tandho esister sa giustítzia (Caria)
2.
perdonamí chi non soi bennia innantis! ◊ – Lah ca dhui at unu pòbiru! – Eh, naradhu a pedronai!
Etimo
ltn.
perdonare
Traduzioni
Francese
pardonner,
remettre
Inglese
to pardon
Spagnolo
perdonar,
condonar
Italiano
perdonare,
condonare
Tedesco
vergeben,
erlassen.
rebusàre 1 , vrb: arreusai,
reusai,
reusare,
rebuzare,
ribuzare Definizione
nàrrere chi nono, no bòllere ccn. cosa, no bòllere prus a unu; tirare a longas, lassare a tempus addenanti
Sinonimi e contrari
arrafudai,
rivuzare
/
crastinare,
dilatai
Frasi
una borta chi ti càpitat s'ocasione bona la rebuzas? (T.Ledda)◊ mi at rebuzau sa fiza e commo la cheret dare a muzere a un'àteru
2.
no podimus reusare ancora a che l'interrare, ca semus timindhe ◊ su sole ch'est intrendhe e no si podet piús reusare ca si che iscúrigat!
Cognomi e Proverbi
prb:
su mare no rebuzat abba
Etimo
spn.
rehusar
Traduzioni
Francese
refuser,
renvoyer,
remettre
Inglese
to refuse,
to postpone
Spagnolo
rehusar,
aplazar
Italiano
rifiutare,
ricusare,
respìngere,
rimandare
Tedesco
ablehnen,
verzögern,
hinziehen.