cannàda , nf Definizione
genia de istrégiu (de làuna, de linna) a múrghere, a fàere su casu, e àteru; una murghiola de làuna fata sonare che una chitarra
Sinonimi e contrari
aiscu,
lamone,
murghiola
Frasi
ti agiudo a múlghere e a dare forma a su casu in sa cannada ◊ sas ràdios nostras privadas sonant solu matracas e cannadas (L.Ilieschi)◊ in beranu sas bamas bogant late a cannadas pienas
Terminologia scientifica
stz
Etimo
crsn.
cannata
Traduzioni
Francese
récipient
Inglese
container
Spagnolo
recipiente
Italiano
recipiènte
Tedesco
Gefäß.
cóncu , nm: cuncu Definizione
genia de istrégiu, mescamente de linna a pònnere a papare a su porcu, a catzigare su furesu, s'àghina, ammurgiare su casu; concale de porcu / bufare totu a unu c. = totu a unu tirone, chentza torrare àlidu
Sinonimi e contrari
lacu,
pica
Frasi
pica cussa baca e múrghela a cussu concu de preda ◊ sos bervegarzos zughiant murtorzos, zodharzos e concos pro ammurzare su casu
2.
in sa funtana at bíbiu abba chin sas manos a concu
3.
pigat unu tzicherone de late e si che dhu bufat totu a unu cuncu ◊ bidindhe cudha isprammada bi faet bufare unu cuncu de abba
Cognomi e Proverbi
smb:
Concu
Terminologia scientifica
stz
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
auge en bois
Inglese
big wooden basin
Spagnolo
recipiente de madera
Italiano
gròssa cónca di légno
Tedesco
großes Holzgefäß.
granàle , nm Definizione
sa domu de su trigu, logu inue si chistit su trigu, su laore, ma fintzes genia de istrégiu inue si ponet su trigu
Sinonimi e contrari
sobàriu
/
órriu 1
Frasi
a su tempus de su domíniu romanu sa Sardigna fit su granale de Roma, a dolu mannu ◊ sos granales como sunt totu chelos de ranzolu, ma chentza mancu ranu de trigu
Terminologia scientifica
dmo
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
grenier,
gros panier à provisions
Inglese
barn,
tall belly vase
Spagnolo
granero,
recipiente para trigo
Italiano
granàio,
bùgnola
Tedesco
Getreidespeicher,
Strohkorb.
isciaculài, isciaculàre , vrb: iscioculare,
isciuculare,
issuculare,
sciaculai Definizione
mòvere a iscutuladura, nau mescamente de abba aintru de istrégiu po giare una samunada; passare cosa in s'abba a forte de un'ala a s'àtera po dhi giare una samunada; pigare a iscutuladura / giúghere a ccn. isciúcula isciúcula = aguantai a unu sentz'e siguresa, de una cosa a s'àtera
Sinonimi e contrari
assucare,
igiucare,
iscioriare,
isciucare,
sciampuinai
/
sachedhare
Frasi
s'abba issúculat ◊ sa pobidha dhu tzérriat, dhu fúrriat brente a susu, dh'issúculat cricandho de dh'ischidare ◊ seo issuculanno is tassones
2.
isciàculat su carru de su viagiadore ◊ che barigheit sa vida isciaculendhe in pojos de ludu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
clapoter
Inglese
to paddle
Spagnolo
mover agua en un recipiente para limpiarlo
Italiano
guazzare
Tedesco
planschen.
istégliu , nm: istelzu,
istérgiu,
isterju,
isterzu,
istrégiu,
istrezu,
istrexu,
stérgiu Definizione
upm.: istrègios, donniunu e totu is trastos chi podent serbire a pònnere o pigare cosa aintru
Sinonimi e contrari
bagàgliu
/
cdh. stégliu,
ttrs. istégliu
Modi di dire
csn:
istrexu de manígiu = su chi s'impreat die cun die, donzi die; can’e isterzu = (nadu a menisprésiu de unu) arga de muntonarzu, isterzari, farabbutu; fàghere s’isterzu = isciacuai s'istrexu imbrutau papendi o fendi a papai o in àtera faina; nudha est s'istrégiu chi portat!…= (nau de fémina), titimanna meda
Frasi
a sa gatu li prenaio s'istégliu a mannicare ◊ sos pastores unu tempus teniant istèrgios de furticu pro múrghere ◊ sos fizos si ant cumpartidu s'isterzu de sa mama ◊ at prenu de abba sa broca e àteros istrègios ◊ ocannu fato binu meda ma no tenzo isterzu!
