Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

eremíre , vrb Definitzione arestare, nau de logu lassau in abbandhonu, chentza contivigiau, o de unu buschedu Sinònimos e contràrios abriare, aferare, agrestare, imbastardai, imburdiri Tradutziones Frantzesu rendre sauvage Ingresu to make wild Ispagnolu yermar Italianu inselvatichire Tedescu verwildern.

fèra , nf: vera Definitzione totu is animales de sartu chi creschent desesi, arestes, de dónnia genia; animale areste mannu de tímere Maneras de nàrrere csn: assoladu che fera = solu deunudotu, sentza de cumpàngios nudha; fera russa = animales arestes mannos; feras de canali = su fedu de su capidógliu Frases in custa catza mortale so una fera inzerriada ◊ sas feras sunt bene afufadas e no essint a pizu ◊ sos canes ant pesadu sa fera ◊ sunt unos contra a sos àteros a zisa de sas feras piús arestes ◊ cussu est solu che fera ◊ si sunt intanados che a sas feras Sambenados e Provèrbios smb: Fera Tradutziones Frantzesu faune sauvage Ingresu wildlife Ispagnolu fauna Italianu fàuna selvàtica, selvaggina Tedescu Wild.

fusighítu , nm Definitzione rosa de ladhérighe, de margiani Sinònimos e contràrios arrolàriu, arrosabburda, badherinu, pibirillò, rosagadhina, rosagràbina, tutussi Terminologia iscientìfica rbl, Rosa canina Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rose sauvage Ingresu brier-rose Ispagnolu rosal silvestre, escaramujo Italianu rosa selvàtica Tedescu Hundsrose.

guréu , nm Definitzione (g. de campu) de totu is cardos, cussu chi prus si assimbígiat a sa cranciofa, bonu meda po alimentu siat sa crosta (po su prus) e siat su cambu e sa conca o pubúntzula; dhu narant fintzes a sa cranciofa, po su fundhu / is gureus = is cardalis, is campos postos a cranciofa Sinònimos e contràrios bardueru, cardueru*, cardugureu / canciofa Frases papaiat pane e gureu o limporra ◊ si arràngiat a bivi bendendu mungetas, gureu de sartu, canciofa ◊ su gureu est puncendu o est giai apillonau? 2. candu fia istudenti andau a acuai su gureu ◊ tengu unu cungiau postu a gureu po canciofa Terminologia iscientìfica rbz, Cynara cardunculus ssp. cardunculus Tradutziones Frantzesu artichaut sauvage Ingresu artichoke Ispagnolu alcachofa, cardo Italianu carciòfo selvàtico Tedescu Artischocke, Kardone.

lànsana, lànsara , nf: làntzana, làscina, lassa, làssana Definitzione est una genia de càule areste, coment'e ambulartza, ma faet prus isvilupu, a fògias prus mannas, e no s'ingollet po papare Sinònimos e contràrios àntzala, cabiscu, caulina, chimedha, masaocu, pirisca Frases in sa luzana cana bi faghet meda sa làscina Terminologia iscientìfica rba, Moricandia arvensis Ètimu ltn. lapsana Tradutziones Frantzesu moutarde sauvage (sénevé) Ingresu mustard Ispagnolu collejón Italianu sènape selvàtica Tedescu wilde Senf.

nabrèdha , nf: nabrighedha, narbedha, narbighedha, navrighedha, nerbaghedha, nerbedha Definitzione genias de erba a fògias ladas largas, bonas fintzes po cura, in su frore sèberant coment'e unu butonedhu bonu a papare chi narant panemundhu, paneoro, panecau, panedha Sinònimos e contràrios mafra, màrmara, marmarutza, narba, narbutza, palmutza Frases sa narbedha a impacus fait a dha pònniri a is guronis ca dhus fait isciopai, ndi essit sa matéria e sanant Terminologia iscientìfica rbc, Malva parviflora, M. sylvestris Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu mauve sauvage Ingresu mallow Ispagnolu malvilla menor, malva Italianu malvina, malva selvàtica Tedescu Malve, wilde Malve.

napòni 1 , nm Definitzione napa o napu areste, genia de raba o cauledhu areste ogiosu Sinònimos e contràrios cabiscu, caulina, lànsana, pirisca Terminologia iscientìfica rba, Brassica rapa Tradutziones Frantzesu rave sauvage, colza Ingresu bird-rape Ispagnolu colza Italianu rapa selvàtica, còlza Tedescu Raps, Rübsamen, Rübsen.

palmútza , nf: parmúgia, parmutza, prammutza Definitzione genias de erba a fògias ladas largas tundhatzas, bonas fintzes po cura, faent una genia de butonedhu bonu a papare chi narant panemundhu, paneoro, panedha / abba de p. = decotu de prammutza Sinònimos e contràrios mafra, màrmara, marmarutza, nabredha, narbutza, narba, parmaredha / cdh. palmúcia Terminologia iscientìfica rbc, Malva parviflora, M. sylvestris Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu mauve sauvage Ingresu mallow Ispagnolu malvilla, malva Italianu malvina, malva selvàtica Tedescu wilde Malve.

piàstu , nm: piraltu, pirastru, pirastu Definitzione mata totu ispinosa (a ispinas grussas e longas) e frutu (upm) areste, una genia de pira pitichedhedha tundhita e asciuta, pedrosa (faet a dha papare candho est fata, unu pagu in colore de castàngia, a matza niedha, ca cherfa arreschet in su gúturu): est sa linna chi s'innestat a pira / favedhare a pirastru piriferchi = a brétiu Sinònimos e contràrios piredhu / pirastrolu, piroi Frases si si che sicat cussa inferchidura restas unu pirastru ismutzurradu! (Cubeddu)◊ lea una cuba de chelcu o de piraltu: si la pienas de binu gualtu mantenet su difetu fin'a moltu (Piras) 2. no apubu nudha, sa vista mi est cumentzendi a mancai: su nai ca portau is ogus che pirastu de monti! ◊ su pirastru est una frútora obescosa ◊ su pirastru como est cherfu, birde che a sa prunischedha Sambenados e Provèrbios smb: Pirastru, Pirastu Terminologia iscientìfica mt, Pyrus spinosa Ètimu ltn. pirastru(m) Tradutziones Frantzesu poirier sauvage Ingresu wild pear (tree) Ispagnolu peral silvestre Italianu perastro Tedescu Holzbirne.

pirísca, pirísche, piríschia , nf Definitzione una genia de càule areste Sinònimos e contràrios àntzala, cabiscu, caulina, chimedha, lànsana, masaocu Terminologia iscientìfica rba, Moricandia arvensis Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu moutarde sauvage Ingresu charlock Ispagnolu mostaza Italianu sènape selvàtica Tedescu Wandzwecke.

sorigèdha , nf: ciorisedha, sorixedha Definitzione genia de erba (e su frutu puru) bona po fàere tinta orrúbia, tinta de sorixedha, po tínghere orrobba o fintzes àteru Sinònimos e contràrios arrúbbia, atzotalimba, batalimba, colalati, pigalati, pitziculosa, ratalimba, rúgia, tintaruja Terminologia iscientìfica rba, Rubia peregrina Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu garance sauvage Ingresu madder Ispagnolu rubia Italianu róbbia selvàtica Tedescu Färberröte.