agúri , nf Definizione
sa timona de s'arau, sa punta chi intrat in s’ajone de su giuale / s'istampa inue in s'a. si intrat sa carícia o crabiga = incariciadroxu
Sinonimi e contrari
amburja,
bure*
Frasi
chini iscít si eus a torrai lea abbrancaus a is aguris, conca a terra?
Traduzioni
Francese
age
Inglese
beam (plough)
Spagnolo
cama
Italiano
bure
Tedesco
Pflugsterz.
ambúrja , nf Definizione
sa timona de s'arau, sa chi intrat in s’ajone de su giuale
Sinonimi e contrari
aguri,
bure
/
timona
Traduzioni
Francese
age
Inglese
beam (plough)
Spagnolo
cama
Italiano
bure
Tedesco
Pflugsterz.
anciànu , agt, nm: (an-ci-a-nu)
ansianu,
antzianu Definizione
chi o chie est intrau in tempus, chi che tenet annos meda
Sinonimi e contrari
béciu,
mannu
| ctr.
giòvanu,
pisedhu
2.
is ansianus bolint agiudu! ◊ un'ansianu comente faeis a nci dhu trangulai a logu gasi atesu?
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
âgé
Inglese
old (man)
Spagnolo
anciano,
viejo
Italiano
anziano
Tedesco
betagt,
Alte.
anníciu , agt, nm: annicru,
annígiu,
annígliu,
anniglu,
annigru,
annigu,
annirgu,
anniu,
annixu Definizione
porchedhu, vitellu, cuadhu, angione o àteru pegus de calecunu annu, passau s’annu
Sinonimi e contrari
annigrotu,
annorinedhu,
tentógliu
Frasi
s'anníciu est in sa giota, su crapitu est a brincos, in sa pinneta apedhat su catzedhu
2.
sunt pulpuzos de peta de porcu anniju pesadu a mannalitinu
Terminologia scientifica
anall
Etimo
ltn.
annic(u)lus
Traduzioni
Francese
animal de la ferme agé de deux ans
Inglese
one years old cattle
Spagnolo
añojo
Italiano
annìcolo
Tedesco
einjähriges Tier.
edàde, edàdi , nf: erari Definizione
su tempus de sa vida de unu, is annos chi tenet
Sinonimi e contrari
tempus
Frasi
totu su chi amus fatu in pitzinnia, como chi intrados semus in edade, nos paret oro de prima calidade! ◊ s'edade mia avantzada est aggravada de unu male puru ◊ candu femmu dèu a s'edadi tua prus de su coràgiu fut sa timoria! (Urru)◊ candho eo fia de s'edade tua no ischia cantare che a tie (Cubeddu)
Etimo
ltn.
aetate(m)
Traduzioni
Francese
âge
Inglese
age
Spagnolo
edad
Italiano
età
Tedesco
Alter,
Lebensalter.
fedàle, fedàli , agt, nm: avedali,
etale,
fetale Definizione
chi o chie tenet su matessi tempus, de annos, est de su matessi fedu
Sinonimi e contrari
avedu
/
cdh. fidali
Frasi
custos duos sunt fedales ca sunt nàschidos su matessi annu ◊ iat bitu is fedalis pigandu a su cúcuru de sa Serra ◊ cussus funt fedalis suus, mascus e féminas ◊ isse at ammoradu chin d-una fedale
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
du même âge
Inglese
contemporary,
same age
Spagnolo
coetáneo
Italiano
coetàneo
Tedesco
gleichaltrig,
Altersgenosse.
magiòre, magiòri , agt, nm: majore,
majori,
mazore,
mezore Definizione
chi est prus mannu, fintzes de prus importu po calecuna cosa; persona manna, prus antziana, genia de autoridade
Sinonimi e contrari
| ctr.
minore
Modi di dire
csn:
carrela mazore = arruga maista, s'arruga prus manna de sa bidha, pruscatotu un'arruga de aintru, de mesu; majore de pardu = bàrdia de su cumonale
Frasi
in crésia dh'at fatu acostai a s'artari magiori ◊ a sas úndhighi bi est sa missa mazore ◊ is isposos si addorant ananti de s'artare magiore e cumènciat sa missa
2.
a sos mazores usa su rispetu e cun sos cumpanzos tuos no ti brighes!
Cognomi e Proverbi
smb:
Maiore, Majore, Mayore
/
prb:
chie dae prudhedu at a èssere trabbucadore mancu a cadhu mazore lassat de trabbucare
Etimo
ltn.
maiore(m)
Traduzioni
Francese
plus grand,
plus âgé,
aîné,
majeur
Inglese
major,
senior,
the eldest,
greater
Spagnolo
mayor
Italiano
maggióre
Tedesco
Adj.: größer (Komp.),
größte (Sup.),
älter (Komp.),
älteste (Sup.),
bedeutendste (Sup.)
sèneche , nm, agt: sèneghe Definizione
chie o chi est mannu de tempus (si narat de gente, ma fintzes de animale); chi est persona de giudu, giuditziosa, atinada
Sinonimi e contrari
ancianu,
béciu
/
acabadu,
benatinau,
sàbiu
Frasi
fit unu sèneche canudu chin sa berrita semper in codhu in istiu e in iberru
Cognomi e Proverbi
smb:
Seneghe
Etimo
ltn.
senex, senece
Traduzioni
Francese
âgé
Inglese
aged
Spagnolo
entrado en años
Italiano
attempato
Tedesco
bejahrt.
timòna, timòne , nf, nm: timoni Definizione
in is araos, genia de istanga o canna de linna, longa e forte, chi andhat de sa dentale (o isteva) fintzes a su giuale inue intrat e arreschet (in s'ajone) po pòdere tirare s'arau; (sèmpere nm.), in is naves a parte de pupa, petzu de linna ladu postu a manera de dhu pòdere mòvere po ghiare su bastimentu: sa giae de su t., inue si aferrat su t. po dhu mòvere / inciariciadroxu = s'istampu inue in sa timona s'intrat sa carícia o crabiga po arrèschere in s'ajone
Sinonimi e contrari
aguri,
amburja,
bure
2.
at deretau su timone de sa nave a sa Sardigna
Etimo
ltn.
*timone(m)
Traduzioni
Francese
age,
gouvernail
Inglese
rudder
Spagnolo
timón
Italiano
timóne
Tedesco
Pflugbaum,
Ruder.