2.
su maridu nch'est essidu a su tribàgliu e sa pobidha si est posta a fàghere s'isterzu (N.Fadda)◊ candho unu torrat male pro bene est unu cane de isterzu ◊ a ti nàrrere "calledhu de istrégiu" mi paret finas a ti dare onore! ◊ can'e istérgiu su paru de su sardu!…
Etimo
ltn.
sesterium
Traduzioni
Francese
récipient,
vaisselle
Inglese
container,
kitchenware
Spagnolo
recipiente,
vajilla
Italiano
recipiènte,
contenitóre,
stovìglie
Tedesco
Gefäß,
Geschirr.
lebbréri , nm, nf: lebbrera,
libbreri Definizione
istrégiu de terra martau po impastare e fàere su pane / min. lebbreritu
Sinonimi e contrari
scifedha,
tavania
Frasi
mamma mi coghet turedhos, de lebbreris de giodhu mi atato ◊ sa betzita lesit unu lebbreri e bi betesit innanti s'abba frita, debustis s'abba calda ◊ aforradu su lebbreri cun su telu e prenadu de farina, s'isolviat su fremmentarzu ◊ cust'ómine acontziat libbreris e gofàinas de terra
Terminologia scientifica
stz
Etimo
ctl.
llibrell
Traduzioni
Francese
bassin,
cuvette
Inglese
basin
Spagnolo
recipiente de barro para amasar
Italiano
bacile,
bacinèlla
Tedesco
Backschüssel.
mógiu , nm, nf: moja,
moju,
moi,
mou,
moxu Definizione
istrégiu de ortigu a fundhu tundhu e costaos artos po pònnere abba, sale, po múrghere; mannu meda, a pònnere abe; mesura de istrégiu: 45 litros, de terrenos, 0,40 de étaru; tumborru de ortigu, serrau a una parte cun pedhe de cane cun duas trícias de pilu de giua de cuadhu postas a grughe, una aintru de s'àtera a sa parte de fora, cun d-un'agu punta a istúturu in mesu de dónnia trícia / min. moighedhu (a/c.: nr. "mói", ma su pl. "mòis", sa var. mou faet su pl. moos), mogiolu (istugighedhu a pònnere sale)
Sinonimi e contrari
abialzu,
bugnu,
caidhu,
casa,
moissu,
moitedhu,
tulu
/
murghijola
Modi di dire
csn:
moju apunt'a ghetare = acanta a iscussurai (nau de ccn., èssere che m. apunt'a ghetare = chíbberu, chi si creit meda); pròere o betare abba a mojos = a dellúbbiu; papai dexi mois de sali = campare meda; nci essit in coranta mois = narat cosas ispropositadas, ch'essit costa costa, pala pala, ch'essit in costas de pinnetu; fàghere sa conca che moju a unu = dàreli ifadu a fortza de faedhare meda, de li chircare chistiones e contos
Frasi
cussu tenet mojos e faghet mele meda
2.
sete mojas de farina, sete mojas de pabassa ◊ s'olia de macinai dha mesurant a mou
3.
est proghendhe, ghetandhe s'abba a mojos ◊ gei dhu scis ca seu cosa de pagu fidai: chi mi benint is cincu minutus nci essu in coranta mois! ◊ no nci at a papai dexi mois de sali! ◊ càlladi mudu, chi mi che ses faghindhe sa conca che moju! ◊ immó no nci dha tireis in centu mois, lassai is chistionis!
Cognomi e Proverbi
smb:
Moi, Mou, Moy
Terminologia scientifica
stz, mds, sjl
Etimo
ltn.
modius
Traduzioni
Francese
boisseau,
ruche
Inglese
modius,
apiary
Spagnolo
moyo,
recipiente para las medidas de capacidad,
un tercio de una hectárea
Italiano
mòggio,
alveare
Tedesco
Scheffel,
Bienenstock.
opía , nf Definizione
istrégiu piticu de ortigu po umprire abba a bufare in is funtanas, fintzes ortigu mannu cofudu po pònnere cosa a papare po medas, in su sartu
Sinonimi e contrari
conchedha 1,
gupu,
obria,
trobia,
upada,
umpridorzu,
upu
/
bagione
2.
sa petza arrustia, tirada de su schidoni, dha poniant in is opias de ortigu po is tundidoris
Terminologia scientifica
stz
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
puisette
Inglese
pail
Spagnolo
recipiente para beber en las fuentes
Italiano
attingitóio
Tedesco
Schöpfgefäß.
stérgiu , nm: istégliu*,
strégiu (stré-giu)
strexu Definizione
upm.: istrègios, donniunu e fintzes totu is trastos chi serbint a pònnere cosa aintru
Sinonimi e contrari
bagàgliu
/
cdh stégliu
Modi di dire
csn:
strexu de terra, de fenu, de coxina; pònniri unu s. a buca a terra = covecadu; fai su strexu = isciacuai, samunare s'isterzu imbrutadu manighendhe, faghindhe a manigare o fintzas faghindhe àtera faina; calledhu ’e stérgiu = farabbutu, arga de muntonarzu, furuncu
Frasi
poita no ses abarrada innòi a fai su strexu o a mundai? ◊ certus bandant a circai strexu antigu e muneda chi bendint a martinica ◊ is sordaus portant totu su strexu a pala
2.
mélgius is manus cancaradas chi no calledhu de stérgiu!
Traduzioni
Francese
récipient
Inglese
container
Spagnolo
recipiente
Italiano
recipiènte
Tedesco
Gefäß.
umpridórzu , nm Definizione
istrégiu po umprire
Sinonimi e contrari
conchedha 1,
gupu,
opia,
trobia,
upu
Terminologia scientifica
stz
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
puisette
Inglese
pail
Spagnolo
acetre,
recipiente para sacar agua
Italiano
attingitóio
Tedesco
Schöpfgefäß.