ammatutzàre , vrb Definizione
fàere a mata, nau de matedu; bogare o segare is tupas aprontandho sa terra po dh'arare
Sinonimi e contrari
immatai,
innetiare,
irrascare,
ismatutzare,
ispatare,
matai,
scrachirai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
déboiser,
dégarnir un terrain des buissons
Inglese
to take bushs off
Spagnolo
podar,
desbrozar
Italiano
decespugliare
Tedesco
Gestrüpp entfernen.
annicrínu , agt, nm: annighinu,
annigrinu,
annixinu,
anníxinu Definizione
terra crua, nau de unu terrenu, chi o su chi est de meda (ma fintzes solu calecunu annu) chentza trebballau, chentza prenu, terrenu incruau; nau de animales, mescamente is boes, chi tenent un'annu
Sinonimi e contrari
annicrarju,
crodina,
cudrivu,
rodiu
Frasi
no tenzo boza de assulcare tancas annijinas ◊ sa terra in s'annighinu ndh'essit a làbidas, arendhe
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
friche,
terrain inculte
Inglese
uncultivated land
Spagnolo
baldío,
erial
Italiano
terréno a ripòso,
incólto
Tedesco
Ödland.
àra 1 , nf Definizione
su semenadu
Sinonimi e contrari
aracioni
Frasi
s'ara de cust'annu est andhada bene
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
terrain semé
Inglese
sown land
Spagnolo
sembrado
Italiano
seminato
Tedesco
Saatland.
carcinàrxu , nm Definizione
genia de terramíngiu chi paret crachina de cantu est biancu, ca dhue at càlciu meda, carcàriu
Terminologia scientifica
slg
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
terrain calcaire
Inglese
calcareous ground
Spagnolo
tierrablanca,
blanquizar
Italiano
terréno calcàreo
Tedesco
Kalkboden.
codinàrzu , nm: cudinarju,
cudinarzu,
cutinàgliu Definizione
logu de codina, inue si bogat codina
Sinonimi e contrari
rocàgliu
Frasi
in cussos cudinarzos de terra sútile in maju sos orzos sont zai cambiandhe colore
Terminologia scientifica
slg
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
terrain caillouteux
Inglese
stony ground
Spagnolo
suelo pedregoso
Italiano
terréno sassóso,
di arenària
Tedesco
steiniger Boden.
coilàrza, coilàtza , nf, nm: cubilarja,
cuilàglia,
cuilàrgia,
cuilarza,
cuilarzu,
cuilarxa,
cuilarxu,
cuilatza,
cuilaxa,
curiatza Definizione
tretu, logu inue totu a fúrriu si dhue faet o ant fatu acorru po bestiàmene, passiale, cuile, e fintzes sa mindha ue si ponet su cuile; logu alladamingiau, grassu ca dhue fut su cuile; coilarza est fintzes sa tana de su lèpere / fàghere cuilarza = pònnere bestiàmene a pàschere, a crocare, po ingrassare sa terra
Sinonimi e contrari
coibi,
pastoritzale
Frasi
cue est logu de pastoriu e de cuilarzos ◊ nche colaiat su tempus pulindhe sa cubilarja ◊ no t'ispundas atesu de cuilarxa ca cussu ti bolit ispitzulai! ◊ eus fatu s'abbisita de is cuilarxus de sa cussòrgia
Terminologia scientifica
pst
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
terrain où il y a des enceintes pour les animaux
Inglese
corral
Spagnolo
terreno donde hay apriscos
Italiano
terréno dóve insistono i recinti per il bestiame
Tedesco
Viehpferch.
crastàrvu, crastàrzu , nm Definizione
logu totu crastos, totu pedra
Sinonimi e contrari
crastatza,
pedraghe,
pedraju,
pedredu,
pedrera,
pedriaxu,
praicàrgiu,
razile,
talloraxu
Terminologia scientifica
slg
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
terrain pierreux
Inglese
stony ground
Spagnolo
pedregal
Italiano
terréno pietróso
Tedesco
steiniges Gelände.
