eremíre , vrb Definizione
arestare, nau de logu lassau in abbandhonu, chentza contivigiau, o de unu buschedu
Sinonimi e contrari
abriare,
aferare,
agrestare,
imbastardai,
imburdiri
Traduzioni
Francese
rendre sauvage
Inglese
to make wild
Spagnolo
yermar
Italiano
inselvatichire
Tedesco
verwildern.
fèra , nf: vera Definizione
totu is animales de sartu chi creschent desesi, arestes, de dónnia genia; animale areste mannu de tímere
Modi di dire
csn:
assoladu che fera = solu deunudotu, sentza de cumpàngios nudha; fera russa = animales arestes mannos; feras de canali = su fedu de su capidógliu
Frasi
in custa catza mortale so una fera inzerriada ◊ sas feras sunt bene afufadas e no essint a pizu ◊ sos canes ant pesadu sa fera ◊ sunt unos contra a sos àteros a zisa de sas feras piús arestes ◊ cussu est solu che fera ◊ si sunt intanados che a sas feras
Cognomi e Proverbi
smb:
Fera
Traduzioni
Francese
faune sauvage
Inglese
wildlife
Spagnolo
fauna
Italiano
fàuna selvàtica,
selvaggina
Tedesco
Wild.
fusighítu , nm Definizione
rosa de ladhérighe, de margiani
Sinonimi e contrari
arrolàriu,
arrosabburda,
badherinu,
pibirillò,
rosagadhina,
rosagràbina,
tutussi
Terminologia scientifica
rbl, Rosa canina
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rose sauvage
Inglese
brier-rose
Spagnolo
rosal silvestre,
escaramujo
Italiano
rosa selvàtica
Tedesco
Hundsrose.
guréu , nm Definizione
(g. de campu) de totu is cardos, cussu chi prus si assimbígiat a sa cranciofa, bonu meda po alimentu siat sa crosta (po su prus) e siat su cambu e sa conca o pubúntzula; dhu narant fintzes a sa cranciofa, po su fundhu / is gureus = is cardalis, is campos postos a cranciofa
Sinonimi e contrari
bardueru,
cardueru*,
cardugureu
/
canciofa
Frasi
papaiat pane e gureu o limporra ◊ si arràngiat a bivi bendendu mungetas, gureu de sartu, canciofa ◊ su gureu est puncendu o est giai apillonau?
2.
candu fia istudenti andau a acuai su gureu ◊ tengu unu cungiau postu a gureu po canciofa
Terminologia scientifica
rbz, Cynara cardunculus ssp. cardunculus
Traduzioni
Francese
artichaut sauvage
Inglese
artichoke
Spagnolo
alcachofa,
cardo
Italiano
carciòfo selvàtico
Tedesco
Artischocke,
Kardone.
lànsana, lànsara , nf: làntzana,
làscina,
lassa,
làssana Definizione
est una genia de càule areste, coment'e ambulartza, ma faet prus isvilupu, a fògias prus mannas, e no s'ingollet po papare
Sinonimi e contrari
àntzala,
cabiscu,
caulina,
chimedha,
masaocu,
pirisca
Frasi
in sa luzana cana bi faghet meda sa làscina
Terminologia scientifica
rba, Moricandia arvensis
Etimo
ltn.
lapsana
Traduzioni
Francese
moutarde sauvage (sénevé)
Inglese
mustard
Spagnolo
collejón
Italiano
sènape selvàtica
Tedesco
wilde Senf.
nabrèdha , nf: nabrighedha,
narbedha,
narbighedha,
navrighedha,
nerbaghedha,
nerbedha Definizione
genias de erba a fògias ladas largas, bonas fintzes po cura, in su frore sèberant coment'e unu butonedhu bonu a papare chi narant panemundhu, paneoro, panecau, panedha
Sinonimi e contrari
mafra,
màrmara,
marmarutza,
narba,
narbutza,
palmutza
Frasi
sa narbedha a impacus fait a dha pònniri a is guronis ca dhus fait isciopai, ndi essit sa matéria e sanant
Terminologia scientifica
rbc, Malva parviflora, M. sylvestris
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
mauve sauvage
Inglese
mallow
Spagnolo
malvilla menor,
malva
Italiano
malvina,
malva selvàtica
Tedesco
Malve,
wilde Malve.
