addelantài, addelantàre , vrb: addelentare,
adelantai,
adelantare,
adelentare,
atelentare Definizione
crèschere is benes, s'interessu, fàere àteru interessu
Sinonimi e contrari
assusai,
errichire,
mediare,
mezorare
2.
Nicolau cunfessore in isciéntzias addelantadu sos fideles amparade!
Etimo
spn.
adelentar
Traduzioni
Francese
accroître ses biens
Inglese
to encrease one’s possessions
Spagnolo
incrementar los bienes
Italiano
incrementare i pròpri bèni,
gli avéri
Tedesco
vermehren.
afedài, afedàre , vrb: fedare* Definizione
fàere fedu, fígios; pesare animales a séberu; foedhandho de animales, fintzes betare su fedu (angiones, crabitos) a súere a is mamas
Sinonimi e contrari
afigiare,
agnare,
fizolare
/
arratzare
/
achisciare
Frasi
custa mallora gei afedat: est fintzas acanta de angiai! ◊ si mullint is pegus chi ant afedau
2.
semus afedendhe sa robba
Terminologia scientifica
vda
Traduzioni
Francese
mettre bas,
faire ses petits (animaux)
Inglese
to litter
Spagnolo
parir
Italiano
figliare
Tedesco
Junge werfen.
agnàre , vrb: angiai,
angiari 1,
antzare,
anzare Definizione
su fàere is fígios, nau de is animales: solu unu pagu a brulla o a befa si narat de sa fémina / anzare a croba = fàere duos fedos
Sinonimi e contrari
afedai
Frasi
sas berbeghes in custos meses de santandria e nadale sunt anzendhe ◊ inuve est su pudhéricu chi at antzatu s'ebba? ◊ tenit duas brebeis acanta de angiai
2.
is marxanis apostant is angionedhus apena angiaus
Etimo
ltn.
*agniare
Traduzioni
Francese
mettre bas,
faire ses petits,
agneler
Inglese
to litter
Spagnolo
parir
Italiano
figliare
Tedesco
Junge werfen.
assannài , vrb: assannare,
assannari,
sannare Definizione
addentigare, mossigare cun is sannas
Sinonimi e contrari
issanniare,
istrinnigare,
mossigare
Etimo
itl.
assannare
Traduzioni
Francese
saisir entre ses crocs
Inglese
to savage
Spagnolo
morder
Italiano
azzannare
Tedesco
beißen.
avacàre , vrb: avocare 1 Definizione
finire o serrare s'annu de iscola, cumenciare is vacàntzias
Frasi
s'annu sos iscolanos l'avocant in su mese de làmpadas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
prendre ses vacances
Inglese
to take holiday
Spagnolo
tener las vacaciones
Italiano
prènder le vacanze
Tedesco
Urlaub nehmen.
ismarrutzàre , vrb Definizione
bogare marrúcias, fàere is dentes de late ma fintzes su dhas pèrdere
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
faire ses dents
Inglese
to teethe
Spagnolo
dentar
Italiano
indentare
Tedesco
zahnen.
rasàre , vrb: arrasai*,
resai,
resare Definizione
nàrrere s'arresu, is pregadorias
Sinonimi e contrari
precare
Frasi
est rasendhe su rosàriu ◊ is paras resint s'ofítziu e cantint in su coru! ◊ ant rasadu tota sa missa
Traduzioni
Francese
dire ses prières
Inglese
to say one's prayer
Spagnolo
rezar
Italiano
recitare le preghière
Tedesco
beten.
smendài , vrb: ismendhare* Definizione
pònnere arrimédiu, iscontare, pagare su male fatu, is pecaos
Sinonimi e contrari
mendhare,
corrígiri
Traduzioni
Francese
corriger,
faire amende de ses péchés
Inglese
to mend one's pities
Spagnolo
enmendar
Italiano
emendare i peccati
Tedesco
büßen.
súas , agt, prn Definizione
agt. e prn. pl. f. de 3ˆ persona sing. chi inditat possessu, apartenéntzia a issa, a isse
Frasi
Nanni est lassandhosi is poesias suas e fintzes is contos ◊ issu est sempri prontu a difendi is perdas suas e a non si lassai ponni salia in su nasu ◊ a minore fia sempre fatu de babbu impreadu in sas fainas suas ◊ Maria at ingendrau in sas intragnas suas a Gesús fígiu de Deus
Traduzioni
Francese
ses,
les siennes
Inglese
her (his)
Spagnolo
sus,
suyas
Italiano
sue,
le sue
Tedesco
seine,
ihre.
súos , agt, prn pl: suus Definizione
chi (sos chi, totu sos chi) funt o apartenent o pertocant a issu, a issa (3ˆ pers. sing.): acumpàngiat númenes mascos plurales e si ponet sèmpere apustis che a totu is possessivos; coment'e prn. pigat sèmpere s'art. is/sos; foedhandho de gente, coment'e prn. sos suos funt is de domo, is de sa famíglia, o fintzes totu cudhos chi funt a sa parte sua (de ccn.)
Frasi
nci at postu is óminis suus po si assegurai su controllu de unu logu aici importanti ◊ fiat bellu su colori de is ogus suus ◊ mai isse at pedidu azudu pro sos bisonzos suos ◊ onzunu depet istare in càncaros suos, chentza si che imbarrigare subra de àtere
2.
su mastru fit interroghendhe sos suos ◊ custus funt is contus tuus: intendeus is suus!
3.
a chie mi at criticadu li àuguro chi sos suos li fetant su chi sos mios ant fatu a mie!
Etimo
ltn.
suus
Traduzioni
Francese
ses,
les siens
Inglese
his (her,
its)
Spagnolo
sus,
los suyos
Italiano
suòi,
i suòi
Tedesco
seine,
ihre.