abbonài , vrb: abbonare Definitzione
rfl.: pagare un'abbonamentu a manera de arrecire calecuna cosa (es. giornale) o unu servítziu, de àere unu diritu unu borta po sèmpere o unu tanti de tempus; foedhandho de calecunu iscórriu, mescamente po unu dannu fatu, una fura, pagare unu tanti chentza cricare sa giustítzia, fintzes lassare andhare chentza pagare nudha
Frases
nos semus abbonados a S'Ischíglia
2.
su dannu chi at fatu cun su bestiàmine l'at abbonadu
Ètimu
itl., spn.
abbonare
Tradutziones
Frantzesu
abonner,
faire grâce,
remettre
Ingresu
to forgive,
to abate
Ispagnolu
subscribir,
abonar
Italianu
abbonare,
abbuonare
Tedescu
abonnieren,
erlassen.
abiociài , vrb Definitzione
èssere in fortza, briosu, pònnere brios
Sinònimos e contràrios
abbiatzai,
abbibare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
se remettre
Ingresu
to fit
Ispagnolu
recobrarse,
restablecerse
Italianu
rimettersi in fórma
Tedescu
bei Kräften sein.
chitíre , vrb Definitzione
fàere chitu, a paris, chistionandho de cosas dépias, o de pérdias, de ofesas e àteras diferéntzias deasi (prnl. cuntentare, abbarrare cuntentos de calecuna cosa)
Sinònimos e contràrios
achitare 2,
pacare
/
chidare,
ischitare
/
cumprire
/
iscontai
Maneras de nàrrere
csn:
za ndhe la chitis! = gei mi dha pagas!; c. su pecadu = iscontare
Frases
faghiat peniténtzias e pregaiat pro chitire su pecadu ◊ mi at ofesu ma za mi so chitidu! ◊ mi so chitidu de cantu aio pérdidu ◊ pentzaia ca funt bénnidos pro mi chitire su dépidu e fut po dhu crèschere! ◊ bis fatzo chitire su male chi ant fatu!◊ chie pecat oe chitit cras!
2.
cheriant pienare sas badhes de fiores pro ndhe chitire su tempus frundhidu ◊ fémina, pro chitire de trigu sa meaza lassaisti sas criaduras solas ◊ oje puru chitint galu sa chida chei sos mudrecos sos frores, sos ómines de preda! ◊ in su palcu sos poetes si podent chitire de calchi banzu retzidu
3.
pro chitire unu votu fit tucadu su cras manzanu a Santa Margaida
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
se remettre d'une perte,
regagner
Ingresu
to get even
Ispagnolu
solventar
Italianu
pareggiare,
rifarsi,
scontare
Tedescu
begleichen,
sich rächen,
abzahlen.
pedronài , vrb: peldonai,
peldonare,
perdonai,
perdonare,
perdonari Definitzione
no fàere contu de un'ofesa, lassare cúrrere unu dannu o un'ofesa chentza si ndhe pagare; fintzes lassare cúrrere unu dépidu, iscusare / arresposta a chie pedit s'alemúsina candho no dhi giaent nudha: a perdonare!, a perdonai! = a iscusare!, a tènnere passiéntzia!
Sinònimos e contràrios
aggrassiare,
annistiare,
paedhare
| ctr.
cundennai
Frases
pro no sighire sàmbene subra a sàmbene los perdonei ◊ Gesusu at perdonadu cudhos chi l'ant martirizadu ◊ peldona a chie mi cheret male! ◊ Deus dh'at a pedronai su própriu! ◊ si fit a perdonare sa mancàntzia no tiat tandho esister sa giustítzia (Caria)
2.
perdonamí chi non soi bennia innantis! ◊ – Lah ca dhui at unu pòbiru! – Eh, naradhu a pedronai!
Ètimu
ltn.
perdonare
Tradutziones
Frantzesu
pardonner,
remettre
Ingresu
to pardon
Ispagnolu
perdonar,
condonar
Italianu
perdonare,
condonare
Tedescu
vergeben,
erlassen.
rebusàre 1 , vrb: arreusai,
reusai,
reusare,
rebuzare,
ribuzare Definitzione
nàrrere chi nono, no bòllere ccn. cosa, no bòllere prus a unu; tirare a longas, lassare a tempus addenanti
Sinònimos e contràrios
arrafudai,
rivuzare
/
crastinare,
dilatai
Frases
una borta chi ti càpitat s'ocasione bona la rebuzas? (T.Ledda)◊ mi at rebuzau sa fiza e commo la cheret dare a muzere a un'àteru
2.
no podimus reusare ancora a che l'interrare, ca semus timindhe ◊ su sole ch'est intrendhe e no si podet piús reusare ca si che iscúrigat!
Sambenados e Provèrbios
prb:
su mare no rebuzat abba
Ètimu
spn.
rehusar
Tradutziones
Frantzesu
refuser,
renvoyer,
remettre
Ingresu
to refuse,
to postpone
Ispagnolu
rehusar,
aplazar
Italianu
rifiutare,
ricusare,
respìngere,
rimandare
Tedescu
ablehnen,
verzögern,
hinziehen.