napòni 1 , nm Definizione
napa o napu areste, genia de raba o cauledhu areste ogiosu
Sinonimi e contrari
cabiscu,
caulina,
lànsana,
pirisca
Terminologia scientifica
rba, Brassica rapa
Traduzioni
Francese
rave sauvage,
colza
Inglese
bird-rape
Spagnolo
colza
Italiano
rapa selvàtica,
còlza
Tedesco
Raps,
Rübsamen,
Rübsen.
palmútza , nf: parmúgia,
parmutza,
prammutza Definizione
genias de erba a fògias ladas largas tundhatzas, bonas fintzes po cura, faent una genia de butonedhu bonu a papare chi narant panemundhu, paneoro, panedha / abba de p. = decotu de prammutza
Sinonimi e contrari
mafra,
màrmara,
marmarutza,
nabredha,
narbutza,
narba,
parmaredha
/
cdh. palmúcia
Terminologia scientifica
rbc, Malva parviflora, M. sylvestris
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
mauve sauvage
Inglese
mallow
Spagnolo
malvilla,
malva
Italiano
malvina,
malva selvàtica
Tedesco
wilde Malve.
piàstu , nm: piraltu,
pirastru,
pirastu Definizione
mata totu ispinosa (a ispinas grussas e longas) e frutu (upm) areste, una genia de pira pitichedhedha tundhita e asciuta, pedrosa (faet a dha papare candho est fata, unu pagu in colore de castàngia, a matza niedha, ca cherfa arreschet in su gúturu): est sa linna chi s'innestat a pira / favedhare a pirastru piriferchi = a brétiu
Sinonimi e contrari
piredhu
/
pirastrolu,
piroi
Frasi
si si che sicat cussa inferchidura restas unu pirastru ismutzurradu! (Cubeddu)◊ lea una cuba de chelcu o de piraltu: si la pienas de binu gualtu mantenet su difetu fin'a moltu (Piras)
2.
no apubu nudha, sa vista mi est cumentzendi a mancai: su nai ca portau is ogus che pirastu de monti! ◊ su pirastru est una frútora obescosa ◊ su pirastru como est cherfu, birde che a sa prunischedha
Cognomi e Proverbi
smb:
Pirastru, Pirastu
Terminologia scientifica
mt, Pyrus spinosa
Etimo
ltn.
pirastru(m)
Traduzioni
Francese
poirier sauvage
Inglese
wild pear (tree)
Spagnolo
peral silvestre
Italiano
perastro
Tedesco
Holzbirne.
pirísca, pirísche, piríschia , nf Definizione
una genia de càule areste
Sinonimi e contrari
àntzala,
cabiscu,
caulina,
chimedha,
lànsana,
masaocu
Terminologia scientifica
rba, Moricandia arvensis
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
moutarde sauvage
Inglese
charlock
Spagnolo
mostaza
Italiano
sènape selvàtica
Tedesco
Wandzwecke.
sorigèdha , nf: ciorisedha,
sorixedha Definizione
genia de erba (e su frutu puru) bona po fàere tinta orrúbia, tinta de sorixedha, po tínghere orrobba o fintzes àteru
Sinonimi e contrari
arrúbbia,
atzotalimba,
batalimba,
colalati,
pigalati,
pitziculosa,
ratalimba,
rúgia,
tintaruja
Terminologia scientifica
rba, Rubia peregrina
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
garance sauvage
Inglese
madder
Spagnolo
rubia
Italiano
róbbia selvàtica
Tedesco
Färberröte.