càlta , nf: carta,
cata 2 Definizione
paperi iscritu de documentu, lei o àteru (fintzes cuntratu); genia de cartonedhu a figuras e a números po giogare, po cricare de ingertare su benidore, po fàere fatúgios (min. cartita); paperi chi cun síngias, línias, colores e símbulos rapresentat o figurat su logu (terra, mare); su pl., is bandheras de crésia (de santos, de sócios) chi si ingollent po fàere sa crufessone / Carta de Logu = is leis de su Regnu de Arborea chi at postu innantis Marianu IV e apustis Leonora a úrtimos de su 1300 (fortzis su 1392); c. de identidade = documentu chi giaet s’autoridade púbbrica cun totu is piessignos e sa fotografia chi distinghent a unu
Sinonimi e contrari
dochimentu
/
cartina 1
/
ghione
Modi di dire
csn:
is mertzas de is cartas sunt: orus, cupas, bastus e ispadas; pònnere sas cartas (in crésia)= fàghere sas prubbicatas, avisu chi duos si depent isposare; fàghere, meschiare, minare, giogulare, cupare o irgupare, dare o betare sas cartas; fàghere sas cartas a unu (su chi faint is brúscius)= ghetai e lígiri is cartas po biri su chi narant de su tempus benideru de unu o po isciri àteru; èssiri a carta pérdia = a barca pérdia, in dificurtade manna de no ndhe pòdere essire; bia sa carta mabi tallada… = bida sa capa male sestada… bidindhe sa cosa andhendhe própiu male…; servire a carta = fàghere unu cuntratu pro dóighi annos (a c. intrea) a serbire cun ccn.; fai carta = obbrigàresi cun iscritura; fàghere a sas primas bàtoro cartas = brigare deretu, èssere letranghigurtzu, learesila pro nudha, chèrrerendhe s'iscusa pro brigare
Frasi
sa carta mia cantat in cannedhu ◊ sa Carta de Logu est unu monumentu de sa tzivilidade sarda ◊ de una cosa de nudha ndi at fatu una carta norara! ◊ pro sa nàschida de su pitzinnu apo frimmadu sas cartas in Comunu
2.
sos betzos sunt gioghendhe a caltas ◊ est gioghendi a cartas cun is amigus ◊ lassadhu andai in cartas de dimóniu! ◊ sa majarza li at fatu sas cartas a bídere si aiat fortuna
3.
is féminas funt andendi a pigai is cartas po bessí in prucessioni
4.
navighendhe velotze che galera no fit bisonzu de zugher sa carta
5.
pariat a carta pérdia, candu si est ammaladiau ◊ candu a s'improvisu nd'est essiu Gesús, is Fariseus si funt bius a carta pérdia
6.
una parte de sos ómines suos fint teracos a carta intrea pro dóighi annos
Cognomi e Proverbi
smb:
Carta
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
papier,
carte
Inglese
paper,
card
Spagnolo
papel,
carta
Italiano
carta
Tedesco
Dokumente,
Karte.
cartabbullàda , nf Definizione
fógliu de paperi cun valore legale, paperi bullau
Frasi
sa paràula mia est prus de testamentu fatu in cartabbullada!
Traduzioni
Francese
papier timbré
Inglese
stamped paper
Spagnolo
papel sellado
Italiano
cartabollata
Tedesco
Stempelpapier.
cartavetràda , nf Definizione
genia de paperi fatu arrasposu a una parte po allisare linna passandhodhu a frigadura
Traduzioni
Francese
papier de verre
Inglese
glasspaper
Spagnolo
papel de lija
Italiano
carta vetrata
Tedesco
Glaspapier.
cartièra , nf Definizione
fràbbica ue faent su paperi
Traduzioni
Francese
papeterie
Inglese
paper-mill
Spagnolo
fábrica de papel
Italiano
cartièra
Tedesco
Papierfabrik.
càssu 1 , agt Definizione
chi no tenet valore o bàlida, chi no contat nudha, nau de unu paperi, de unu documentu
Sinonimi e contrari
lullu 1
Frasi
de custas cosas ndhe faghimus contu cassu
Etimo
itl.
casso
Traduzioni
Francese
nul
Inglese
null
Spagnolo
papel mojado
Italiano
nullo
Tedesco
ungültig,
wertlos.
figúra , nf: fregura,
frigura,
friura Definizione
css. cosa chi si potzat bíere cunsiderada coment'e tratos prus importantes, mescamente coment’e disegnu de pòdere connòschere ite est o ite bolet arrapresentare; arresurtau de unu cumportamentu o fintzes su chi podet pàrrere una cosa in cara de àtere o cun àtere, nau mescamente in sensu bonu (sinono si depet precisare)
Sinonimi e contrari
cona,
folma,
immàgini
Modi di dire
csn:
pònnere, no pònnere figura in carchi cosa = pònnere cabu, no pònnere cabu a carchi cosa, fàghere, no fàghere contu de carchi cosa; ómini de figura lègia = ómine feu; frigura giométrica = frigura de forma pertzisa de longària, largúria e/o de artúria de ndhe pòdere medire sa mannària cun fatzilidade; no dh'agguanto sa figura! = no dhu potzu biri!; oi in figura e cras in sepultura = a mòrrere za si faghet impresse!
