atracàe, atracài , vrb Definizione
sodigare, giare a pitzu, betare manos a unu a trampa candho no si dh’ibertat
Sinonimi e contrari
atacai,
atrapare 1
Frasi
a cussa fémina dh'enta atracada in tali logu e furau ndi dh'enta s'oraria ◊ peronòspera e pesta niedha funt atracandu sa sarmenta, e àteras pestas prus malas funt atracandu sa limba nostra! (G.C.Mameli)
Traduzioni
Francese
attaquer,
surprendre qqn. par la ruse
Inglese
to catch by fraud
Spagnolo
atracar
Italiano
assalire,
sorprèndere con inganno
Tedesco
überfallen,
erwischen.
scollíri, scòlliri , vrb: isculli,
sculliri Definizione
assaborire calecuna cosa, àere calecunu indítziu, su ndhe ischire o leare oru, bíere, fintzes sodigare o agatare a unu faendho dannu, in farta
Sinonimi e contrari
assabèschere,
assebeltare,
bodhiri,
cumprèndhere,
iscobèrrere
/
segudare,
sejare
Frasi
dhu pregontànt po dhi podi scolliri calincunu fuedhu mali nau ◊ iant mandau unus cantus bugonis po dhu scolliri s'isbàgliu chi fiat chistionendu ◊ dh'iant betiu una fémina cojada, scollia cun d-un'atru ◊ chini truessat in su mali torrat ódia a sa luxi e no si ponit in sa luxi poita no siant scollias is òperas suas (Ev.)◊ apu sculliu aundi est chi fait s'ou sa pudha nosta ◊ apu sculliu is afatallus tuus!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
surprendre,
découvrir
Inglese
to catch,
to discover
Spagnolo
sorprender,
descubrir
Italiano
sorprèndere,
scoprire
Tedesco
überraschen,
entdecken.
sejàre , vrb Definizione
agatare, mescamente portare a ogu e agatare faendho dannu o male
Sinonimi e contrari
acometare,
aggreghestare,
assitiai,
segudare,
sichire,
sodigai
/
acatare,
inseae
Frasi
su bandhiu l'ant sejau iscorjandhe un'ochisorju ◊ aiat irballau no ca aiat furau ma ca si fit fatu sejare ◊ no amus acatau a nemos e mancu trata amus sejau ◊ e chirca chirca, lu sejat chin sa gama in d-unu campu de irbutu
2.
in butzaca no fipo reséssitu a sejare s'iscatuledha de sos luminos ◊ nessune est reséssitu a sichire su funnu de sa miniera, mancu sa via chi aiant ligatu unu contone a totu sos cànnaos e sas socas sejatas in bidha
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
suivre,
talloner,
surprendre
Inglese
to catch,
to shadow
Spagnolo
seguir,
pillar
Italiano
pedinare,
sorprèndere
Tedesco
beschatten,
überraschen.
sichíre , vrb: sighie,
sighire,
sighiri,
sigire,
sigiri,
sijire Definizione
andhare a innanti faendho ccn. cosa cumenciada, durare in su tempus; andhare o cúrrere aifatu e lòmpere a ue un’àteru est andhau o est andhandho; lòmpere a un’arresurtau; agatare a unu asuba de su fatu, faendho unu dannu; si narat fintzes po andhare aifatu de una régula o de cosa pigada po ghia / pps. sichiu, sighidu; sighindhe = itl. di séguito
Sinonimi e contrari
insighiri,
segudare,
sensare,
síghere,
sodigai,
tènnere
| ctr.
