achè , avb, nm: achelu Definizione
foedhu chi narant po ammostare una cosa; cositedha de pagu contu, fintzes iscusa, iscórtziga / no cumprèndhere un'achè = no cumprendi una cibudha
Sinonimi e contrari
acodhu,
addeallu,
ajallu,
allodhu,
midhu
/
arraghèscia,
bóciga
Frasi
mih sa luna, achè su chelu cun su mare adhae adhae chi si basant! ◊ achela, in su giardinu anzenu annidada che columba ferida, che umbra de manos réndhidas! (L.Massa)
2.
si agato un'achè ti che bogo dae sas terras mias! ◊ devo dare su contu a su sótziu meu e no cherzo chi bi nascat unu achè
Traduzioni
Francese
voilà!,
rien,
prétexte
Inglese
here it is!,
trifle,
excuse
Spagnolo
he aquíahí,
aquíahí tienes
Italiano
ècco!,
nonnulla,
pretèsto
Tedesco
hier,
nichts.
arrevenícu , nm Definizione
cosighedha de pagu contu [Spano, Proverbi 288: ventagli]
Sinonimi e contrari
bóciga,
gnagneria,
pimpirimpau
Frasi
no teneus dinai po pani e comporaus arrevenicus!
Traduzioni
Francese
rien
Inglese
trifle
Spagnolo
nonada
Italiano
nonnulla
Tedesco
Kleinigkeit.
bragnócula , nm Traduzioni
Francese
un bon à rien
Inglese
a nobody
Spagnolo
hombre de nada
Italiano
uòmo da nulla
Tedesco
Null.
inghiriagràstos , agt, nm Definizione
chi o chie s'istentat inghiriandho chentza ndhe fàere fine de una cosa o chistione, perdendho tempus in debbadas, unu chi est bonu solu a pèrdere tempus
Sinonimi e contrari
cagallente,
immajonadu
| ctr.
coidadosu,
contipizosu,
lestru
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
barguigneur,
bon à rien
Inglese
ineffectual (person)
Spagnolo
irresoluto
Italiano
tenténna,
cincischióne,
inconcludènte
Tedesco
wankelmütiger Mensch,
der nichts fertigbringt.
néssiu , agt, nm Definizione
nau de ccn., chi o chie no est bonu a nudha, fatu e lassau, de pagu abbilidade
Sinonimi e contrari
acinnessi,
bovo,
cartzellete,
casticau,
dissalliu,
iltrudhadu,
innangaradu
Etimo
spn.
necio
Traduzioni
Francese
de rien,
incapable
Inglese
unfit,
incompetent
Spagnolo
incapaz,
inepto
Italiano
dappòco,
inètto
Tedesco
untüchtig,
nichtsnutzig,
Nichtskönner,
Stümper.
níchis , nm Sinonimi e contrari
nudha
Frasi
cussa cosa no serbit a nichis
Etimo
deut.
nix
Traduzioni
Francese
rien
Inglese
nothing
Spagnolo
nada
Italiano
niente
Tedesco
nichts.
núdha , prn, nm, avb Definizione
nesciuna cosa, mancu una cosa e mancu unu farinedhu de cosa: prn. sèmpere impreau foedhandho de cosa, ccn. borta si ponet coment'e nm. in su sensu de pagu pagu, de cosa de perunu contu, piticu meda (fintzes de tempus), o coment'e avb. puru
Sinonimi e contrari
paghitzedhedhu
| ctr.
