achè , avb, nm: achelu Definitzione
foedhu chi narant po ammostare una cosa; cositedha de pagu contu, fintzes iscusa, iscórtziga / no cumprèndhere un'achè = no cumprendi una cibudha
Sinònimos e contràrios
acodhu,
addeallu,
ajallu,
allodhu,
midhu
/
arraghèscia,
bóciga
Frases
mih sa luna, achè su chelu cun su mare adhae adhae chi si basant! ◊ achela, in su giardinu anzenu annidada che columba ferida, che umbra de manos réndhidas! (L.Massa)
2.
si agato un'achè ti che bogo dae sas terras mias! ◊ devo dare su contu a su sótziu meu e no cherzo chi bi nascat unu achè
Tradutziones
Frantzesu
voilà!,
rien,
prétexte
Ingresu
here it is!,
trifle,
excuse
Ispagnolu
he aquíahí,
aquíahí tienes
Italianu
ècco!,
nonnulla,
pretèsto
Tedescu
hier,
nichts.
arrevenícu , nm Definitzione
cosighedha de pagu contu [Spano, Proverbi 288: ventagli]
Sinònimos e contràrios
bóciga,
gnagneria,
pimpirimpau
Frases
no teneus dinai po pani e comporaus arrevenicus!
Tradutziones
Frantzesu
rien
Ingresu
trifle
Ispagnolu
nonada
Italianu
nonnulla
Tedescu
Kleinigkeit.
bragnócula , nm Tradutziones
Frantzesu
un bon à rien
Ingresu
a nobody
Ispagnolu
hombre de nada
Italianu
uòmo da nulla
Tedescu
Null.
inghiriagràstos , agt, nm Definitzione
chi o chie s'istentat inghiriandho chentza ndhe fàere fine de una cosa o chistione, perdendho tempus in debbadas, unu chi est bonu solu a pèrdere tempus
Sinònimos e contràrios
cagallente,
immajonadu
| ctr.
coidadosu,
contipizosu,
lestru
Terminologia iscientìfica
ntl
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
barguigneur,
bon à rien
Ingresu
ineffectual (person)
Ispagnolu
irresoluto
Italianu
tenténna,
cincischióne,
inconcludènte
Tedescu
wankelmütiger Mensch,
der nichts fertigbringt.
néssiu , agt, nm Definitzione
nau de ccn., chi o chie no est bonu a nudha, fatu e lassau, de pagu abbilidade
Sinònimos e contràrios
acinnessi,
bovo,
cartzellete,
casticau,
dissalliu,
iltrudhadu,
innangaradu
Ètimu
spn.
necio
Tradutziones
Frantzesu
de rien,
incapable
Ingresu
unfit,
incompetent
Ispagnolu
incapaz,
inepto
Italianu
dappòco,
inètto
Tedescu
untüchtig,
nichtsnutzig,
Nichtskönner,
Stümper.
níchis , nm Sinònimos e contràrios
nudha
Frases
cussa cosa no serbit a nichis
Ètimu
deut.
nix
Tradutziones
Frantzesu
rien
Ingresu
nothing
Ispagnolu
nada
Italianu
niente
Tedescu
nichts.
núdha , prn, nm, avb Definitzione
nesciuna cosa, mancu una cosa e mancu unu farinedhu de cosa: prn. sèmpere impreau foedhandho de cosa, ccn. borta si ponet coment'e nm. in su sensu de pagu pagu, de cosa de perunu contu, piticu meda (fintzes de tempus), o coment'e avb. puru
Sinònimos e contràrios
paghitzedhedhu
| ctr.