Frasi
su triàngulu est una figura prana a tres àngulos e tres latos ◊ custa figura inditat sa essida da'inoghe
2.
gei seus segurus in custa vida…: oi in figura e cras in sepultura! ◊ no mi paret piús cudhu colore: o tue as cambiadu de figura o non giuas e ti as postu procura!
3.
fit piciocone trízile e, bene sestadu e bestidu a festa, sa freguredha sua la faghiat ◊ si ti ponias a triballare, cantu chi ses ammandronadu, faghias menzus frigura! ◊ cussa est cosa metzana e de frigura no ndhe faghet
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
silhouette,
illustration,
figure
Inglese
figure
Spagnolo
figura,
buenmal papel
Italiano
figura
Tedesco
Form,
Gestalt,
Figur.
pabilàza , nf: paperalla,
paperaza,
papiralla Definizione
paperis, fòglios de paperi (si narat fintzes unu pagu a disprétziu o po paperis bècios)
Sinonimi e contrari
pabilàmine,
paperàciu,
paperàmini
Frasi
sa genti de campagna est pagu avesa a sa pinna e a is paperallas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
paperasse,
vieux papier
Inglese
heap of papers
Spagnolo
papel,
papelorio
Italiano
scartòffie,
cartàccia
Tedesco
Papiere,
Altpapier,
Wisch.
pabílu , nm: pabiru,
papilu,
papiru Definizione
fógliu de pasta de linna de diferente grussària, mannària e calidade segundhu s'impreu chi depet tènnere; iscritura cun valore de documentu / calidades de p.: de istratzu (genia de paperi grussu po imbodhigare cosa de butega, de colore unu pagu grogo), de iscríere, de pacos, de giornale, de forru (a pònnere in lamas cun cosa coendho in su forru)
Sinonimi e contrari
paperi
/
dochimentu
Modi di dire
csn:
fàghere p., in p. = iscríere unu dochimentu cun valore legale (es. pro lassare siendha a unu); pònnere sos papiros in crésia = fàghere sas prubbicatas
Frasi
ca non bi aviat luna allughiant papiru chin luminos ◊ at ispartu sa lughe de sa mente in fòglios de pabiru pro su sardu ◊ custu pabilu apo comporadu pro ti lu mandhare iscritu ◊ ndh’est ruta una rundhinedha mulinendhe che pabilu ◊ sa merce est totu pabilu: vinti grammos de bullitas las bendhet pro mesu chilu!
2.
ant giambadu e fatu l'ant in pabilu: cudhu de li dare s'alveghe, s'àteru de li dare sos canes ◊ si gruxeit subra de sos papiros in chirca de un'istória fea a trumbullada (F.Masala)
Etimo
ltn.
papyrus
Traduzioni
Francese
papier
Inglese
paper
Spagnolo
papel
Italiano
carta
Tedesco
Papier.
pabiristràtza , nm: paperestràciu Definizione
paperi béciu, bonu po ndhe torrare a fàere àteru nou
Sinonimi e contrari
ttrs. pabiristratza
Traduzioni
Francese
vieux papier
Inglese
wastepaper
Spagnolo
papel viejo
Italiano
cartastràccia
Tedesco
Makulatur.
papéri , nm Definizione
fógliu fine de pasta de linna de diferente grussària, mannària e calidade segundhu s'impreu chi depet tènnere; iscritura cun valore de documentu / calidades de p.: aciuposu, de iscríere, de pacos, de seda (finedhedhu: itl. carta velina), de pàgia (grussu, de colore grogo)
Sinonimi e contrari
pabilu
/
atu,
dochimentu
Modi di dire
csn:
paperi de bullu = carta bullada; paperi de cómudu = pabilu a frobbire candho si andhat de su corpus, itl. carta igienica; bíviri in su p. de seda = chentza dificurtade peruna, bene meda, contivizadu
Frasi
abbàida si mi agatas unu cantu de paperi po alluminzare su fogu! ◊ su turronaju pigat is turrones e dhos imbódhigat in paperi de pàgia
2.
paperi cantat e língua càlliat ◊ at fatu su cuntratu a paperi bullau
Etimo
ctl.
paper
Traduzioni
Francese
papier
Inglese
paper
Spagnolo
papel
Italiano
carta
Tedesco
Papier.
volantínu , nm: bolantinu Definizione
fógliu de paperi a solu, iscàbulu, cun cosa iscrita, chi si giaet in giru a sa gente po avisare, informare, combidare a calecuna riunione
Frasi
po s'isciòperu ant fatu is volantinus
Traduzioni
Francese
prospectus,
tract
Inglese
leaflet
Spagnolo
papel
Italiano
volantino
Tedesco
Flugblatt.