egàdu , agt Definizione
nau de unu terrenu, chi est de annos meda chentza prenu, chentza trebballau
Sinonimi e contrari
annicrinu,
rodiu
Traduzioni
Francese
terrain inculte
Inglese
uncultivated land
Spagnolo
yermo
Italiano
terréno incólto
Tedesco
ungepflegtes oder unbebautes Grundstück.
frascàrzu , nm Definizione
logu prenu de matas, de matedu cracu (tupas e matas) in su logu; genia de fasche de naes arraspiosas mannas acapiadas in sa parte grussa po carrare cosa a tragadura
Sinonimi e contrari
crachi,
crachiredhu,
craxili,
fratale,
lita,
mateda,
stovina,
tuparzu,
tupedu
/
trazu
Frasi
ch'essit e chircat a cúcuru bàsciu intro de sa tanca, in mesu a su frascarzu, in donzi irrocadorzu e ispinarzu (G.Sini)
2.
sos massajos carrarzaiant su sèmene cun su frascarzu e solovraiant sas últimas chérvias
Terminologia scientifica
slg
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
terrain couvert d'arbres et de buissons
Inglese
scrub-land
Spagnolo
hojarasca
Italiano
frasconàia
Tedesco
Gezweig.
ispatàre , vrb: ispatzare 1 Definizione
illimpiare sa terra segandhondhe totu su matedu po dha prènnere, o fintzes segandhondhe s'erba; illimpiare, frobbire
Sinonimi e contrari
ammatutzare,
ilbratare,
immatai,
irrascare,
isputzucrare,
matai,
scrachirai
Frasi
su terrinu cheret ispatadu ca sa malesa no lassat crèschere àteru ◊ comintzeit a bogare coighina ispatendhe majas de chessa ◊ za mi est costadu ispatendhe rú e tetinosu pro pesare sos ozastros!…◊ tocat de ispatzare sos oros de s'irriu ◊ no mandhant un'operaju po ispatzare s'erba chi ch'est!
2.
ispatare sa corte de sa linna ◊ dàemi su frebbeucu a l'ispatare su nasu a su ninnu!
Traduzioni
Francese
déboiser,
dégarnir un terrain des buissons
Inglese
to clean,
to clear of the trees (bushes)
Spagnolo
rozar
Italiano
sbrattare,
disboscare,
decespugliare
Tedesco
abräumen,
abholzen.
ispatónzu , nm: ispatzóngiu Definizione
su ispatzare, illimpiamentu de una terra
Sinonimi e contrari
ilmatadura,
innetionzu,
ispatadura,
ispatzinzu,
isputzucronzu,
limpióngiu,
matadura
Frasi
in austu faia s'ispatzóngiu e in cabidanni su carríngiu (A.Barra)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
action de dégarnir un terrain des buisson
Inglese
clearing of the bushes
Spagnolo
desmonte
Italiano
decespugliaménto
Tedesco
Gestrüppentfernung.
pedràghe , nm, nf: pedriaghe,
perdaghe,
predache,
predaghe Definizione
logu totu pedra; pràdiche o pedra lada po cassare animales (margianes, pigiones, lèperes)/ parare unu p. pro tènnere puzones
Sinonimi e contrari
crastarzu,
pedrera,
pedriaxu,
praicàrgiu,
razile,
talloraxu
/
altana,
peàdiga 1,
pradera
Frasi
dogni ómine o fera, mavele o marraghe, dae dogni pedraghe, gridat sa protesta ◊ ruent che puzone in sa predache
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
terrain pierreux,
traquenard en pierre
Inglese
stony ground,
stone trap
Spagnolo
pedrisco,
losa
Italiano
pietràia,
schiàccia,
tràppola di piètra
Tedesco
steiniges Gelände,
Falle aus Steinen.