totu
Maneras de nàrrere
csn:
cussu e su n. est su matessi, unu n. = paghitzedhedhu; n. mi ses nendhe!…, n. mi naras!…, tantu za est nudha!… = gi est pagu!…, est meda, tropu (ma segundu de ita si narat bollit nàrriri própiu nudha etotu!); no ti ndhe naro n.!… = funti cosas de ispantu; èssere totu n. = èssiri in debbadas, sentza de profetu perunu; de su pagu paghedhu, de su totu… nudha! = tocat a si acuntentare de su chi ti daent, de su chi est, menzus pagu chi no nudha; no est bellu n., no est mannu própiu n., in n. = no tenet nudha de bellesa, no est mannu própiu, itl. "per niènte"; fàghere, andhare pro nudha = in debbadas, itl. "invano" (ctr. pro cosa); ne pagu e ne n. = própiu nudha; no bi at ne (+nm) e ne n. = no bi at ne (+nm) e ne àteru (calesisiat cosa); no… (nm., agt., vrb.) e ne nudha = ne… (nm., agt., vrb.) e ne àteru (chi potat èssere cussideradu che a nm., agt., vrb.); su n. no at picadorzu = no fait a dhu pigai!; fàghere una cosa che n. = coment'e cosa lestra e fàcili fàcili, coment'e chi no bi cherfat ne fortza e ne pelea; torrare a n. (nau de unu mali) = sanai, isparèssiri; bogàrendhe a ccn. cun nudha = pagai, donai a ccn tropu pagu; nudha est s'istrégiu chi portat!…= (nau de fémina), titimanna meda; no est n. = no at importu, no faghet diferéssia, no b'at dificurtade, itl. non c'è problema; nau de ccn., èssere (+ nm) de nudha = nau a disprétziu, chi no balet (de capacidades o fintzes de calidades), nau cun aprétziu, chi cun totu chi est piticu est àbbile meda
Frases
tui no depis pentzai a nudha! ◊ no cherzo nudha ◊ oe no apo fatu nudha ◊ sunt pòveros in terra: no tenent nudha ◊ - E ite tenes, chi pares pessamentosu? - Nudha, nudha! - Si no tenis nudha, poita essis e intras fatuvatu? ◊ li apo pedidu su dépidu, ma mi ndhe at catzadu chentza nudha!
2.
pro unu nudha iscudiat sos fizos ◊ manigadu nachi at… unu nudha, cantu su puzone! ◊ no ndhe semus comporendhe de nudha ◊ cussos resessiant a fàchere sa dommo chin nudha ◊ de unu nudha ndhe at fatu una chistione manna ◊ est unu biculedhu de nudha, minudedhu! ◊ citudí a sa muda, tui, ca no ses narendu nudha! (A.Melas)◊ su babbu fit mortu pitzinnu de nudha in sa gherra ◊ est unu nudha a che orrúghere ◊ pro su nudha menzus su pacu
3.
chi no surrúschiat ne nudha, comenti fàciu a cumprendi chi est drommiu e no mortu? ◊ custa cosa no andhat bene nudha ◊ sa fantasia tua est solu cudha: no bi at ne sustàntzia e ne nudha!
4.
ih, za est nudha a pagare totu cussu donzi mese!…◊ nudha mi ses nendhe, a fàghere totu custu in pag'ora!…◊ gi est nudha su trabballu chi ses fadendu: lah chi depiast andai a tirai fà o cíxiri!…◊ za est nudha a che pigare a montes a pè cun custu sole!…◊ nudha est, a fai a pei totu cussu tretu!…◊ nudha est s'istódhicu!…
5.
no fatzas che Masciocu: o nudha o tropu! ◊ est annuadu, ma si no proet est totu nudha! ◊ toca, làssala istare gai, cussa cosa, no est nudha! ◊ - Iscusa, fertu ti apo? – No est nudha!
6.
cussu zòvanu si ponet a codhu mesu cuintale de tzimentu che nudha ◊ cussa fut gente chi de onestade no ndhe teniant ne pagu e ne nudha ◊ cussus paperis funt chen'e logu ni nudha ◊ bae a su cumandhu, za no est proindhe e ne nudha ◊ custa cosa no est tosta e ne nudha ◊ m'abbàida unu pisedhu de nudha a fàghere totu cussu triballu a sa sola!…
Sambenados e Provèrbios
smb:
Nudda
/
prb:
s'abantaxeri est ómini de nudha
Ètimu
ltn.
nulla
Tradutziones
Frantzesu
rien
Ingresu
nothing
Ispagnolu
nada
Italianu
niènte,
nulla
Tedescu
nichts.
pimpirimpàu , nm Definitzione
una cosighedha de nudha, de perunu valore
Sinònimos e contràrios
arrevenicu,
bóciga,
nennaria
Frases
no balit unu pimpirimpau
Tradutziones
Frantzesu
rien
Ingresu
trifle
Ispagnolu
noneria
Italianu
nonnulla
Tedescu
Kleinigkeit.