ammantadórzu, ammantadróxu , nm: ammuntadorzu Definizione
totu su chi serbit po ammontare, mescamente in su letu: ammantadorzu est fintzes sa de duas partes de unu mutetu
Sinonimi e contrari
ammontu,
ammuntolzu,
assacarru,
carralzamenta,
carrarzura,
cobertógliu,
coguzu,
cubutóngiu,
cucutzura,
cugutzadorza,
incarralzu
/
torrada
Frasi
àtzia is ammantadroxus e làssami biri sa brentixedha po biri ita tenis! ◊ addaghi si corcat, sas nues li faghent de ammuntadorzu
Terminologia scientifica
ts
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
tout ce qui sert à couvrir
Inglese
covering
Spagnolo
mantas
Italiano
tutto ciò che serve per coprirsi,
le copèrte del lètto
Tedesco
Decken.
apariciài , vrb: apariciare,
aparitzare Definizione
pònnere, acostire sa cosa a manera chi bèngiat bene a betu a dha pigare candho e ue serbit, o fintzes su dha fàere, cuncordare a manera chi siat comente serbit; nau de gente, su si cuncordare, bestire, èssere prontos a calecuna cosa / aparitzare sa mesa (pro manigare) = pònnere sos aparitzos, pònniri sa tialla, is pratus, cullieras, tratabbucus, tassas, gortedhus, fruchitas, àcua, binu, pani e àteru
Sinonimi e contrari
abrontai,
allinzare,
ammainare,
ammanitzare,
axilitae,
cuncordai
| ctr.
ispariciai
Frasi
at apariciau durcis sardus e cosa de bufai ◊ cumentzaus a apariciai sa mesa ca est ora de prandi ◊ ant apariciau sa festa po s'intrada de s'obispu ◊ sas nues fint aparitzendhe abbísciu e abbísciu isteit
2.
no ti aparicis ca tanti no ti portu! ◊ so bénnidu aparitzau pro mi chèrrere cunfessare
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
apprêter
Inglese
to prepare
Spagnolo
preparar,
poner la mesa
Italiano
apparecchiare,
approntare
Tedesco
decken,
vorbereiten.
cadhicàda , nf: cadhigada Definizione
su cadhicare / múrghere a sa c. = a s'imperriotu, coment'e a cadhu, dendhe s'animale (berbeghe) in mesu de ancas e poníndhesi a cara a daisegus de s'animale e a conca imbassiada
Sinonimi e contrari
cuadhigada,
trubbera 1
/
codhada,
futia,
istrisciada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
monte
Inglese
covering
Spagnolo
monta
Italiano
mónta
Tedesco
Decken.
cadhicàre , vrb: cadhigare,
cuadhigai Definizione
cicire e andhare a cuadhu; coment'e cicire a cuadhu in su sensu de intrare apare sa natura de s'ómine cun cussa de sa fémina; fàchere sas malas artes / abbarrare a pedra de cadhigare = a pedra de setzi a cuadhu, durare meda, tempos e tempórios
Sinonimi e contrari
cabadhare 1
/
codhai,
futire,
saltiare,
zúchere
Frasi
a sas duas de sero ant cadhigadu cun sas campanas sonendhe si podiant intopare sos Frantzesos
4.
cadhicatinche a sa màchina!
Etimo
ltn.
caballicare
Traduzioni
Francese
féconder,
forniquer
Inglese
to fornicate
Spagnolo
montar,
cabalgar,
montar,
cubrir,
acaballar
Italiano
montare,
gallare,
fornicare,
coire
Tedesco
decken,
befruchten,
Unzucht treiben.
coberidúra , nf Definizione
su chi serbit po ammontu, a carragiare cosa; foedhandho de animales, coberimentu de su mascu po improssimare s'animale fémina
Sinonimi e contrari
coberimentu,
cuguzura,
sartionzu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
recouvrement
Inglese
covering
Spagnolo
cobertura,
monta
Italiano
copriménto
Tedesco
Decken.
coberiméntu , nm: coberrimentu Definizione
su ammontare cosa; su chi faent is animales mascos po improssimare s'animale fémina; in poesia (mutos, mutetus), is versos chi serrant una pesada e chi funt própriu su chi su poeta tenet de nàrrere
Sinonimi e contrari
coberidura,
sartionzu
/
cobertantza,
torrada
3.
custos duos versos de coberimentu sunt pacu grabbosos!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
recouvrement,
monte
Inglese
leap
Spagnolo
monta
Italiano
copriménto,
mónta
Tedesco
Decken.
cobèrrede, cobèrrere, cobèrri , vrb: cobèrriri,
copèrrere,
cuberri Definizione
pònnere cosa in pitzu de un'àtera chi no si biat; nau de mascu, de ómine, artzare a pitzu o pònnere in pitzu de sa fémina po dh'improssimare o àteru (e foedhandho de sa fémina si manígiat su matessi vrb.)/ cobèrriri is faltas de un'àteru = cuare sas neghes de s'àteru
Sinonimi e contrari
acarragiai,
acuguzare,
cuai,
imbusciae
/
cadhicare,
saltiare,
zúchere
| ctr.
iscuguzare
Frasi
si coberzant sos chelos de niedhore e pàsidos comintzent sos butios! (G.Ruju)◊ si fiat furriada coberrendusí sa faci ◊ su sèmini dhu coberint de terra cun s'arau o a marra ◊ sa terra si est coberta de erba
2.
su bandhidore brullanu betaiat su bandhu: Totu cudhas chi cherent cobertas andhent a piata!…◊ po cobèrrede a tie mi seo orrovinau!
Terminologia scientifica
ssl
Etimo
ltn.
cooperire
Traduzioni
Francese
monter,
saillir
Inglese
to cover,
to leap
Spagnolo
tapar,
cubrir,
montar,
cubrir,
acaballar
Italiano
coprire,
montare
Tedesco
decken,
decken.
cucuciàre , vrb: acuguzare,
cucutare,
cucutzare,
cucuzare,
cuguciare,
cugugiare,
cugutzare,
cuguzare Definizione
betare a pitzu a cugudhu, po ammontu, pònnere ammontu; foedhandho de sonos fortes, cuare e no lassat intèndhere àteru / cuguzare cosa a unu, a carchi cosa = pònnere ammontu in pitzu
Sinonimi e contrari
acarragiai,
acavacai,
afianzare,
ammantai,
assacarrare,
cobèrrere,
cutzicare,
imbusciae
| ctr.
iscuguzare
Frasi
una néula carca at cuguzadu su campu ◊ in domo bi aiat una fressada de lana pro si cuguzare su note ◊ su nie at cuguzadu onzi logu ◊ sa pinneta fit totu cuguzada a perrones d'élighe ◊ cugúzali una cobertedha a su pitzinnu, no tenzat fritu!
2.
s'uraganu che cuguzat sas boghes de dolore ◊ depent àere àpidu un’impudu lébiu chi però luego aiant cuguzadu cun carchi iscusa (N.Falconi)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
couvrir
Inglese
to cover
Spagnolo
cubrir,
tapar
Italiano
coprire
Tedesco
decken.