firmai,
sensai,
tasire
Modi di dire
csn:
sighire, sighire a + vrb. inf. = itl. riprèndere a + vrb. inf.; èssere a sighi sighi = a su tene tene, a punta a lòmpere a tènnere a ccn. o carchi cosa; èssere malu a sighire (nadu de ccn.)= chi est difítzile mannu a lu buscare, chi pro l'agatare tocat de lu chircare a tantas bias, chi de is fainas chi tenit a meda ndi lassat a cò; sighire una faina, unu triballu = fàgherelu, agabbàrelu, achipire; sighibbila!, sighidebbila! = sighi, sighei de aici!; sighire s'ormina = andhare ifatu de s'ormina; sighiri su cuntzillu, su parri de ccn. = iscurtare, fàghere comente cossizat; lu sighit su sole (nadu de cosa prantada) = su sole li assutat sas raighinas, che lu sicat ca zughet paga terra; èssere malu a sighire (nadu de unu)= chi no faghet a ndhe fàghere fine de una faina, de un'óbbrigu, chi promitit e no muntenet, chi tirat acoa cun arreghèscias; sighire sas códias, sas trassas, sa malíssia de ccn. = agatarebbilas, bincherebbilas
Frasi
si su laore sighit gasi ocannu s'erricheus!◊ nachi Bodale s'intendhiat male: sighidu li at o passadu li est? ◊ préigant sa paghe e sighint a gherrare! ◊ fit proindhe, pariat chi sighiat ma at sessadu ◊ sighi a fàghere sa faina, no arrimes! ◊ su crapitu sichiat a melare ◊ sa morte apo a giamare si sighis a mi ofèndhere! ◊ custu triballu deo ti lu comintzo e tue sighis ◊ paria istrangugliadu: Gesummaria si mi fit sighidu gai!…◊ s'impresa est sighindhe a triballare apustis de sas férias ◊ sa maista iat fatu tzerriare a iscola sa mama de mammai po dhi nàrrere a dha fàere sighire a istudiare
2.
so tucadu apustis sou, ma caminendhe lestru l'apo sighidu ◊ candu as pentzau mai a festa, tui, o fradi miu sighiu che fera?! ◊ currit totu e no si sighit mai ◊ sa betzesa mi est sighindhe! ◊ si funt fuius coment'e su bentu e immoi a dhus sighiri est unu fuedhu!…◊ nosu cumenciaus a movi: coidai a sigiri! ◊ sos annos, malasorte!, mi ant sighidu e no ndhe poto leare sa sedha (A.Casula)◊ si tuco prima, bois ndhe sighides ◊ ghirendhe a bidha nos at sighidu s'abba e ifustu nos at
3.
e chie lu sighit custu muradore? promitit sempre ma no benit mai! ◊ istat a s'inghíria inghíria ma de triballu no ndhe sighit ◊ no lu poto sighire a ndhe li tirare su dépidu: candho mi bogat iscusas, candho si cuat! ◊ de custas piciochedhas no fait a ndi sighí una: a chini tenit de fai custu, a chini de fai cudhu e no ndi benit manc'una! ◊ sa cosa chi mànigo no la poto sighire cun sas pagas dentes chi zuto ◊ prantachela in fundhu, cussa cosa, ca sinono la sighit su sole
4.
sighi costante s'istiga segura de s'arte! (P.Casu)◊ una borta apo sijiu s'erriu ci ni essiat dae su padente ◊ una borta apo sijiu s'istrada ci barigat dereta muru muru
5.
si sentza mi mòrrere agguanto, a sa sorte li sigo sas códias (Limbudu)◊ bi lis sigo deo sa malíscia! ◊ a mie aiat chérfidu a babbu, ca bi l'aia sighida deo sa mandronia, a fuste! ◊ su cane sighit sas trassas a mariane ◊ fit a sighi sighi cun sos carabbineris
Traduzioni
Francese
continuer,
persister,
rattraper,
surprendre
Inglese
to continue,
to persist,
to reach,
to catch
Spagnolo
seguir,
alcanzar
Italiano
continuare,
proseguire,
persìstere,
raggiùngere,
sorprèndere
Tedesco
fortsetzen,
fortführen,
andauern,
erreichen,
überraschen.
tzapàre 1 , vrb: aciapai* Definizione
agatare cosa comente podet capitare o fintzes cricandho apostadamente, fintzes cassare
Sinonimi e contrari
acatare,
aciocai,
cassai,
furai,
segudare,
tènnere
/
abbrancai,
acafai,
afarrancae,
aferrai,
aggafai,
aggarrai,
agguantai,
collire
Frasi
nos semus tzapaos chin d-una gama manna ◊ tzapadu mi dh'as su chi no narat fàulas!…◊ as sizidu cussa veridade ma chene la tzapare
2.
ebbenemindhe ca ndhe cullies de bellu dinare si ndhe tzapaes meda e la bendhies, sa cosa!
3.
s'àbbile falat a tzapare carchi pudha o carchi anzone
Traduzioni
Francese
surprendre
Inglese
to find,
to catch
Spagnolo
encontrar,
sorprender
Italiano
trovare,
sorprèndere
Tedesco
finden,
ertappen.