pedràju , nm: pedralzu,
pedràrgiu,
pedrarju,
pedrarzu,
predarju,
prediàrgiu,
pretàgliu,
pretarju Definizione
logu totu pedra
Sinonimi e contrari
crastarzu,
mogolàrgiu,
pedraghe,
pedriaxu,
praicàrgiu,
predàili,
razile,
talloraxu
Frasi
in cussos pedrajos bi at mudeju, ozastros, figumorisca ◊ in sos pedrarjos bi creschet sa tiria ◊ si l'ant àpita dae sa sicagna, ma sont paschenne in sos pretàglios
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
terrain rocheux,
terrain pierreux
Inglese
stony ground
Spagnolo
pedregal
Italiano
terréno roccióso,
pietràia
Tedesco
steiniges Gelände.
pedriàxu , nm: perdiarzu,
perdiaxu,
perdigàrgiu,
petriarju Definizione
logu totu perda, fintzes de orroca; perda etotu / acarrigiai perdiaxu = carrare pedra
Sinonimi e contrari
brechilaxu,
mogolàrgiu,
pedraghe,
pedraju*,
pedralla,
pedredu,
pedrera,
predàili,
taparatzu
Frasi
at semingiau su trigu in su perdiaxu ma calincunu granu est arrutu in terrenu bonu ◊ in custu perdiaxu no nci crescit nudha
2.
s'alluvioni nci at tirau is domus e is chi at lassau dhas at prenas de àcua, ludu e pedriaxu portau de monti
Traduzioni
Francese
terrain pierreux
Inglese
stony ground
Spagnolo
pedregal
Italiano
pietràia
Tedesco
steiniges Gelände,
Steinhaufen.
praicàrgiu, praicàrzu , nm: praigarzu Definizione
logu totu pràicas, totu pedras ladas
Sinonimi e contrari
crastarzu,
pedraju,
razile,
talloraxu
Terminologia scientifica
slg
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
terrain pierreux
Inglese
stony ground
Spagnolo
pedregal
Italiano
pietràia
Tedesco
steiniges Gelände.
rodíu , nm, agt: rotiu,
rudiu,
rúdiu,
rutiu Definizione
terra crua, annigrina, de annos meda chentza trebballada
Sinonimi e contrari
annicrinu,
arestadu,
arrudiau,
egadu
Frasi
fint faedhendhe de rodiu e de bidustu ◊ in sos golleis be sont sos rudios e in sos sétiles sas terras araas (L.Loi)◊ sa Sardigna tandho fit coment'e una terra vírgine, o rutia ◊ custu terrinu fit rudiu ot'annos, ma ocannu l'apo prenu
2.
custas sunt terras rodias ◊ fizu meu fit beranilendhe sa terra rotia, preparendhe sas tulas pro s'atunzu ◊ che massaju chi, rutiu e lanzu barvatu at bortuladu a die intreu, de su sole bramaiat s'ocasu
3.
rutias torrant d'atunzu sas malinconias (T.Rubattu)
Cognomi e Proverbi
prb:
a terra rutia sèmenala a su chi bi essit
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
terrain inculte
Inglese
waste land
Spagnolo
terreno inculto,
erial
Italiano
terréno incólto
Tedesco
unbebautes Grundstück.
sàssu 1 , nm Definizione
pedra lisa de erriu, de terramíngios fatos de inundhamentos; terra sàssina, codina, totu pedrighedha
Sinonimi e contrari
renatzu
Frasi
su sabbateri donat tres arrepicus de martedhu a sa sola e unu a sa perda ’e sassu chi tenit in coa coment'e un'incúdina
Etimo
ltn.
saxum
Traduzioni
Francese
sablon,
terrain alluvial
Inglese
sandy soil,
coarse sand
Spagnolo
sablón,
terreno de aluvión
Italiano
sabbióne,
terréno alluvionale
Tedesco
Geröll,
Schwemmlandboden.
semenéri , nm: semenériu,
semmenériu,
siminériu Definizione
logu o terrenu a semenare laores (a logos fintzes su tempus de semenare)/ ammanitzare su semenériu = dolare sas terras de agrile dai su restuju, dai su matedu, limpiai sa terra po èssiri pronta a dh'arai torra
Sinonimi e contrari
semenedu
Frasi
a líminas de semenériu ammaniaiant un'andhàina de deghe metres de terra neta a manera de pòdere narvonare totu su logu chene perígulu
Etimo
itl.p
semineri
Traduzioni
Francese
terrain semé
Inglese
sowable land
Spagnolo
sembradío
Italiano
seminativo
Tedesco
Saatland.