totu
Modi di dire
csn:
cussu e su n. est su matessi, unu n. = paghitzedhedhu; n. mi ses nendhe!…, n. mi naras!…, tantu za est nudha!… = gi est pagu!…, est meda, tropu (ma segundu de ita si narat bollit nàrriri própiu nudha etotu!); no ti ndhe naro n.!… = funti cosas de ispantu; èssere totu n. = èssiri in debbadas, sentza de profetu perunu; de su pagu paghedhu, de su totu… nudha! = tocat a si acuntentare de su chi ti daent, de su chi est, menzus pagu chi no nudha; no est bellu n., no est mannu própiu n., in n. = no tenet nudha de bellesa, no est mannu própiu, itl. "per niènte"; fàghere, andhare pro nudha = in debbadas, itl. "invano" (ctr. pro cosa); ne pagu e ne n. = própiu nudha; no bi at ne (+nm) e ne n. = no bi at ne (+nm) e ne àteru (calesisiat cosa); no… (nm., agt., vrb.) e ne nudha = ne… (nm., agt., vrb.) e ne àteru (chi potat èssere cussideradu che a nm., agt., vrb.); su n. no at picadorzu = no fait a dhu pigai!; fàghere una cosa che n. = coment'e cosa lestra e fàcili fàcili, coment'e chi no bi cherfat ne fortza e ne pelea; torrare a n. (nau de unu mali) = sanai, isparèssiri; bogàrendhe a ccn. cun nudha = pagai, donai a ccn tropu pagu; nudha est s'istrégiu chi portat!…= (nau de fémina), titimanna meda; no est n. = no at importu, no faghet diferéssia, no b'at dificurtade, itl. non c'è problema; nau de ccn., èssere (+ nm) de nudha = nau a disprétziu, chi no balet (de capacidades o fintzes de calidades), nau cun aprétziu, chi cun totu chi est piticu est àbbile meda
Frasi
tui no depis pentzai a nudha! ◊ no cherzo nudha ◊ oe no apo fatu nudha ◊ sunt pòveros in terra: no tenent nudha ◊ - E ite tenes, chi pares pessamentosu? - Nudha, nudha! - Si no tenis nudha, poita essis e intras fatuvatu? ◊ li apo pedidu su dépidu, ma mi ndhe at catzadu chentza nudha!
2.
pro unu nudha iscudiat sos fizos ◊ manigadu nachi at… unu nudha, cantu su puzone! ◊ no ndhe semus comporendhe de nudha ◊ cussos resessiant a fàchere sa dommo chin nudha ◊ de unu nudha ndhe at fatu una chistione manna ◊ est unu biculedhu de nudha, minudedhu! ◊ citudí a sa muda, tui, ca no ses narendu nudha! (A.Melas)◊ su babbu fit mortu pitzinnu de nudha in sa gherra ◊ est unu nudha a che orrúghere ◊ pro su nudha menzus su pacu
3.
chi no surrúschiat ne nudha, comenti fàciu a cumprendi chi est drommiu e no mortu? ◊ custa cosa no andhat bene nudha ◊ sa fantasia tua est solu cudha: no bi at ne sustàntzia e ne nudha!
4.
ih, za est nudha a pagare totu cussu donzi mese!…◊ nudha mi ses nendhe, a fàghere totu custu in pag'ora!…◊ gi est nudha su trabballu chi ses fadendu: lah chi depiast andai a tirai fà o cíxiri!…◊ za est nudha a che pigare a montes a pè cun custu sole!…◊ nudha est, a fai a pei totu cussu tretu!…◊ nudha est s'istódhicu!…
5.
no fatzas che Masciocu: o nudha o tropu! ◊ est annuadu, ma si no proet est totu nudha! ◊ toca, làssala istare gai, cussa cosa, no est nudha! ◊ - Iscusa, fertu ti apo? – No est nudha!
6.
cussu zòvanu si ponet a codhu mesu cuintale de tzimentu che nudha ◊ cussa fut gente chi de onestade no ndhe teniant ne pagu e ne nudha ◊ cussus paperis funt chen'e logu ni nudha ◊ bae a su cumandhu, za no est proindhe e ne nudha ◊ custa cosa no est tosta e ne nudha ◊ m'abbàida unu pisedhu de nudha a fàghere totu cussu triballu a sa sola!…
Cognomi e Proverbi
smb:
Nudda
/
prb:
s'abantaxeri est ómini de nudha
Etimo
ltn.
nulla
Traduzioni
Francese
rien
Inglese
nothing
Spagnolo
nada
Italiano
niènte,
nulla
Tedesco
nichts.
pimpirimpàu , nm Definizione
una cosighedha de nudha, de perunu valore
Sinonimi e contrari
arrevenicu,
bóciga,
nennaria
Frasi
no balit unu pimpirimpau
Traduzioni
Francese
rien
Inglese
trifle
Spagnolo
noneria
Italiano
nonnulla
Tedesco
Kleinigkeit.