ammantadórzu, ammantadróxu , nm: ammuntadorzu Definizione
totu su chi serbit po ammontare, mescamente in su letu: ammantadorzu est fintzes sa de duas partes de unu mutetu
Sinonimi e contrari
ammontu,
ammuntolzu,
assacarru,
carralzamenta,
carrarzura,
cobertógliu,
coguzu,
cubutóngiu,
cucutzura,
cugutzadorza,
incarralzu
/
torrada
Frasi
àtzia is ammantadroxus e làssami biri sa brentixedha po biri ita tenis! ◊ addaghi si corcat, sas nues li faghent de ammuntadorzu
Terminologia scientifica
ts
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
tout ce qui sert à couvrir
Inglese
covering
Spagnolo
mantas
Italiano
tutto ciò che serve per coprirsi,
le copèrte del lètto
Tedesco
Decken.
cabetzèra , nf: cabitera,
cabitzera Definizione
una bandha de sa mesa, leada de longu; in su letu sa parte ue si ponet su cabitzale; cosa posta a cabitzale
Sinonimi e contrari
cabiciana,
cabitzalera
/
cabidabi,
cabita
/
cdh. capitzera
Frasi
si nch'est fuiu de sa cabitzera, una noti
2.
pro te no bi at unu letu, ma sa pedra a cabitera
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
tête du lit
Inglese
bedhead
Spagnolo
cabecera
Italiano
testata del lètto
Tedesco
Kopfteil.
cabíta , nf: capita,
capitza 1 Definizione
in su letu, in css. crocadórgiu, sa parte ue si ponet su cabitzale po sa conca, fintzes sa parte de pitzu de unu logu, in artu; in sa carena, sa conca; cosa modhe chi si ponet asuta de sa conca po crocare
Sinonimi e contrari
cabatzau,
cabiciana,
cabitzalera
/
conca
/
cabetzera,
cabidabi,
pumma
Frasi
in cabita de letu si la podiat pònnere, cussa bomba! ◊ mamma, sétzida afaca a sa cabita, pianghet e pregat, poberita ◊ una rughe cun su Cristos in bratzos miro in sa capita de sas penas mias ◊ in s'àtera istàntzia corcant sos fitzos, in duos letos, chie in pedes e chie in capitza
2.
so addobbèndhemi sa cabita a sos muros ◊ sàmuna sa cabita a s'àinu: àinu est e àinu s'istat! ◊ cussu narat totu su chi li benit a cabita ◊ fit torrendhe cun sa fàscia de ispigas in cabita
3.
apo drummiu chin predas de ribu a capita ◊ pònedi cosa a cabita, ca sinono drommis male! ◊ si aiat aggheretzatu sa preta lata chi zuchiat a capitza e aiat sichitu a pònnere ifatu a su sonnu chi si fit bidenne
Cognomi e Proverbi
smb:
Cabita, Cabitta
Traduzioni
Francese
tête du lit
Inglese
headboard,
pillow
Spagnolo
cabecera
Italiano
testata del lètto,
guanciale
Tedesco
Kopfteil,
Kissen.
isprúnza , nf: ispundha,
ispunza,
spunda Definizione
is oros de su letu
Etimo
ltn.
sponda
Traduzioni
Francese
bord du lit
Inglese
edge (of a bed)
Spagnolo
borde,
orilla de la cama
Italiano
spónda del lètto
Tedesco
Bettkante.
léghitu , pps: légidu,
lézidu,
lígidu,
lígiu (lí-gi-u) Definizione
de lèghere
Sinonimi e contrari
lessu
Traduzioni
Francese
lu
Inglese
read
Spagnolo
leído
Italiano
lètto
Tedesco
gelesen.
léssu , pps: letu 1 Definizione
de lègere, lèghere
Sinonimi e contrari
léghitu
Frasi
apo retzidu, esaminadu e lessu s'avisu ◊ apo lessu metas libbros, prus de una biografia ◊ si su Banzéliu l'aiant letu e postu in pràtica, fortzis in custa terra no bi ndhe aiat àpiu de fizastros!
Traduzioni
Francese
lu
Inglese
read
Spagnolo
leído
Italiano
lètto
Tedesco
gelesen.
létu , nm Definizione
trastu de domo fatu aposta po crocare; css. isterrimentu po crocare, fintzes de sida, siat po gente e siat po animales; genia de sacu inue si format e istat su fedu fintzes a naschire / partes de su letu: cabitana, cabita o conca, peana, rete, pes, matalafu o banita, lentzolos, ammontu o cuguzura (burra, manta, fàuna); genias de letu po sa mannària: de una piatza (letixedhu, letinu), de piatza e mesa, de duas piatzas
Modi di dire
csn:
corcare, intrare a l.; fàghere su letu, sos letos = torrare a pònnere bene sa cuguzura apustis pesados; aposentu de letu = istàntzia de corcare; l. de su carru = su fundhu de su carru fatu a taulones; l. de su binu = sa fexi, sa fundhana; l. de riu = s'iscaravossu inue istat o curret s'abba de sos rios; torrai de letu a istoja = torrare in bisonzu; anzena de l. (nau de fémina)= fancedha; pònnere in l., pònnere o istare in tàulas de l. = istrupiai, surrai a meda de pònniri istrupiu, èssiri in letu malàdius; èssere totu a unu letu = totu malàidos a una fasche; adoràresi su l. = abarrai crocaus in letu sentza de bisóngiu; no mi ch'est rutu dae su l. = no est parenti custrintu, no mi est nudha po dhi dèpiri donai cosa
Frasi
teniat sa màgini de Nostra Sinniora apicada in conca de letu ◊ eo mi aia fatu contu mannu chi ocannu mi devia cogiuare e como chi fit cussu s'isetu no ap'orzu e ne fémina e ne letu! ◊ iat agatau sa pipia corcada in su letu
2.
no mi ch'est mancu rutu dae su letu, no, pro li fàghere cussu piaghere! ◊ giamàdemi dutores de profetu a curare sos males chi mi agabbant in tàulas de letu ◊ su pastore teniat su bestiàmene totu a unu letu ca dh'iant fatu ogu malu
Cognomi e Proverbi
prb:
letu caldu domo frita ◊ chie dormit in letu anzenu no dormit cantu cheret
Terminologia scientifica
mbl
Etimo
ltn.
lectus
Traduzioni
Francese
lit
Inglese
bed
Spagnolo
cama
Italiano
lètto
Tedesco
Bett.
pabagliòne , nm: pabiglione,
pabilloni,
papaglioni,
papallioni,
papalloni,
papiglione,
papillone,
parpallione Definizione
genia de tendha chi ponent a inghíriu de su letu e fintzes su chi pigant in bàtoro po bogare su Santíssimu in crufessone: su pabiglione est a logos una coberta de lana, ammontu grussu po letu
Sinonimi e contrari
inghiriabetu,
papigione
/
impàliu,
subacélu
Frasi
fit de cudhos letos cun su pabaglione trabagliadu ◊ apo agatadu a chirriolos tramata cun pabaglione ◊ su batulinu est gioghendhe cun sas frunzas de su pabaglione ◊ asuta de pabilloni a ginefras de òru Maria giumpat su mari
2.
bi aimus pabigliones, màntuas e fressadas
Etimo
ctl., spn.
papalló, pabellón
Traduzioni
Francese
rideaux du lit
Inglese
bed-curtains
Spagnolo
cortinaje de la cama
Italiano
cortinàggio del lètto
Tedesco
Bettvorhang.