tènta , nf Definizione
tanti de terrenu, de largària parívile, chi si pigat trebballandho (es. marrandho o arandho, arregollendho olia, messandho e àteru): a logos, fintzes possessu, orrugu de terrenu a bisura longa (corria de terra)
Sinonimi e contrari
ràglia,
teneca,
tula
Modi di dire
csn:
leare sa t. = comintzare unu tretu largu cantu podet bastare pro unu o cantos sunt triballendhe a fiancu de pare; truncare sa t. = andhàreche a sa tenta de s'àteru a costazu; segadore de t. = messadore a manu de intro, a s'ala de su laore chentza messadu, su chi sestat sa tenta; fàghere una cosa a t. = totu pínniga, a pínnigu, chentza ndhe lassare nudha; bogai sa t. = fàghereche totu su tretu comintzadu; andai a tenta dereta = deretos, chentza fàghere a biraorba, ne a s'andhetorra; pigai, messai totu a una t. = leandho totu sa largúria de su trebballu; t. de orbaci = pannu, telu de o. comente essit de su telàrgiu a bisura de tenta
Frasi
no les sa tenta tropu larga, tzapendhe, ca petzi càtigas su chi faghes! ◊ apenas cumentzàt a orbesci seminàt sa tenta e atacàt a marrai ◊ is ispigadrixis depiant bodhiri s'ispiga e passai s'àcua a is messadoris in sa tenta ◊ si funt in medas sa tenta dha pigant prus larga
2.
nci seu artziau a monti a tenta dereta ◊ cussa narat una fàula infatu de s'àtera, nosu faeus biri ca dha creeus e issa sighit a tenta dereta ◊ s'abe si leat s'idatone a tenta chirchendhe sas àrbures
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bande de terrain qu’on peut travailler
Inglese
rope walk
Spagnolo
porción de terreno que se trabaja
Italiano
andana
Tedesco
Schwaden.
terrénu , agt, nm: terrinu,
tirrinu Definizione
de sa Terra; chi est o istat in terra, a paris a terra; tretu largu e longu de terra, terra de propiedade no tanti manna distinta cun làcanas, nau fintzes solu in su sensu de ispàtziu, logu coment'e pígiu de fora, de pitzu, de sa Terra
Sinonimi e contrari
terranzu
/
terra
/
cdh. tarrenu
Modi di dire
csn:
(nadu de cosa) esserebbei a terrinu cobertu = a meda, de che cuguzare su terrinu; ingulliresichelu su terrinu = isparèssiri de no dhu pòdiri agatai; terrinu friscu = terra russa in logu ue bi sumit abba, benatzu; terrinu de bogare = logu dortu de bogare a ràllia pro lu pòdere triballare
Frasi
sigomente est ómine terrenu, binchet o perdet, segundhu comente ◊ tra totu meses si pesat màgiu solu fioridu, mese su prus favoridu de sa terrina bellesa ◊ cun boghe prus che terrina cantemus in allegria!
2.
est un'aposentedhu terrenu ◊ Cristos est nàschidu in d-un'istalla terrena ◊ nosu tenestis domus terrenas
3.
est unu terrenu bonu po seminai a lori ◊ creit fostei ca is terrenus dhus iant a pagai po su chi ballint? ◊ alvatendhe so istadu cun bitelledhos in terrinos cruos ◊ cantu fiocat faghet bene ca intrat abba a su terrinu
4.
bi fit s'olia in terra a terrinu cobertu ◊ no lu podent agatare in logu: paret chi si che l'at ingullidu su terrinu…
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
terrain,
pièce de terre
Inglese
land
Spagnolo
terreno,
terreno,
campo pequeño
Italiano
terréno,
appezzaménto di tèrra,
suòlo
Tedesco
Boden,
Grundstück.